«Είμαι πεπεισμένος ύστερα από πολλά χρόνια προβληματισμού ότι η περίφημη Μάχη της Βέρνης ήταν μία μάχη πολιτικών και θρησκευτικών συμφερόντων. Η πολιτική των κομμουνιστών Ούγγρων και η θρησκεία των καθολικών Βραζιλιάνων» – Άρθουρ Έλις.
Στις 27 Ιουνίου 1954 επρόκειτο να διεξαχθεί μία από τις πιο ενδιαφέρουσες αναμετρήσεις της Ιστορίας του Παγκοσμίου Κυπέλλου και, κατ’ επέκταση, του ποδοσφαίρου.
Αντ’ αυτού, ο προημιτελικός μεταξύ της Ουγγαρίας και της Βραζιλίας αμαυρώθηκε από 3 αποβολές, χτυπήματα μεταξύ των παικτών και γενίκευση της βίας σε αποδυτήρια, εξέδρες, ακόμα και έξω από το στάδιο «Βάνκντορφ».
Το Sport-Retro.gr παραθέτει με κάθε λεπτομέρεια, συνοδεία φωτογραφιών και videos, όσα συνέβησαν πριν, κατά τη διάρκεια και μετά τη λήξη του επεισοδιακού αγώνα, ο οποίος διεξήχθη σαν σήμερα πριν από 63 ολόκληρα χρόνια.
Φαβορί η Ουγγαρία, με κίτρινη φανέλα η Βραζιλία
Κατά γενική ομολογία, η Ουγγαρία διέθετε την κορυφαία ομάδα του κόσμου στις αρχές της δεκαετίας του ‘50 και το 1954 φάνταζε ως το φαβορί για την κατάκτηση του Παγκοσμίου Κυπέλλου της Ελβετίας.
Με παίκτες όπως ο Φέρεντς Πούσκας, ο Νάντορ Χιντεγκούτι, ο Ζόλταν Τσίμπορ και ο Σάντορ Κότσις, η «αρμάδα» του Γκούσταβ Σέμπες μετρούσε 4 χρόνια χωρίς ήττα, ενώ από το 1950 μέχρι το 1956 έχασε μόλις μία φορά σε 50 ματς!
Οι εκκωφαντικές νίκες επί της Νότιας Κορέας και της Δυτικής Γερμανίας (9-0 και 8-3 αντίστοιχα) χάριζαν στην κάτοχο του χρυσού Ολυμπιακού μεταλλίου του 1952 την πανηγυρική πρωτιά στον 2ο όμιλο.
Ποιος, αλήθεια, θα μπορούσε να σταματήσει την ξέφρενη πορεία της Ουγγαρίας μέχρι την κατάκτηση του Παγκοσμίου Κυπέλλου;
Η Βραζιλία, από την πλευρά της, απείχε πολύ από το, πρώιμο, total football των «Μαγυάρων», αλλά δεν θα αργούσε πολύ να καταπλήξει τον ποδοσφαιρικό κόσμο με το αστείρευτο ταλέντων των παικτών της.
Τέσσερα χρόνια νωρίτερα είχε βιώσει το δράμα του «Μαρακανά» με την ήττα στον τελικό Παγκοσμίου Κυπέλλου από την Ουρουγουάη και επί ελβετικού εδάφους προσπαθούσε να παρουσιάσει ένα καλό πρόσωπο.
Υπό τις οδηγίες του Ζεζέ Μορέιρα, με παίκτες όπως ο Ντιντί, ο Μπαλτάζαρ και οι συνονόματοι αμυντικοί Τζάλμα-Νίλτον Σάντος, η «σελεσάο» κατετάγη στην κορυφή του 1ου ομίλου, έπειτα από τη νίκη με 5-0 επί του Μεξικού και το 1-1 κόντρα στη Γιουγκοσλαβία.
Να σημειωθεί ότι λίγους μήνες πριν από την έναρξη του Παγκοσμίου Κυπέλλου επιλέχθηκε η κίτρινη φανέλα αντί της άσπρης, μία απόφαση που έφερε γούρι στη Βραζιλία, όχι όμως στη διοργάνωση του 1954.
Δύο πακέτα τσιγάρα και… λιποταξία
«Δεν ασχολούμαι με τις άλλες ομάδες», είχε δηλώσει ελαφρώς επιδεικτικά ο Ζεζέ Μορέιρα πριν από τον προημιτελικό με την Ουγγαρία.
Η αλήθεια είναι ότι οι παίκτες του δεν έπρεπε να παρακολουθήσουν το «ξεμούδιασμα» των «Μαγυάρων» με μία επίλεκτη ομάδα τοπικού εργοστασίου ρολογιών…
Η είδηση ότι ο Φέρεντς Πούσκας δεν θα αγωνιστεί λόγω τραυματισμού αναπτέρωσε κάπως την ψυχολογία των Βραζιλιάνων, οι οποίοι πάντως είχαν μείνει με ανοικτό το στόμα αντικρίζοντας το στυλ παιχνιδιού των αντιπάλων τους στο προαναφερθέν… ματς.
Έντονη ήταν η φημολογία ότι ο επικεφαλής της αποστολής Ζοάο Λίρα Φίγιο είχε ήδη κλείσει τα αεροπορικά εισιτήρια της επιστροφής, ενώ ακόμη πιο έντονος ήταν ο καπνός στο ξενοδοχείο από τα 2 πακέτα τσιγάρα που κάπνισε ο παίκτης Ουμπέρτο Τότσι την παραμονή του αγώνα.
Ο Καετάνο Σίλβα, πιο γνωστός με το παρατσούκλι «Βελούδο» και ο Ζοάο Κάρλος Μπατίστα Πινιέιρο άργησαν τόσο πολύ να επιστρέψουν το ίδιο βράδυ, που μερικοί πίστεψαν ότι είχαν… λιποτακτήσει.
Κι ένα άλυτο μυστήριο: Οι Μπαλτάζαρ και Πίνγκα (κατά κόσμον Ζοζέ Λάζαρο Ρόμπλες) εθεάθησαν με μώλωπες το πρωί της 27ης Ιουνίου.
Με ανύπαρκτο πέναλτι το 3-1
Περίπου 40.000 θεατές αψήφισαν τη βροχή που δεν σταμάτησε να πέφτει και κατέκλυσαν τις εξέδρες του «Βάνκντορφ», προκειμένου να διαπιστώσουν ιδίοις όμμασι αν η φιναλίστ της διοργάνωσης του 1950 θα ρίξει στο καναβάτσο τους «μάγους» του Σέμπες.
Οι συνθέσεις
ΟΥΓΓΑΡΙΑ (Γκούσταβ Σέμπες): Γκρόσιτς, Μπουζάνσκι, Λόραντ, Λάντος, Μπόζικ, Ζακάριας, Γ. Τοτ, Κότσις, Χιντεγκούτι, Τσίμπορ, Μ. Τοτ.
ΒΡΑΖΙΛΙΑ (Ζεζέ Μορέιρα): Καστίγιο, Τ. Σάντος, Ν. Σάντος, Μπρανταοζίνιο, Πινιέιρο, Μπάουερ, Ζουλίνιο, Ντιντί, Μπαλτάζαρ, Μαουρίνιο, Ουμπέρτο.
Αλίμονο. Ούτε 10 λεπτά δεν χρειάστηκε η Ουγγαρία για να πάρει σαφές προβάδισμα για τη νίκη, αφού στο 4’ ο Νάντορ Χιντεγκούτι και στο 7’ ο Σάντορ Κότσις παραβίασαν την εστία του Κάρλος Ζοζέ Καστίγιο.
O Τζάλμα Σάντος, πάντως, έβαλε ξανά στο κόλπο τη Βραζιλία, καθώς στο 18’ ευστόχησε σε ένα πέναλτι που δύο συμπαίκτες του αρνήθηκαν να εκτελέσουν υπό το φόβο της… κατακραυγής.
«Δεκαοκτώ λεπτά μετά την έναρξη του αγώνα κερδίσαμε πέναλτι. Ο Ντιντί είπε «όχι». Ο Ζουλίνιο το ίδιο. Από τον πάγκο είπαν να το εκτελέσω εγώ. Ευτυχώς που σκόραρα. Αν το είχα χάσει θα με κατηγορούσαν μέχρι σήμερα. Θα είχα γίνει το εξιλαστήριο θύμα όπως ο Μπαρμπόζα το 1950», θα δήλωνε πολλά χρόνια αργότερα σε συνέντευξή του στη FIFA.
Οι παίκτες του Μορέιρα άρχισαν να κερδίζουν μέτρα στο β’ ημίχρονο και να ελπίζουν σε ισοφάριση παρά την ολισθηρότητα του αγωνιστικού χώρου από τη συνεχή βροχόπτωση.
Μ
ε τη συμπλήρωση μιας ώρας αγώνα, όμως, μία λανθασμένη απόφαση του διαιτητή Έλις άναψε τα αίματα και έγειρε την πλάστιγγα υπέρ της Ουγγαρίας.
Βραζιλιάνοι δημοσιογράφοι και στελέχη της ομάδας εισέβαλαν στον αγωνιστικό χώρο, με συνέπεια να χρειαστεί αστυνομική επέμβαση για να αποκατασταθεί η τάξη.
Η ουσία είναι ότι ο Μιχάλι Λάντος ευστόχησε από το σημείο του πέναλτι και έβαλε για τα καλά σε θέση οδηγού την κάτοχο του χρυσού Ολυμπιακού μεταλλίου του Ελσίνκι.
Ο χορός των αποβολών
Όσοι πίστεψαν ότι η Βραζιλία θα ρίξει λευκή πετσέτα διαψεύστηκαν οικτρά, καθώς στο 65ο λεπτό ο Ζουλίνιο Μποτέγιο εξαπέλυσε ένα υπέροχο διαγώνιο σουτ από δεξιά και μείωσε εκ νέου στο γκολ.
Δυστυχώς, η λανθασμένη απόφαση του Έλις στο 60’ είχε ήδη ρίξει τον σπόρο των επεισοδίων και στο 71’ ήρθαν στα χέρια οι Γιόζεφ Μπόζικ-Νίλτον Σάντος (αμφότεροι αποβλήθηκαν).
Έντεκα λεπτά πριν από τη λήξη, ο Ουμπέρτο Τότσι μάρκαρε σκληρά τον Γκιούλα Λόραντ (σ.σ. πέθανε στον πάγκο του ΠΑΟΚ τον Μάιο του 1981) και ο διαιτητής άφησε τη Βραζιλία με 9 παίκτες, παρά το γεγονός ότι ο Τούτσι είχε πέσει στα γόνατα και τον παρακαλούσε να μην τον βγάλει εκτός αγωνιστικού χώρου.
Η αποδεκατισμένη «σελεσάο» έχασε και την τελευταία της ελπίδα, όταν στο 88ο λεπτό ο Σάντρο Κότσις νίκησε τον Κάρλος Ζοζέ Καστίγιο με ένα δυνατό σουτ και διαμόρφωσε το τελικό 4-2.
Η Ουγγαρία βρισκόταν και με τα δύο πόδια στον ημιτελικό, αλλά πριν απ’ αυτό το ποδόσφαιρο είχε παραχωρήσει τη θέση του στο… κατς.
Ουσιαστικά, κατά το τελευταίο 20λεπτο οι κλωτσιές μεταξύ των παικτών ήταν περισσότερες από εκείνες στην μπάλα και ο προημιτελικός είχε μετατραπεί σε παρωδία.
Νάντορ Χιντεγκούτι και Τζάλμα Σάντος θα έπρεπε να είχαν τη μοίρα των τριών ποδοσφαιριστών που είχαν αποβληθεί, αλλά πιθανώς ο διαιτητής ήθελε να σώσει τα… προσχήματα.
Η Μάχη της Βέρνης
Το ματς ολοκληρώθηκε περίπου στις 19:00 (τοπική ώρα) εν μέσω συμπλοκών που άρχισαν στον αγωνιστικό χώρο, συνεχίστηκαν στα αποδυτήρια και μεταφέρθηκαν εκτός γηπέδου μεταξύ παικτών, μελών των ομάδων και θεατών.
Ακολουθούν περιστατικά που συνέβησαν κατά τη διάρκεια ή μετά τη λήξη και «αλιεύθηκαν» σε αξιόπιστες ιστοσελίδες του εξωτερικού: Ο διαιτητής καταλόγισε 42 φάουλ και 2 πέναλτι, ενώ προέβη σε 4 προειδοποιήσεις και 3 αποβολές.
Ο Τζάλμα Σάντος κυνηγούσε πίσω από την πλάτη του διαιτητή τον Τσίμπορ, ο οποίος φέρεται να είχε προβεί σε μία άσεμνη χειρονομία, ο Μαουρίνιο γρονθοκόπησε τον Τσίμπορ και έφτυσε τον Λάντος, ο Χιντεγκούτι πάτησε το πόδι του πεσμένου στο έδαφος από γροθιά Ίντιο.
Ένα μπουκάλι εκσφενδονίστηκε από τον πάγκο των νικητών προς τους παίκτες της Βραζιλίας, συνολικά πέντε άτομα τραυματίστηκαν στη φυσούνα στα επεισόδια που διήρκησαν περίπου 20 λεπτά.
Ο Πινιέιρο εθεάθη με ένα βαθύ σκίσιμο στο κεφάλι, απόρροια ρίψης μπουκαλιού (είπαν ότι προήλθε από τον Πούσκας και πως το συμβάν συνδέεται με εκείνο της προηγούμενης παραγράφου), άνθρωποι της «σελεσάο» έσπασαν όλα τα φώτα έξω από τα αποδυτήρια των αντιπάλων.
Ο ίδιος ο Πούσκας έχει αναφέρει στη δική του αυτοβιογραφία: «Άρπαξα έναν από τους Βραζιλιάνους και τον έσυρα στα αποδυτήρια μας, αλλά ήταν τρομοκρατημένος και τον άφησα να φύγει!»
Ο Γκούσταβ Σέμπες χρειάστηκε 4 ράμματα μετά από χτύπημα μπουκαλιού, ενώ ο ομόλογός του Ζεζέ Μορέιρα πέταξε τα παπούτσια του Ντιντί (!) στον υπουργό Αθλητισμού της Ουγγαρίας.
Ακόμα και ο Βραζιλιάνος σπίκερ Πάουλο Μπουάρκε σώριασε με κλωτσιά έναν αστυνομικό (!) και λίγο αργότερα ο συμπατριώτης του διαιτητής Μάριο Βιάνα κατηγορούσε μέσω ραδιοφώνου τον ομόλογό του Άρθουρ Έλις για τις αποφάσεις του.
«Η επιτροπή διαιτησίας της FIFA αποτελείται από μία κλίκα κλεφτών, ο Έλις είναι γιος μιας μη ενάρετης μητέρας», είπε μεταξύ άλλων ο Βιάνα, ο οποίος όπως καταλαβαίνετε “ξηλώθηκε” με συνοπτικές διαδικασίες και σύντομα κρέμασε τη σφυρίχτρα του.
«Ο Έλις είναι μέλος μιας κομμουνιστικής συνωμοσίας για να βοηθηθεί η Ουγγαρία», υποστήριξε η πλευρά των ηττημένων, ενώ μία βραζιλιάνικη εφημερίδα έγραψε χαρακτηριστικά: «Δόξα σε εκείνους που γνωρίζουν πώς να πολεμούν».
«Στον αγώνα βάλαμε τέσσερα γκολ. Ήμασταν η καλύτερη ομάδα και θα κερδίζαμε το ματς όσες φορές και αν παίζαμε ξανά», είπε ο Σάντορ Κότσις, ενώ ο Γκούσταβ Σέμπες θυμήθηκε μερικά χρόνια αργότερα: «Ήταν μία μάχη, ένας βάναυσος, άγριος αγώνας.
Στο τέλος νικήσαμε 4-2, αλλά τίποτα δεν είχε τελειώσει. Βραζιλιάνοι φωτογράφοι και οπαδοί πλημμύρισαν τον αγωνιστικό χώρο και η Αστυνομία κλήθηκε να τους διαλύσει. Παίκτες, οπαδοί, όλοι βρίσκονταν στα αποδυτήρια και συγκρούονταν».
Ο ανταποκριτής των «Times» έγραψε την επόμενη ημέρα: «Ποτέ στη ζωή μου δεν ξαναείδα τόσα πολλά τάκλιν. Πετσόκοβαν σαν… δρεπάνια, οι συμπεριφορές ήταν απειλητικές και τα ύπουλα χτυπήματα έδιναν κι έπαιρναν, όταν οι διαιτητές κοιτούσαν αλλού”.
Ο διαιτητής Άρθουρ Έλις, από την πλευρά του, που τόσα άκουσε από τους Βραζιλιάνους, δήλωσε: «Πίστευα ότι θα είναι το πιο ωραίο ματς που θα είχα δει. Βρισκόμουν στην κορυφή.
Δεν γνωρίζω αν η πολιτική και η θρησκεία είχαν σχέση με όσα συνέβησαν, αλλά συμπεριφέρθηκαν σαν ζώα. Ήταν μια ντροπή, ένα φρικτό ματς. Η μοναδική μου σκέψη ήταν να σφυρίξω τη λήξη.
Ήξερα ότι κάτι συνέβαινε στα αποδυτήρια, αλλά δεν είχα σκοπό να ασχοληθώ. Η FIFA έκανε τα στραβά μάτια. Πολλά μέλη της επιτροπής φοβήθηκαν μην χάσουν ταξίδια σε ωραία μέρη. Ήταν οι μοναδικοί παίκτες που απέβαλα και δεν τιμωρήθηκαν ποτέ».
Στην αυτοβιογραφία του, πάντως, ο Έλις ανέφερε την πρόταση που χρησίμευσε ως πρόλογος στο συγκεκριμένο αφιέρωμα…
Διαβάστε ακόμη:
Νarco-football, «πεντάρα» στην Αργεντινή, Μουντιάλ ’94 και Εσκομπάρ
Ποδόσφαιρο
Πορτοκαλί και άλλα