Το 2018 αποτελεί χρόνια ορόσημο για την κοινωνία της Δράμας και όχι μόνο, καθώς η θρυλική Δόξα συμπλήρωσε 100 χρόνια ζωής.
Ο σπόρος για το ξεκίνημα των «μαυραετών» έπεσε το φθινόπωρο του 1918, εν μέσω φτώχειας, κακουχιών και με νωπά ακόμη τα σημάδια από την απελευθέρωση της Μακεδονίας.
Το Sport-Retro.gr ετοίμασε ένα μεγάλο αφιέρωμα στην πρώτη μεγάλη επαρχιακή δύναμη του ελληνικού ποδοσφαίρου, η οποία έδειξε σε ομάδες, όπως η Παναχαϊκή, η ΑΕΛ, ο ΟΦΗ κ.τ.λ. ότι μπορούν να μπουν σφήνα στο δίπολο Αθήνα-Θεσσαλονίκη.
Αφορμή για τη δημιουργία του θέματος, εκτός φυσικά από τη συμπλήρωση 100 ετών, αποτέλεσε και η επέτειος του θανάτου του Αντώνη Καστρινού (15/12/1964), του ανθρώπου δηλαδή που συνέβαλε τα μέγιστα για να γίνει η Δόξα γνωστή στο πανελλήνιο.
Το «φούτμπωλ» στη Δράμα
Την περίοδο που ολοκληρωνόταν ο Α’ Παγκόσμιος Πόλεμος μια μονάδα Άγγλων στρατιωτών παρέμεινε για λίγες ημέρες στη Δράμα.
Τα απογεύματα συνήθιζαν να παίζουν το περίφημο άθλημα που λεγόταν «φούτμπωλ», σε μία εποχή που πολλοί Έλληνες δεν το γνώριζαν ούτε ονομαστικά.
Τα Ελληνόπουλα της Δράμας που συμμετείχαν σε αυτά τα παιχνίδια, δεν άργησαν να αγαπήσουν αυτό που στην πορεία έλαβε τον χαρακτηρισμό «βασιλιάς των σπορ».
Συγκρότησαν, μάλιστα, τις πρώτες συνοικιακές ομάδες, οι οποίες κλωτσούσαν αυτοσχέδιες μπάλες με κουρελόπανα, όπως συνηθιζόταν επί σειρά ετών.
Τότε, δημιουργήθηκε ο πρώτος οργανωμένος ποδοσφαιρικός σύλλογος της πόλης, ο Πηλεύς, με ιδρυτικά στελέχη τους Αντώνη Κόκκινο, Γιάννη Σιμόπουλο, Χρ. Κωνσταντινίδη, Δημ. Τζήμα, Αχιλλέα Βαγενά, Φιλ. Αναγνώστου, Γιώργο Αθανασιάδη, αδερφούς Περβανά και μερικά Τουρκόπουλα.
Την άνοιξη του 1919 το σωματείο διευρύνθηκε με αρκετά μέλη, όπως οι Παπαλούδης, Φέσσας, Καπανίκης, Πεντζίκης, Πολυχρονίδης, και μετονομάστηκε σε Σύλλογος Σωματικής Αγωγής ‘Η Δόξα’.
Η ομάδα σύντομα απέκτησε μπάλες και τις πρώτες ομοιόμορφες ασπρόμαυρες φανέλες με έμβλημα το τριφύλλι, σε κάθε φύλλο του οποίου υπήρχε ραμμένο κι ένα γράμμα (Γ.Σ.Δ. από το Γυμναστικός Σύλλογος Δόξα).
Κατά μία εκδοχή, το μαύρο χρώμα επιλέχθηκε εις ένδειξη πένθους για τα θύματα της περιοχής από τις εμπόλεμες περιόδους που προηγήθηκαν, ενώ ένας θρύλος το συνέδεσε με τον χαμό ενός ποδοσφαιριστή εν ώρα αγώνα.
Το πρώτο της ματς διεξήχθη απέναντι στη γειτονική Καβάλα και το αποτέλεσμα ήταν νικηφόρο (3-0), ενώ το όνειρο του ιδιόκτητου γηπέδου έγινε πραγματικότητα το 1927.
Ο στρατηγός Μιλτιάδης Κοιμήσης, διοικητής της VII Μεραρχίας που έδρευε στη Δράμα, καθώς και η οικογένεια Δουμπέσα, η οποία χάρισε την έκταση της γης, συνέβαλαν τα μέγιστα για την ανέγερσή του.
Το γήπεδο διέθετε ξύλινες κερκίδες στη δυτική πλευρά του και μαζί με εκείνο του Παναθηναϊκού ήταν τα πρώτα στην Ελλάδα που, εν μέρει, ήταν σκεπασμένα (σ.σ. της μακεδονικής ομάδας με λαμαρίνες που… δεινοπαθούσαν, όποτε έμπαινε γκολ).
Εκείνο της Δόξας βρισκόταν στην περιοχή δυτικά των Εκπαιδευτηρίων, τα εγκαίνια έγιναν την 1η Ιουλίου 1927, ενώ το 1933 προστέθηκαν αποδυτήρια, σκοπευτήριο και ανακαινίστηκε η είσοδος.
Το ίδιο έτος (1933) η Δράμα διοργάνωσε τους Πανθρακικούς Αθλητικούς Αγώνες, καθώς στο μεταξύ είχε ενταχθεί στους κόλπους της ΕΠΣ Μακεδονίας-Θράκης (παλιότερα ΠΕΜΘ).
Οι πιο ένδοξοι της Δόξας
«Ζήτω η Δόξα μας παιδιά, που ξέρει πάντα να νικά
Στην μπάλα και στον στίβο δοξασμένη και στη Μακεδονία ξακουσμένη»
Ένα απόσπασμα από τον παλιό ύμνο της Δόξας Δράμας, ο οποίος δεν πρέπει να προξενεί εντύπωση με το άκουσμα της λέξης «στίβος».
Την περίοδο εκείνη η μακεδονική ομάδα ίδρυσε το πρώτο γυναικείο τμήμα κλασικού αθλητισμού της Βόρειας Ελλάδας, ενώ το 1938 διοργάνωσε ξανά τους Πανθρακικούς Αγώνες, ταυτόχρονα με τα εγκαίνια του Εθνικού Σταδίου.
Επιπλέον, η Δόξα Δράμας διέθετε περίφημους σκοπευτές, οι οποίοι συμμετείχαν με μεγάλη επιτυχία στους προπολεμικούς αγώνες της ευρύτερης περιοχής.
Ο πρωταθλητής στη δισκοβολία Αθανάσιος Κουγιουμτζής από την Πετρούσα (κάτοικος Αμυνταίου) ήταν ένα από τα εξέχοντα πρόσωπα του αθλητισμού, που δυστυχώς απαγχονίστηκε στις 9 Αυγούστου 1943 από τους Γερμανούς στη Φλώρινα.
Εκτός από τον προαναφερθέντα, ο μπακ Απόστολος Αποστολίδης φονεύθηκε από τους Βούλγαρους την περίοδο της Κατοχής και ο σέντερ φορ Ελευθέριος Κέφης σκοτώθηκε στο Όρος Μενοίκιο στις 15 Μαΐου 1948, κατά τον Εμφύλιο.
Προτού, όμως, συνεχιστεί η αναφορά στη «μαύρη» δεκαετία του 1940, αξίζει να γίνει ειδική μνεία σε σημαντικές αναμετρήσεις που έδωσε προπολεμικά η Δόξα Δράμας.
Παρεμπιπτόντως, οι υπόλοιποι αναγνωρισμένοι σύλλογοι της εποχής ήταν ο Πανδραμαϊκός (πράσινα-άσπρα), ο Άρης (1926: κιτρινόμαυρη εμφάνιση με έμβλημα τον θεό του πολέμου) και η Ελπίς (1922: κυανόλευκη εμφάνιση με έμβλημα το τετράφυλλο τριφύλλι).
Ανεπίσημες ομάδες της προπολεμικής περιόδου υπήρξαν ο Ολυμπιακός (έδρευε στον Κεντρικό Συνοικισμό), ο Ακρίτας από τη Νέα Κρώμνη, ο Αβέρωφ από τον Συνοικισμό Περιθάλψεως, ο Αυγερινός (παίκτες από το Ορφανοτροφείο), ο Μακεδονικός από τους Δώδεκα Αποστόλους και η ΑΕΝΣ από τη Νέα Στενήμαχο.
Ιδού μερικά σημαντικά ματς της Δόξας:
Δόξα Δράμας – Ελπίς Δράμας *Διεξήχθη στις 3 Νοεμβρίου 1929 και οι ομάδες είχαν ζητήσει αυξημένα μέτρα ασφαλείας από χωροφύλακες, υπό τον φόβο επεισοδίων!)
Δόξα Δράμας – Άρης Θεσσαλονίκης *Τερματοφύλακας των φιλοξενούμενων ο Κώστας Κουμπλής που αγωνιζόταν με γυαλιά
Δόξα Δράμας – ΠΑΟΚ *Ο Φρανσουά Πελεγκρίνο των γηπεδούχων σκόραρε με φάουλ από το κέντρο σχεδόν του γηπέδου
Απόλλων Σερρών – Δόξα Δράμας *Ναυλώθηκε τρένο για την πολυάριθμη παρουσία των φιλοξενούμενων φιλάθλων (οι γηπεδούχοι προηγήθηκαν, αλλά οι μετέπειτα «μαυραετοί» επιβλήθηκαν… 1-7)
Η ξεχωριστή 1/7/1939 και η «μαύρη» περίοδος
Η ακριβής ημερομηνία που έπεσε ο σπόρος της ίδρυσης της Δόξας Δράμας εκείνο το φθινόπωρο του 1918, δεν έχει δει το φως της δημοσιότητας.
Ωστόσο, αν υπάρχει μία ημερομηνία-σταθμός στη μακεδονική πόλη, τότε αυτή είναι η 1η Ιουλίου, καθώς εν έτει 1913 εκδιώχθηκαν οι Βούλγαροι και απελευθερώθηκε μετά από +500 χρόνια.
Με αφορμή την 26η επέτειο από την υπέρτατη αυτή στιγμή της Δράμας, η Δόξα προσκάλεσε τον δευτεραθλητή Ελλάδας και έξι φορές τιτλούχο των 30s’ Ολυμπιακό για μία φιλική αναμέτρηση.
Τυπώθηκαν αφίσες και φέιγ-βολάν, ενώ στο μπαλκόνι του καφενείου «Ελευθερία» αναρτήθηκε ζωγραφιά πάνω σε κόντρα πλακέ, με πρωταγωνιστή τον Γιάννη Βάζο και χαρακτηριστικό τα στραβά του πόδια. Τη συνόδευαν κόκκινα και άσπρα λαμπιόνια.
Ο Σμυρνιός επιθετικός του Ολυμπιακού υπήρξε θρύλος του προπολεμικού ελληνικού ποδοσφαίρου, ασχέτως αν ήταν κοντός και στραβοκάνης.
Ο μικρότερος αδερφός του Στέλιος Βάζος άνοιξε το σκορ (22’) στο κατάμεστο γήπεδο της Δόξας, ενώ οι Κουτσουλιέρης (78’, 80’), Μιχάλης Αναματερός (81’) και Θεολόγος Συμεωνίδης (87’) διαμόρφωσαν το τελικό 0-5.
Οι παίκτες της Δόξας που αγωνίστηκαν: Οβαδίας, Φρανσουά, Κωνσταντινίδης, Πολυχρονίου, Μαγιάκης, Μπαξεβάνογλου, Τσακίρης, Κέφης, Μανίκας, Φίλιππας, Μόσχος, Ιωαννίδης.
Οι παίκτες του Ολυμπιακού που αγωνίστηκαν: Βέλλας, Μαλεύρης, Κοτσίγιαννης, Αλιφραγκής, Κορσιάνος, Σ. Βάζος, Ράγκος, Ι. Βάζος, Συμεωνίδης, Αναματερός, Κουτσουλιέρης.
Αυτό το ματς, καθώς και ένα ακόμη με την Ελπίδα (σ.σ. 3-2 η Δόξα που είχε αφιχθεί στο Εθνικό Στάδιο με ταξί), ήταν τα τελευταία σπουδαία ποδοσφαιρικά γεγονότα πριν από την είσοδο της χώρας στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Την παραμονή του «ΟΧΙ» οι «μελανόλευκοι» αναμετρήθηκαν με την Ελπίδα στο Εθνικό Στάδιο, στο πλαίσιο του Πρωταθλήματος Ανατολικής Μακεδονίας, και έμειναν στο 0-0.
Από τις 28 Οκτωβρίου 1940 οι Δραμινοί σπεύδουν για επιστράτευση και εν συνεχεία όπου τους καλεί η Πατρίδα για την ανακοπή της προέλασης των Ιταλών προς την Ελλάδα.
Την άνοιξη του 1941 οι Γερμανοί… σώζουν την παρτίδα για τις δυνάμεις του Άξονα και η χώρα βιώνει μία «μαύρη» τριετία Κατοχής, προτού μπει στον φρικτό Εμφύλιο.
Το γήπεδο της Δόξας επιτάχθηκε και μετατράπηκε σε χώρο στάθμευσης των κάρων του ναζιστικού στρατού, ώσπου εγκαταλείφθηκε όταν αφίχθησαν οι Βούλγαροι.
Οι κερκίδες άρχισαν να ξηλώνονται, αφού οι σανίδες, τα καδρόνια, οι λαμαρίνες, τα κεραμίδια κ.τ.λ. αποδεικνύονταν χρήσιμα αντικείμενα για τους κατοίκους εκείνα τα πολύ δύσκολα χρόνια.
Το γήπεδο ήταν πια ένα χωράφι με μισογκρεμισμένους τοίχους και διαλυμένα αποδυτήρια, αλλά τότε μόνο μία λέξη διακατείχε τον νου της πλειοψηφίας των Ελλήνων: επιβίωση.
Το διάστημα 1918-1944 κλείνει με την αναφορά σε μερικούς εκ των ποδοσφαιριστών που φόρεσαν τη φανέλα της τιμημένης Δόξας Δράμας.
Σταυρίδης, Θερλεράκης, Σιμόπουλος, Πετζίκης, Δοξατινός, Ζλάτος, Τσίπας, Φώτης, Μελάς, Πελεγκρίνο, Δήμου, Κουγιουμτζής, Πέτρου, Βάρναλης, Μάγρας, Καραγιαννίδης, Κορλιάγκας, Νικολαΐδης, Φιλιππίδης, Μελίδης, Οβαδίας, Τσακιρίδης, Αποστολίδης, Πολυχρονίου, Μαγιάκης, Λιάκος, Ιωαννίδης, Τσακίρης, Κέφης, Μανίκας, Μόσχος, Κασάπης, Σαρχόζης, Τεχλεντζής…
Αρχή από τα ερείπια
Από το φθινόπωρο του 1944, όταν αποχώρησαν οι κατοχικές δυνάμεις, μέχρι τον Μάρτιο του 1945, υπήρξε στη Δράμα μια ομάδα που ονομαζόταν Φλόγα.
Τα χρώματα ήταν το κόκκινο και το άσπρο, ενώ δημιουργήθηκε από το ΕΑΜ, το οποίο αμέσως μετά την Απελευθέρωση είχε αναλάβει τη διοίκηση της μακεδονικής πόλης.
Η σύντομη διάλυση της Φλόγας έδωσε τη θέση της στην ανασύσταση των προπολεμικών ομάδων, με πρώτη φυσικά την παλιότερη δύναμη της ευρύτερης περιοχής, τη Δόξα.
Στο νέο αυτό ξεκίνημα υπάρχουν απουσίες, όπως οι προαναφερθέντες Αποστολίδης και Κέφης (σ.σ. ο τελευταίος έχασε τη ζωή του λίγο αργότερα και συγκεκριμένα το 1948).
Ο τερματοφύλακας Ισαάκ Οβαδίας ή Ζακίνος έγινε αντάρτης και μετά εγκαταστάθηκε στην Τσεχοσλοβακία, ο Φρανσουά Πελεγκρίνο μετακόμισε στην Αυστρία, ο Μαγιάκης και ο Μανίκας έγιναν μόνιμοι κάτοικοι Αθηνών, ο Δοξατινός ασχολήθηκε με το τραγούδι, ο Λιάκος άφησε τη Δράμα κ.ά.
Το γήπεδο της Δόξας ήταν διαλυμένο, επομένως όλες οι προπονήσεις (δύο ημέρες ανά εβδομάδα η κάθε ομάδα) και οι αγώνες διεξάγονταν στο Εθνικό Στάδιο.
Τα πρώτα μεταπολεμικά χρόνια οι παίκτες φορούσαν παπούτσια με σχάρες και όχι τάπες επειδή ο αγωνιστικός χώρος ήταν κατάξερος, ενώ οι τερματοφύλακες προστατεύονταν με χοντρές φανέλες, επιγονατίδες, επαγκωνίδες και παντελονάκια παραγεμισμένα με βαμβάκι.
Ξεχώριζαν τα παιχνίδια με τη γειτονική Καβάλα και οι μετακινήσεις γίνονταν με στρατιωτικά φορτηγά που είχαν μετατραπεί σε υποτυπώδη λεωφορεία.
Η… υποδοχή γινόταν με πέτρες και υποτιμητικούς χαρακτηρισμούς, όπως «Αντωντσαούσηδες», «φασίστες» και «Βαλτίσιοι», ενώ έχει καταγραφεί περιστατικό, όπου οι Καβαλιώτες είχαν κρεμάσει μια ψαροκασέλα στο λεωφορείο!
Φυσικά, τα ντέρμπι της Δόξας με την Ελπίδα συνεχίζονταν, εξ ου και το τραγουδάκι: «Όταν προβάλλει στο γήπεδο η ασπρόμαυρη φανέλα, όλους τους πιάνει πυρετός και την Ελπίδα τρέλα».
Ποιο ήταν το πριμ της διοίκησης έπειτα από ένα νικητήριο αποτέλεσμα; Όχι φυσικά μερικές χιλιάδες ευρώ όπως σήμερα, αλλά μία… πάστα.
Μέχρι το 1948-49, όταν και κατέλαβε την πρωτιά στο πρωτάθλημα της Ανατολικής Μακεδονίας, η Δόξα Δράμας έδινε φιλικούς αγώνες τόσο με γειτονικές, όσο και με στρατιωτικές ομάδες, όπως η αγγλική D.CL.I., η Ταξιαρχία Σερρών, η ΧΙ Μεραρχία, η VII Mεραρχία και η σκωτσέζικη H.L.I.
Επαναλειτουργία του γηπέδου και Κρήτη
Ο Αύγουστος και ο Σεπτέμβριος του 1948 έχουν βαρύνουσα σημασία στην ιστορία της Δόξας, αφενός μεν επειδή ο Νίκος Πάγκαλος πραγματοποίησε την πρώτη του προπόνηση ως τεχνικός της ομάδας, αφετέρου δε διότι επαναλειτούργησε το γήπεδο.
Παίκτες, παράγοντες και απλοί φίλαθλοι συμμετείχαν στην ανακατασκευή του, ενώ δεν ήταν λίγοι οι δωρητές (σιδηρόδρομοι ΣΕΚ, εργοστάσιο ασβέστου Αίμος, κεραμοποιοί της Νέας Αμισού, αυτοκινητιστές κ.τ.λ.).
Ένα δωμάτιο για τη φύλαξη του επίσημου ιματισμού και το γραφείο των διαιτητών, ένα για τον πρόχειρο ιματισμό και τη φιλοξενία των αντιπάλων, ένα λουτρό με παγωμένο νερό από βαρέλι που βρισκόταν στην οροφή του κτίσματος και απ’ έξω η τουαλέτα.
Οι κερκίδες ήταν υποτυπώδεις και γι’ αυτό πέρασε σεβαστό χρονικό διάστημα, προκειμένου η ομάδα να αφήσει το Εθνικό Στάδιο και να επιστρέψει στο δικό της για επίσημες υποχρεώσεις.
Η άνοιξη του 1950 ολοκληρώθηκε με ένα πρωτοφανές γεγονός για τη Δόξα: την αεροπορική μετάβαση στο Ηράκλειο Κρήτης για τη διεξαγωγή αγώνων με τον Εργοτέλη και τον ΟΦΗ.
Η υποδοχή των ντόπιων ήταν συγκινητική, όσο και η κατάθεση δάφνινου στεφάνου στο μνημείο του Αγνώστου Στρατιώτη, εν μέσω παρέλασης και χειροκροτημάτων.
Στο αγωνιστικό σκέλος η Δόξα επικράτησε 5-4 του Εργοτέλη (28/5/1950) και 5-1 του ΟΦΗ (29/5/1950), φανερώνοντας ένα μέρος των δυνατοτήτων της.
Η επιστροφή ήταν περιπετειώδης, αφού λόγω των δυσμενών καιρικών συνθηκών το αεροδρόμιο του Αμυγδαλεώνα δεν μπορούσε να εξυπηρετήσει και γι’ αυτό η αποστολή προσγειώθηκε αρχικά στη Θεσσαλονίκη.
Όταν τελικώς άνοιξε ξανά το αεροδρόμιο, οι παίκτες αποβιβάστηκαν κάτωχροι, αλλά ανταμείφθηκαν από τις ανθοδέσμες, τα χειροκροτήματα και την αποθέωση των παραγόντων και των φιλάθλων της ομάδας.
Οι πρώτες πτήσεις των «μαυραετών»
Η δεκαετία του 1950 άρχισε με παίκτες, όπως οι Γουδεσίδης, Γρηγοριάδης, Τόλιος, Νικολαΐδης, Κολοβός, Γκιουζέλης, Καλαϊτζής, Καραλάζος, Κουιρουκίδης, Καλαϊτζίδης, Παπακυριακού, Μούτσιος, Μποϊντάρης, Τσιάρας, Στεφανίδης και Καρατζόγλου.
Το ίδιο καλοκαίρι η ομάδα παραθέρισε επί δύο εβδομάδες στο Παλιό Τσιφλίκι, ένα παραθαλάσσιο και γεμάτο πλατάνια μέρος του νομού Καβάλας, προκειμένου οι άσοι της να ξεκουραστούν εν όψει της νέας σεζόν.
Αργότερα, την Πρωτοχρονιά του 1951, η Δόξα υποδέχθηκε τη Βιν (άλλοτε Νίκολσον), η οποία με το υπέρ της 2-0 απέδειξε γιατί το αυστριακό ποδόσφαιρο ήταν πιο προηγμένο εκείνη την εποχή.
Τότε, όμως, η ομάδα της Δράμας άρχισε να ανοίγει τα φτερά της και να λαμβάνει το παρατσούκλι «μαυραετοί του βορρά», απόρροια της τρανής φουρνιάς της δεκαετίας του 1950.
Η παρθενική της συμμετοχή στο Κύπελλο Ελλάδας πραγματοποιήθηκε τη σεζόν 1938-39 και ήταν οδυνηρή, αφού ηττήθηκε με το βαρύ 7-1 στην Καβάλα από τους Φιλίππους.
Έκτοτε, πάντως, αυτή η διοργάνωση έμελλε να καθιερώσει τη Δόξα στη συνείδηση του φιλάθλου κοινού ως μία από τις πιο ισχυρές ποδοσφαιρικές δυνάμεις της εποχής.
Μεσολάβησε το 0-0 με τον Απόλλωνα Αθηνών στις 30 Απριλίου 1951, το 2-0 επί της αυστριακής Γκρατς στις 21 Μαΐου 1951, το 1-3 από την τουρκική Ντεμίρσπορ στις 4 Νοεμβρίου και το εντυπωσιακό 4-1 επί της Αούστρια Γκρατς.
Την ίδια περίοδο (11/5/1952 για την ακρίβεια) διεξήχθη φιλική αναμέτρηση με την εθνική Αβησσυνίας (σημερινή Αιθιοπία), όπου οι «μαυραετοί» επικράτησαν 3-1.
Τη σεζόν 1951-52 η Δόξα άρχισε να γίνεται γνωστή στο πανελλήνιο, αφού στη φάση των «16» του Κυπέλλου απέκλεισε με 3-1 τον Ηρακλή στην παράταση (5.000 θεατές και των δύο ομάδων στο Εθνικό Στάδιο) και με 3-2 τον Άρη (8.000 θεατές στο ίδιο γήπεδο, στο β’ ημίχρονο το χιόνι είχε σκεπάσει μέρος του αγωνιστικού χώρου).
Στα ημιτελικά η ομάδα της Δράμας προηγήθηκε 2-0 του Πανιωνίου (τότε πρωταθλητής Αθηνών), αλλά ο ενθουσιασμός δεν λειτούργησε θετικά, αφού το ματς έγινε 2-2, η ημίωρη παράταση έληξε χωρίς επιπλέον γκολ και η σειρά μεταφέρθηκε στη Νέα Σμύρνη, όπου οι γηπεδούχοι επικράτησαν 2-1, ασχέτως αν βρέθηκαν πίσω στο σκορ με γκολ του Πανταζή.
Οι «μαυραετοί» αγωνίστηκαν με την ίδια ενδεκάδα και στις δύο αναμετρήσεις: Γουδεσίδης, Γρηγοριάδης, Νικολαΐδης, Παναγιωτίδης, Τόλιος, Ιγνατίου, Καλαϊτζίδης, Καραλάζος, Κουιρουκίδης, Καλαϊτζής, Πανταζής.
Τρεις τελικοί Κυπέλλου!
Η 1η Ιουλίου 1953 δεν ήταν σαν τις προηγούμενες… 1ες Ιουλίου στη Δράμα, υπό την έννοια ότι έγιναν τα εγκαίνια του ιδιόκτητου γηπέδου της Δόξας.
Ανήμερα της επετείου από την Απελευθέρωση της πόλης, υπό το βλέμμα του Αθανασίου Δουμπέσα, ο οποίος είχε παραχωρήσει χωρίς έγγραφα, αλλά με συμβολαιογραφική πράξη το οικόπεδο στον σύλλογο τον Οκτώβριο του 1919, οι «μαυραετοί» μπήκαν σε άλλη εποχή.
Εκλεκτός καλεσμένος ο πρωταθλητής Παναθηναϊκός και τελικό σκορ το 2-2, σε ένα ματς που ναι μεν είχε φιλικό χαρακτήρα, όμως προανήγγειλε ότι το μέλλον ανήκει στη Δόξα.
Την επόμενη σεζόν οι «μαυραετοί» πέτυχαν αυτό που έχασαν στις λεπτομέρειες το 1952: την πρόκριση στον τελικό του Κυπέλλου Ελλάδας για πρώτη φορά.
Απέκλεισαν τον Άρη με 2-1 στα προημιτελικά και τον Πανιώνιο άνευ αγώνα στα ημιτελικά και στις 23 Μαΐου 1954 τέθηκαν αντιμέτωποι με τον Ολυμπιακό στο γήπεδο του Παναθηναϊκού.
Η σύνθεση της Δόξας: Μποϊντάρης, Κοτρίδης, Σημιτλιώτης, Λουκανίδης, Τόλιος, Πιστικός, Ιγνατίου, Καραλάζος, Γεωργιάδης, Τοκμακίδης, Ιωάννου.
Ο Ολυμπιακός επικράτησε 2-0 με γκολ των Μπάμπη Δρόσου (31’ προ κενής εστίας) και Γιώργου Δαρίβα (38’ με τεχνικό πλασέ), σε ένα μάλλον ανιαρό ματς, πριν από τη σέντρα του οποίου οι φίλαθλοι έπαιζαν στοιχήματα για τον τελικό νικητή.
Η Δόξα έγινε η πρώτη επαρχιακή ομάδα που έπαιξε σε τελικό, ενώ το 1956 συμμετείχε για πρώτη φορά σε τελική φάση Πανελληνίου Πρωταθλήματος, όπου κατέλαβε την 5η θέση.
Μέχρι το 1962 ανήκε στην Α’ Εθνική, τότε υποβιβάστηκε, το 1963 επανήλθε και το 1965 κατηφόρισε εκ νέου και θα έπρεπε να περιμένει μέχρι το 1979 για να ξαναδεί… σαλόνια.
Είχε αναδειχθεί, όμως, στην πρώτη μεγάλη επαρχιακή δύναμη, όπως μαρτυρούν και οι δύο διαδοχικοί τελικοί Κυπέλλου, το 1958 και το 1959, αμφότεροι στο Λεκανοπέδιο.
Τη σεζόν 1957-58 απέκλεισε τον Φωστήρα (3-1) και τον Ηρακλή (1-1, 1-0), προτού υποταχθεί στο β’ ημίχρονο του τελικού με τον Ολυμπιακό, που διεξήχθη στο… Στάδιο Καραϊσκάκη.
Η σύνθεση της Δόξας: Σαμλίδης, Κοτρίδης, Ιγνατίου, Σημιτλιώτης, Πιστικός, Τ. Λουκανίδης, Τζαφέρης, Ναλμπάντης, Γρηγοριάδης, Θ. Λoυκανίδης, Γεωργιάδης, Ιωάννoυ.
Οι Σωτήρης Kαβέζος (22’) και Θανάσης Μπέμπης (43’) έβαλαν σε θέση οδηγού τον Ολυμπιακό, ο Αλέκος Ναλμπάντης έδωσε ελπίδες στους φιλοξενούμενους στο 52’, αλλά οι Κώστας Πολυχρονίου (63’, 87’) και Ηλίας Υφαντής (89’) διαμόρφωσαν το τελικό 5-1.
Έναν χρόνο αργότερα η Δόξα πλησίασε όσο ποτέ στην απόλυτη υπέρβαση, αυτή τη φορά στο γήπεδο της Λεωφόρου Αλεξάνδρας.
Αρχικά, έθεσε νοκ-άουτ τον ΠΑΟΚ με 1-0 και τον Πανιώνιο με 2-1, προτού κλείσει το καθιερωμένο ραντεβού με τον Ολυμπιακό στον τελικό.
Η σύνθεση της Δόξας: Μποϊντάρης, Κοτρίδης, Ιγνατίου, Νικολαΐδης, Τ. Λoυκανίδης, Τζαφέρης, Ναλμπάντης, Γρηγοριάδης, Θ. Λουκανίδης, Γεωργιάδης, Ιωάννoυ.
«Καλώς ήρθατε «μαύροι αετοί» του Βορρά. Δείξτε την αξία σας στους πρωταθλητές», έγραφε ένα πανό στις εξέδρες του αθηναϊκού γηπέδου.
Η αλήθεια είναι ότι εκείνος ο Ολυμπιακός δεν παιζόταν, όμως σύμφωνα με την εφημερίδα «Αθλητική Ηχώ» θα έπρεπε να δοθεί πέναλτι στη Δόξα στο 14ο λεπτό για χέρι του Θανάση Σούλη.
Οι «μαυραετοί» άνοιξαν το σκορ με τον Αντώνη Γεωργιάδη στο 47’ και προς στιγμήν πίστεψαν στο θαύμα, όμως οι Υφαντής και Μπέμπης στο 52’ και το 59’ αντίστοιχα χάρισαν ακόμη ένα Κύπελλο στους «ερυθρολεύκους».
Πέναλτι έπρεπε να πάρει και Ολυμπιακός λίγο πριν από το φινάλε, ενώ στην εκπνοή ακυρώθηκε γκολ του Υφαντή ως οφσάιντ, χωρίς ωστόσο να διευκρινίζεται αν υπήρχε ή όχι παράβαση.
Τα δύο τρανταχτά διαιτητικά λάθη που κατέγραψε ο Τύπος και αναδημοσιεύει το Sport-Retro.gr ήταν το λιγότερο, αφού σύμφωνα με τον συγγραφέα Βασίλη Τσιαμπούση πολλοί Αθηναίοι/Πειραιώτες στις εξέδρες χρησιμοποίησαν τη φράση «Βούλγαροι».
Καστρινός-Πάγκαλος-Μάρκοβιτς-Τ. Λουκανίδης
Δεκάδες ήταν οι προσωπικότητες που έβαλαν ένα λιθαράκι στη δημιουργία, την ανασυγκρότηση και, εν τέλει, την εκτόξευση της Δόξας Δράμας κατά τη δεκαετία του 1950.
Εν προκειμένω, ειδική μνεία γίνεται σε τέσσερις ανθρώπους που αντί για λιθαράκι έβαλαν λίθο σε αυτό το όμορφο «ασπρόμαυρο» οικοδόμημα, που από το 1963-1964 άρχισε να χρησιμοποιεί για έμβλημα τον αετό.
Αρχή με τον Αντώνη Καστρινό, ο οποίος γεννήθηκε στην Πάτρα το 1904, σπούδασε νομικές επιστήμες στην Αθήνα, υπήρξε αξιωματικός της Εθνικής Αντίστασης και εν συνεχεία δημοσιογράφος της εφημερίδας «Μακεδονία», διευθυντής της Ηλεκτρικής Εταιρείας Δράμας, πρόεδρος Βιομ. & Εμπορ. Επιμελητηρίου και βουλευτής με την Ένωση Κέντρου.
Ο «μουσάτος», όπως τον αποκαλούσαν λόγω του στυλ ξυρίσματος που επέλεγε, είχε τέτοια αγάπη στη Δόξα, που μετά την κηδεία της συζύγου του έσπευσε στο γήπεδο της Λεωφόρου Αλεξάνδρας για τον τελικό Κυπέλλου του 1959 με τον Ολυμπιακό.
Είχε αναλάβει την προεδρία το 1952, συνεπώς επί των ημερών του έγιναν τα… πάντα: ολοκλήρωση γηπέδου, τρεις προκρίσεις σε τελικούς Κυπέλλου, πρώτη εμφάνιση στο Πανελλήνιο Πρωτάθλημα κ.τ.λ.
«Έσβησε» από ανακοπή καρδιάς τα ξημερώματα της 15ης Δεκεμβρίου 1964 στο σπίτι της κόρης του στο Παλαιό Φάληρο και τον εντόπισε στις 10:00 ο γαμπρός του Ζαφείρης Ζαφειρόπουλος.
Την παραμονή του θανάτου του είχε κουραστεί πολύ, καθώς μετά το ταξίδι από τη Δράμα έσπευσε αμέσως στη Βουλή, όπου και παρακολούθησε μία συνεδρίαση μέχρι τις 04:30 τα ξημερώματα.
Κηδεύθηκε στο Α’ Νεκροταφείο Αθηνών και προς τιμήν του μία ποδοσφαιρική ομάδα Νέων της Δράμας πήρε το όνομα ΔΟΞΑ Αντώνης Καστρινός.
Πριν από τον προαναφερθέντα πρόεδρο είχε ενταχθεί στον σύλλογο ο Νίκος Πάγκαλος, ο θρυλικός προπονητής που προσέφερε πολλά στο ελληνικό ποδόσφαιρο.
Στη συνέντευξη που παραχώρησε ο Τάκης Λουκανίδης στο Sport-Retro.gr λίγο πριν από τον θάνατό του τον ανέφερε ουκ ολίγες φορές και αυτό λέει πολλά.
Την Πέμπτη 19 Αυγούστου 1948 ο 33χρονος τότε Πάγκαλος προπόνησε για πρώτη φορά τη Δόξα Δράμας και μέχρι το 1952 φρόντισε να μεταδώσει στους παίκτες τα μυστικά του ποδοσφαίρου.
Ήταν πολύ εργατικός και εύστροφος, ενώ είχε εισηγηθεί (επιτυχώς) να σπουδάσουν με έξοδα του συλλόγου οι Βαγγέλης Σημιτλιώτης και Αντώνης Γεωργιάδης.
«Στους πατεράδες μας μπορεί να λέγαμε όχι, στον Πάγκαλο, όμως ποτέ. Γιατί, ήταν για μας ο ιδανικός πατέρας», έχει πει ο τότε σέντερ μπακ της ομάδας Μιχάλης Τόλιος, ενώ «πατερούλη» τον χαρακτήρισε στην αυτοβιογραφία του και ο Τάκης Λουκανίδης.
Ο Πάγκαλος επανήλθε στον πάγκο της Δόξας και την οδήγησε σε δύο τελικούς Κυπέλλου (1958-1959), προτού πετάξει για άλλες ποδοσφαιρικές πολιτείες.
Μέγας δάσκαλος υπήρξε και ο Πάνος Μάρκοβιτς, ο οποίος διαδέχθηκε τον Μικρασιάτη προπονητή και οδήγησε τους «μαυραετούς» στον πρώτο τελικό της ιστορίας τους εν έτει 1954.
Δραμινός γαρ, ο αείμνηστος τεχνικός κατέγραψε κι άλλες θητείες στη Δόξα, το 1963, το 1980-81 και το 1986-87, οι οποίες πάντως δεν στέφθηκαν από ανάλογες επιτυχίες.
Τέλος, ο Τάκης Λουκανίδης γέννημα-θρέμμα της πόλης, ο πιο γνωστός ποδοσφαιριστής της ομάδας και, κατά γενική ομολογία, ο πληρέστερος άσος των ελληνικών γηπέδων, δεδομένου ότι άρχισε την καριέρα του κάτω από τα γκολπόστ!
Ήδη στα 21 του κλήθηκε στην Εθνική Ανδρών για τον αγώνα με τη Γαλλία των Ραϊμόν Κοπά και Ζιστ Φοντέν – υπέρτατη τιμή τότε για μια ομάδα εκτός ΠΟΚ και Θεσσαλονίκης.
Η ΑΕΚ ήταν η πρώτη μεγάλη δύναμη που θέλησε να τον εντάξει στο ρόστερ της, όμως οι Δραμινοί φίλαθλοι εμπόδισαν τη μεταγραφή, ενώ αξίζει να σημειωθεί ότι και η Γιουβέντους τον είχε «γλυκοκοιτάξει».
Όταν πια δεν τον… χωρούσε ο τόπος λόγω ποιότητας, εν μέσω περιπετειών, αντιδράσεων και… μαγειρεμάτων, ο Λουκανίδης μεταπήδησε στον Παναθηναϊκό κατά τη διάρκεια της σεζόν 1961-62.
Ποτέ δεν έβγαλε από την καρδιά του τη Δόξα (είχε και βραχύβιο πέρασμα από τον πάγκο της τη σεζόν 1987-88), ασχέτως αν τα περισσότερα από τα επόμενα χρόνια της ζωής του έζησε στην Αθήνα.
Η συνέχεια και το σήμερα
Η Δόξα έφερε τον τίτλο της καλύτερης επαρχιακής ομάδας το 1957, το 1958, το 1959, το 1960 και το 1961, προτού πάρει την κατιούσα.
Τάκης και Θανάσης Λουκανίδης αποχώρησαν για Παναθηναϊκό και Ολυμπιακό αντίστοιχα, ο Αντώνης Γεωργιάδης έγινε προπονητής, γενικώς υπήρξαν αποχωρήσεις λόγω μεταγραφών και προχωρημένης ηλικίας.
Ο θάνατος του Καστρινού το 1964 προμήνυε τι θα επακολουθούσε και, πράγματι, λίγους μήνες μετά η Δόξα επανήλθε στη Β’ Εθνική, όπου την πρώτη σεζόν κατέλαβε την 4η θέση του 3ου ομίλου.
Οκτώ χρόνια στην Α’ Εθνική (υπήρξε κι ένα διάλειμμα το 1962-63) ήταν τεράστια υπόθεση εκείνη την εποχή για μια επαρχιακή ομάδα, όμως επί της ουσίας οι «μαυραετοί» δεν ξαναπέταξαν ψηλά.
Από το 1968-69 μέχρι το 1977-78 τερμάτιζαν πάντα στην πρώτη πεντάδα της δεύτερης κατηγορίας, ώσπου το 1979 εκμεταλλεύθηκαν τη βαριά τιμωρία του Πιερικού (σ.σ. απόπειρα δωροδοκίας προς παίκτες της Νίκης Βόλου) και επανήλθαν μετά από μια 14ετία στα μεγάλα σαλόνια.
Η νίκη επί του μετέπειτα πρωταθλητή Ολυμπιακού με 1-0 στη Δράμα (σκόρερ ο Δημήτρης Κλης) ήταν το highlight της πρώτης σεζόν, η οποία συνέπεσε με την έναρξη του επαγγελματισμού στο ελληνικό ποδόσφαιρο.
Τότε, η ομάδα είχε στον πάγκο τον Τσβέταν Ίλτσεφ και διέθετε παίκτες, όπως ο Γρηγόρης Χαραλαμπίδης, ο Νίκος Αθανασιάδης, ο Δημήτρης Κλης, ο Αρχόντης Κατσαρίδης, ο Τάσος Στράντζαλης, ο Θανάσης Μερτζανάκης, ο αδικοχαμένος Μιχάλης Ταντσίδης, ο Δημήτρης Κόντος, ο Σταύρος Γκατζηλάκης, ο Αντώνης Κασδοβασίλης και ο Άνθιμος Ζαμανόπουλος.
Την επόμενη σεζόν θυμήθηκε λίγο τα παλιά, αφού με τον Μάρκοβιτς στον πάγκο κατέλαβε την 9η θέση, νίκησε πάλι τον μετέπειτα πρωταθλητή Ολυμπιακό (2-0 με γκολ των Χαραλαμπίδη και Κατσαρίδη), καθώς και τον Παναθηναϊκό (1-0), ενώ εντός δεν έχασε ούτε από ΑΕΚ, ΠΑΟΚ, Άρη.
Στο Κύπελλο έφτασε μέχρι την προημιτελική φάση, αποκλείοντας Ολυμπιακό Λιοσίων, Ελασσόνα και Πανδραμαϊκό, προτού τεθεί νοκ-άουτ από τον Παναιγιάλειο.
Η Δόξα αγωνίστηκε επί οκτώ συναπτά έτη στην Α’ Εθνική (ρεκόρ ομάδας), αλλά μετά το 1981 στόχος της ήταν η αποφυγή του υποβιβασμού.
Αυτό συνέβη το 1987, όταν προς τιμήν της αποφάσισε να συμμετάσχει στην απεργία της ΕΠΑΕ, να τιμωρηθεί με -6 βαθμούς και, ουσιαστικά, να καταδικαστεί σε επιστροφή στη Β’ Εθνική.
Επέστρεψε άμεσα στα μεγάλα σαλόνια το 1988, έμεινε μέχρι το 1995 (highlight η 7η θέση του 1990-91 με τους Σλόμπονταν Βουτσέκοβιτς αρχικά, Χρήστο Αρχοντίδη από τις 21 Ιανουαρίου στον πάγκο) και έκτοτε αγωνίστηκε μόλις μία φορά (2010-11) σε αυτά.
Το 1990-91 ήταν και πάλι η κορυφαία επαρχιακή ομάδα μετά από 30 χρόνια, με παίκτες όπως ο Γιώργος Δαύκος, ο Μίλτος Τελλίδης, ο Γιάννης Μιχαλήτσος, ο Νίκος Ουσταμπασίδης, ο Κώστας Βασιλακάκης, ο Χρήστος Χιονάς, ο Μιχάλης Ιορδανίδης, Γ.Χ. Γεωργιάδης, ο Κυριάκος Αλεξανδρίδης, ο Μίροσλαβ Άλεκσιτς κι ο Σάββας Καπαγερίδης.
Στο Κύπελλο είχε την ατυχία να πέσει πάνω στον σπουδαίο Αθηναϊκό της εποχής και να αποκλειστεί στα προημιτελικά, τη στιγμή που στα ημιτελικά ο αντίπαλος δεν θεωρείτο μεγαθήριο (Πανιώνιος).
Πράγματι, οι «λόρδοι» απέκλεισαν την ομάδα της Νέας Σμύρνης και έλαβαν μέρος στον, διπλό, τελικό της σεζόν, όπου έπεσαν από τον νταμπλούχο Παναθηναϊκό.
Το 2011-12 «έφερε» δύο ισοπαλίες με την ΑΕΚ και μία με τον Ολυμπιακό, αλλά η Δόξα ήταν μακράν η χειρότερη ομάδα και δικαίως υποβιβάστηκε.
Το διάστημα 1998-2009 ήταν το χειρότερο της ιστορίας της, αφού αγωνίστηκε σε Γ’ και Δ’ Εθνική, εν συνεχεία αποδείχθηκε… πυροτέχνημα και το 2014 κατηφόρισε ξανά στη Γ’ Εθνική.
Πέρυσι κατέλαβε την ελπιδοφόρα 5η θέση στη Β’ Εθνική κι εφέτος δείχνει ικανή να παλέψει για τις πρώτες δύο θέσεις της βαθμολογίας που δίνουν είτε άνοδο, είτε συμμετοχή στον αγώνα διαβάθμισης με τον 13ο της Super League.
Η εξαιρετική παράδοση με τον Ολυμπιακό
Αξίζει να γίνει ειδική μνεία στη θετικότατη εντός έδρας παράδοση με τον Ολυμπιακό, κατά την περίοδο του επαγγελματικού ποδοσφαίρου.
Ούτε μία φορά οι «ερυθρόλευκοι» δεν πανηγύρισαν νίκη με άνω του ενός γκολ διαφορά, σε μία περίπτωση επικράτησαν στο 90′, οι επιτυχίες ήταν πάντοτε διά πυρός και σιδήρου.
Μέχρι το 1991 που η Δόξα στεκόταν αξιοπρεπώς στα μεγάλα σαλόνια, το σκορ στη Δράμα έλεγε (5 νίκες, 4 ισοπαλίες, 2 ήττες), επίδοση εντυπωσιακή για μια ομάδα που στα επαγγελματικά χρόνια μόλις δυο φορές τερμάτισε στο πρώτο μισό του βαθμολογικού πίνακα.
Ιδού και τα ματς:
1979-80: Δόξα – Ολυμπιακός 1-0 (9’ Κλης)
1980-81: Δόξα – Ολυμπιακός 2-0 (40’ Χαραλαμπίδης, 54’ Κατσαρίδης)
1981-82: Δόξα – Ολυμπιακός 1-2 (76’ Κασδοβασίλης – 15’, 90’ Αναστόπουλος)
1982-83: Δόξα – Ολυμπιακός 1-2 (23’ πέν. Μπαρζόφ – 23’, 65’ Αναστόπουλος)
1983-84: Δόξα – Ολυμπιακός 1-0 (24’ Μπαρζόφ)
1984-85: Δόξα – Ολυμπιακός 1-0 (33’ Υφαντίδης)
1985-86: Δόξα – Ολυμπιακός 3-3 (44’ Μήτογλου, 46’, 90’ πέν. Λιούμοβιτς – 68’ Αναστόπουλος, 81’ Σέστιτς, 86’ Παπαγγέλης)
1986-87: Δόξα – Ολυμπιακός 0-0
1988-89: Δόξα – Ολυμπιακός 0-0
1989-90: Δόξα – Ολυμπιακός 3-3 (9’ Ξανθόπουλος, 79’ Ιορδανίδης, 90’ Αδάμου – 7’ Δρακόπουλος, 73’ Σαββίδης, 75’ Κωφίδης)
1990-91: Δόξα – Ολυμπιακός 3-2 (38’, 75’ Γ.Χ. Γεωργιάδης, 70’ Χιονάς – 78’ Μαυρομάτης, 82’ Κωφίδης)
1991-92: Δόξα – Ολυμπιακός 0-0
1992-93: Δόξα – Ολυμπιακός 1-1 (59’ Τελλίδης – 27’ Τσαλουχίδης)
1993-94: Δόξα – Ολυμπιακός 0-1 (69’ Μητσιμπόνας)
1994-95: Δόξα – Ολυμπιακός 0-1 (49’ Εστάι)
2011-12: Δόξα – Ολυμπιακός 0-0
Τα ένδοξα τραγούδια
Αρκετές πληροφορίες και φωτογραφίες αντλήθηκαν από το βιβλίο του βετεράνου τερματοφύλακα της ομάδας Ζήση Γουδεσίδη, που φέρει τον τίτλο: «Δόξα Δράμας. Από το τριφύλλι στους μαυραετούς».
Σε αυτό το υπέροχο δημιούργημα, το οποίο αναφέρεται στο ξεκίνημα του συλλόγου μέχρι την αποχώρηση του εν λόγω παίκτη από τη δράση (1952), υπάρχουν δύο τραγούδια που γράφτηκαν για τη Δόξα.
Αξίζει να μεταφερθούν στο διαδίκτυο, προκειμένου να αντιληφθεί κανείς τον τρόπο έκφρασης των «ποιητών της εξέδρας» εκείνης της εποχής.
«ΖΗΤΩ Η ΔΟΞΑ»
Ζήτω η Δόξα μας παιδιά που ξέρει πάντα να νικά
στην μπάλα και στον στίβο δοξασμένη
και στη Μακεδονία ξακουσμένη
Έχει λεοντόκαρδα παιδιά που είναι γεμάτα λεβεντιά
Τον Ζήση τον τερματοφύλακά μας που άγρυπνος φυλάει τα δίχτυα μας
Κωστάκη τον απέραστο, Τσακίρη τον αγέλαστο
Τον Μόσχο το αριστερό εξτρέμ που κάνει τον τερματοφύλακα να τρέμει
και ο Κέφης που στο γήπεδο αλωνίζει και την αντίπαλη εστία βομβαρδίζει
«Η ΑΣΠΡΟΜΑΥΡΗ ΦΑΝΕΛΑ»
Όταν προβάλλει στο γήπεδο η ασπρόμαυρη φανέλα
όλους τους πιάνει πυρετός και την Ελπίδα τρέλα (δις)
Και φέτος το πρωτάθλημα η Δόξα θα το πάρει
Άρης, Ελπίς και Φίλιπποι θα πάρουνε ποδάρι (δις)
Και το ερχόμενο παιδιά μες στη Θεσσαλονίκη
στο γήπεδο του Άρεως θα πάρουμε τη νίκη (δις)
Μπουμ τσικαρίκα μπουμ. Δόξα! Δόξα!
Διαβάστε ακόμη:
Κοντογεωργάκης και Ντάσιος σβήνουν τα κεράκια του ΠΑΣ Γιάννινα στο Sport-Retro.gr
Χρόνια πολλά Παναιτωλικέ! Μεγάλο αφιέρωμα-συνέντευξη στο Sport-Retro.gr
Ο Αστέρας Τρίπολης πριν από την… Επανάστασή του
Εθνικός Αστέρας: Το καμάρι της Καισαριανής έγινε 90 ετών
Ποδόσφαιρο
Πορτοκαλί και άλλα