Δεν κατάφερε να σηκώσει την επιβαρυμένη υγεία του και στις 18 Νοεμβρίου 2017, ο Ναΐμ Σουλεϊμάνογλου εγκατέλειψε τα εγκόσμια.
Ο θρυλικός αρσιβαρίστας είχε διαγνωσθεί με κίρρωση του ήπατος και στις 25 Σεπτεμβρίου μετέβη σε νοσοκομείο για θεραπεία.
Στις 6 Οκτωβρίου υποβλήθηκε σε χειρουργική επέμβαση, καθώς είχε βρεθεί συμβατός δότης, αλλά παρά τις αρχικές αισιόδοξες εκτιμήσεις, ο Σουλεϊμάνογλου «έφυγε» από τη ζωή λόγω εγκεφαλικής αιμορραγίας.
Το Sport-Retro.gr αποτίει φόρο τιμής με ένα αφιέρωμα στην τεράστια καριέρα και, δυστυχώς, την πολύ σύντομη ζωή του «Ηρακλή τσέπης», όπως τον αποκάλεσε για πρώτη φορά ο Τέρι Τοντ του «Sports Illustrated» το 1984, όταν τον επισκέφθηκε στη Βουλγαρία.
Ναούμ Σουλεϊμάνοφ
Ο Ναΐμ Σουλεϊμάνογλου γεννήθηκε ως Ναΐμ Σουλεϊμάνοφ στις 23 Ιανουαρίου 1967 στο χωριό Πτιχάρ του Μόμτσιλγκραντ από γονείς μετανάστες.
Ο συγκεκριμένος δήμος της νότιας Βουλγαρίας αριθμεί περισσότερους από 12.000 Τούρκους (κάτι λιγότερο από το 75% του πληθυσμού), σύμφωνα με την απογραφή του 2011.
Δεν ξεπέρασε τα 1.47μ. και τα 62κ., αλλά από τα πρώτα χρόνια της της ζωής του έδειξε ότι διαθέτει απίστευτη σωματική δύναμη, εξ ου και το παρατσούκλι «Ηρακλής τσέπης».
Αργότερα, πιθανότατα το 1985, το κομμουνιστικό καθεστώς της χώρας υποχρέωσε την τουρκική μειονότητα να υιοθετεί βουλγαρικά ονόματα, με συνέπεια ο Ναΐμ Σουλεϊμάνοφ να γίνει Ναούμ Σαλαμάνοφ.
Μέχρι τότε, πάντως, ο μικρός είχε ήδη φανερώσει τα διαπιστευτήρια του, αρχής γενομένης από την ηλικία των 10 ετών, όταν και εντάχθηκε στον κόσμο της άρσης βαρών.
Στα 15 του κατέκτησε 2 χρυσά μετάλλια στο Παγκόσμιο Πρωτάθλημα Νέων της Βραζιλίας και έναν χρόνο αργότερα έγινε ο νεότερος κάτοχος παγκοσμίου ρεκόρ.
Τα πρώτα «θαύματα» και το μποϊκοτάζ
Το Ευρωπαϊκό Πρωτάθλημα του 1984 σημαδεύτηκε από την παρουσία του, καθώς μετά τον Στέφαν Τοπούροφ έγινε ο δεύτερος άνθρωπος, ο οποίος σήκωσε 3 φορές το βάρος του στο ζετέ και ο μοναδικός που το ξεπέρασε κατά 10 κιλά!
Συγκεκριμένα, στην κατηγορία των 56κ. το έκανε το 1984 στην Αυστραλία (168κ.), στη Βουλγαρία (170κ. και 170.5κ.) και στη Γιουγκοσλαβία (172.5κ. και 173κ.).
Ιδού μία γεύση από τη βραδιά που κατέρριψε 5 παγκόσμια ρεκόρ εν μια νυχτί στο Σεράγεβο:
Στην κατηγορία των 60κ. το έκανε το 1984 στη Γιουγκοσλαβία (185.5κ.), το 1985 στο Μονακό (186κ.) και το 1986 σε Ανατολική Γερμανία (187.5κ.), Βουλγαρία (188κ.), Νότια Κορέα (188.5κ. και 190κ.).
Πιο σημαντικό επίτευγμα ήταν αυτό της 27ης Απριλίου 1988, όταν έγινε ο μοναδικός αρσιβαρίστας που σήκωσε 2,5 φορές το βάρος του στο αρασέ (δηλαδή με μία κίνηση).
Από το 1983 μέχρι το 1986 κατέγραψε συνολικά 63 ατομικά ρεκόρ, τα οποία αφορούσαν σταδιακά τα 52κ., τα 56κ. και τα 60κ., ενώ σε αυτό το διάστημα 11 ήταν οι φορές που κατέρριψε παγκόσμιο ρεκόρ!
Με τα χρώματα της Βουλγαρίας κατέκτησε το ασημένιο μετάλλιο στο Παγκόσμιο Πρωτάθλημα της Μόσχας (1883) και τα χρυσά σε Σεντερτέλιε (1985), Σόφια (1986).
Το κακό, όμως, ήταν ότι η γενέτειρά του θα έπρεπε να μποϊκοτάρει τους Ολυμπιακούς Αγώνες του Λος Άντζελες το 1984, δεδομένου ότι παρέμενε στη σφαίρα της σοβιετικής επιρροής.
Κατά συνέπεια, ο Σαλαμάνοφ, όπως ονομαζόταν τότε, έχασε αμαχητί την ευκαιρία να κατακτήσει μετάλλιο προτού ακόμη ενηλικιωθεί.
«Ήταν ο κορυφαίος αρσιβαρίστας που έχει δει ο κόσμος και ένας από τους σπουδαιότερους ανεξαρτήτως αθλήματος», είχε δηλώσει τότε σε παρελθοντικό χρόνο ο Σαμ Κόφα, πρόεδρος της αυστραλιανής ομοσπονδίας άρσης βαρών, διότι ουδείς γνώριζε αν ο Ναούμ θα εμφανιζόταν εκ νέου σε διεθνές επίπεδο.
Μην είδατε τον… Πα-Ναΐμ
Το βράδυ της Κυριακής 7 Δεκεμβρίου 1986, ο Ναούμ συνέφαγε με στελέχη της βουλγαρικής αποστολής και άλλους εκπροσώπους του αθλήματος στη Μελβούρνη, όπου άπαντες είχαν ταξιδέψει για αγώνες.
Αυτή ήταν η τελευταία φορά που εθεάθη ο τουρκικής καταγωγής αρσιβαρίστας, ώσπου 3 ημέρες αργότερα μία αυστραλιανή εφημερίδα υποστήριξε ότι κρυβόταν σε σπίτια συμπατριωτών του, με απώτερο σκοπό να αναζητήσει πολιτικό άσυλο.
Στις 12 Δεκεμβρίου ένας αξιωματούχος του τοπικού υπουργείου Εξωτερικών αποκάλυψε ότι ο τρανός αθλητής βρισκόταν καθ’ οδόν για τον τόπο που γεννήθηκαν οι γονείς του.
Εκείνη την εποχή υπήρξε σύγκριση με την τενίστρια Μαρτίνα Ναβρατίλοβα, αλλά η διαφορά τους ήταν ότι η Τσεχοσλοβάκα ταξίδεψε στις ΗΠΑ για να αυξήσει τις πιθανότητες διάκρισης και πλουτισμού, ενώ εκείνος άφησε τη Βουλγαρία χωρίς να γνωρίζει αν θα είχε το δικαίωμα συμμετοχής σε διεθνείς αγώνες για την επόμενη τετραετία, βάσει των κανονισμών του αθλήματος.
«Τρομερά ντροπαλό», τον χαρακτήρισε ο Γκόρντον Εντς, ρεπόρτερ των «LA Times», ο οποίος του είχε πάρει συνέντευξη το 1984 και δεν περίμενε σε καμία περίπτωση ότι θα προβεί σε μία τόσο ρηξικέλευθη ενέργεια.
Ο Κόφα, από την πλευρά του, του κόλλησε την ταμπέλα «ήσυχος και εσωστρεφής νέος», ενώ υποστήριξε ότι αυτή η απόφαση δρομολογήθηκε από την τουρκική κοινότητα της Μελβούρνης, δεδομένου ότι ο Ναούμ δεν γνώριζε αγγλικά, παρά μόνο λίγους στίχους από αμερικάνικα τραγούδια που ήταν δημοφιλή στους κόλπους των Βούλγαρων αρσιβαριστών.
Ο πρόεδρος της αυστραλιανής ομοσπονδίας του αθλήματος επέκρινε την κυβέρνηση της χώρας του γιατί δεν επέτρεψε στα στελέχη της βουλγαρικής ομοσπονδίας να τον συναντήσουν, προτού μπει στο αεροπλάνο με προορισμό την Άγκυρα.
Έγινε… Τούρκος
Μέχρι τον Δεκέμβριο του 1986, ο Ναούμ Σαλαμάνοφ ήταν ο πιο αγαπητός αθλητής της Βουλγαρίας, όμως είτε το κομμουνιστικό καθεστώς είτε η αδυναμία του στις οικογενειακές ρίζες είτε και τα δύο, τον έφεραν στην Τουρκία.
Ακόμη και ο τότε πρωθυπουργός της χώρας, ο μακαρίτης Τουργκούτ Οζάλ, είχε συμβολή στην πολυσυζητημένη αυτή… μεταγραφή από τη μία βαλκανική χώρα στην άλλη.
Τουρκία και Βουλγαρία ήρθαν σε έντονη αντιπαράθεση εν όψει και των Ολυμπιακών Αγώνων του 1988, ώσπου -ως είθισται- ένα ποσό της τάξεως των 1.250.000 δολαρίων έδωσε τη λύση.
Η κυβέρνηση Οζάλ έβαλε το χέρι στην τσέπη, αλλά ο «Ηρακλής… τσέπης» την έβγαλε ασπροπρόσωπη με το χρυσό μετάλλιο στη Σεούλ, στη Βαρκελώνη και την Ατλάντα.
Το 1988 έσπασε 9 ολυμπιακά και 6 παγκόσμια ρεκόρ από τη στιγμή που σήκωσε σταδιακά 145, 150.5, 152.5 στο αρασέ και 175, 188..5, 190κ. στο ζετέ, στην κατηγορία των 60κ.
Σκεφτείτε ότι ο Γιόαχιμ Κουντς, νικητής της επόμενης κατηγορίας των 67,5κ. σήκωσε συνολικά 340κ., ενώ ο ελαφρύτερος κατά 7,5 κιλά Σουλεϊμάνογλου έφτασε στα 342,5κ.!
Ο προπονητής του είχε δηλώσει τότε στο περιοδικό «Sports Illustrated»: «Με την πρώτη προσπάθεια πήρε το χρυσό μετάλλιο, με τη δεύτερη έσπασε το παγκόσμιο ρεκόρ, με την τρίτη… δεν χρειαζόταν τρίτη προσπάθεια!»
Η εικόνα του Ναΐμ να φιλά την μπάρα έμεινε χαραγμένη σε εκατομμύρια Τούρκων, οι οποίοι έβλεπαν στο πρόσωπό του τον καταπιεσμένο συμπατριώτη τους από το βουλγαρικό κομμουνιστικό καθεστώς.
«Μετανάστευσε» χιλιάδες Τούρκους αλλά αποσύρθηκε στα 22!
Ο Ναΐμ Σουλεϊμάνογλου είχε κάθε λόγο πια για να αισθάνεται ευτυχισμένος, αφού σύμφωνα με τον εγχώριο Τύπο περισσότεροι από 1.000.000 άνθρωποι τον περίμεναν στο αεροδρόμιο για να τον αποθεώσουν κατά την επιστροφή του από τη Σεούλ.
Πόσο μακρινά του φαίνονταν πια φαινόμενα όπως αυτό που ένα τηλεοπτικό συνεργείο είχε εισβάλει στο σπίτι του, προκειμένου να τον υποχρεώσει να πει στον αέρα ότι ήταν πάντα Βούλγαρος;
Εκείνος είχε αρνηθεί αλλά την επόμενη ημέρα η κρατική εφημερίδα έγραφε τα δικά της, με συνέπεια να αισθανθεί ακόμη πιο έντονα στο πετσί του την εγχώρια κομμουνιστική καταπίεση.
To γεγονός ότι ο Σουλεϊμάνογλου αγνοούσε την όψη των γονιών του για περίπου 2 χρόνια φανερώνει τα ιδιαίτερα ακανθώδη εμπόδια της εποχής.
Οι απαράδεκτες αυτές συμπεριφορές των Βούλγαρων στην τουρκική μειονότητα άρχισαν να γίνονται περισσότερο γνωστές, μέσω των συνεντεύξεων που έδινε, πλέον, συχνά πυκνά σε ξένα Μέσα Ενημέρωσης
Το αποτέλεσμα των συγκεκριμένων αποκαλύψεων ήταν η Σόφια να επιτρέψει στους γονείς του Σουλεϊμάνογλου και, συνολικά, σε περίπου 320.000 ανθρώπους να επιστρέψουν στην ιδιαίτερη πατρίδα τους.
Θεωρητικά ο «χρυσός» Ολυμπιονίκης της Σεούλ (και παρεμπιπτόντως μανιώδης καπνιστής) θα έπρεπε να πετά στα σύννεφα, αντ’ αυτούς όμως, το 1989 αποφάσισε να αποσυρθεί από τη δράση σε ηλικία 22 ετών!
Επιστροφή και νέο χρυσό
Ο άνθρωπος που συνολικά στην καριέρα του έσπασε 46 παγκόσμια ρεκόρ (!) κατέκτησε συνολικά 3 χρυσά ολυμπιακά μετάλλια, 7 χρυσά-1 ασημένιο (τα 2-1 με τα χρώματα της Βουλγαρίας) σε Παγκόσμια Πρωταθλήματα και 2 χρυσά-1 χάλκινο σε Ευρωπαϊκά Πρωταθλήματα.
Πολλά από τα παραπάνω, πάντως, δεν θα είχαν επιτευχθεί αν είχε διάρκεια η απόφασή του να αποσυρθεί μετά το Παγκόσμιο Πρωτάθλημα της Αθήνας.
Το 1990 δεν αγωνίστηκε σε καμία διοργάνωση, αλλά έναν χρόνο αργότερα επέστρεψε, προκειμένου να προετοιμαστεί για τους Ολυμπιακούς Αγώνες της Βαρκελώνης.
Η ολιγόμηνη αποχή του από τη δράση δεν τον επηρέασε καθόλου, καθώς συνολικά σήκωσε 320 κιλά, ήτοι 15 παραπάνω από τον Νικολάι Πεσάλοφ, και κατέκτησε άνετα το χρυσό μετάλλιο στα 60κ.
«Αν βρεθεί πάνω σε οδόφραγμα όταν οδηγεί, τότε θα μετακινηθεί το οδόφραγμα. Αν φάει σε ένα εστιατόριο, κανείς δεν θα του ζητήσει να πληρώσει. Αν οδηγήσει πάνω από το όριο ταχύτητας, η αστυνομία απλώς θα τον χαιρετίσει», ανέφερε χαρακτηριστικά ο τουρκικός Τύπος εκείνη την εποχή.
Οι «Άτλαντες» της Ατλάντα
Ο 29χρονος Σουλεϊμάνογλου ταξίδεψε ως το αδιαφιλονίκητο φαβορί για το χρυσό και στην Ατλάντα, δεδομένου ότι είχαν μεσολαβήσει 3 κατακτήσεις Παγκοσμίων και 2 Ευρωπαϊκών.
Ο Βαλέριος Λεωνίδης, όμως, κοίταξε στα μάτια τον πιο δύσκολο αντίπαλο της καριέρας του, αφού αμφότεροι κατέγραψαν 3 παγκόσμια ρεκόρ σε κάθε προσπάθειά τους.
Ο Τούρκος σήκωσε τα 185κ., ο Έλληνας αμέσως μετά τα 187.5κ., όμως ο Ναΐμ επανήλθε με τα ίδια κιλά (187.5κ.) και, πλέον, το προβάδισμα ήταν δικό του, γεγονός που πανηγυρίστηκε με… κωλοτούμπα από τον προπονητή του.
“Για πολλά χρόνια στην καριέρα μου, ειδικά τα 8 τελευταία, ουσιαστικά δεν είχα ανταγωνιστές. Mέχρι τον Λεωνίδη. Πρέπει να ομολογήσω πως όταν σήκωσα τα 185 κιλά, πίστεψα ότι είχα πάρει το χρυσό. Όταν σήκωσε την μπάρα ο Λεωνίδης, θεώρησα ότι δεν θα τα καταφέρει. Αλλά τα κατάφερε.
Αρχικά σκέφτηκα ότι πρέπει να παρακολουθήσω την τελευταία του προσπάθεια, αλλά τα μέλη της αποστολής μου είπαν να μην το κάνω. Εξάλλου, ακόμα κι αν δεν έβλεπες, ήξερες τι συνέβαινε.
Νωρίτερα, όταν ο Λεωνίδης έκανε επιτυχημένες προσπάθειες, μπορούσα να ακούσω τις κραυγές των Ελλήνων στις εξέδρες. Είτε παρακολουθούσα είτε όχι, θα καταλάβαινα ποιος ήταν ο νικητής”, θα δήλωνε αργότερα ο Τούρκος, ο οποίος για πρώτη φορά σε Ολυμπιακούς Αγώνες δεν είχε τον έλεγχο στα χέρια του.
«Συγκεντρώσου ωραία. Μην βιάζεσαι. Μην βιαστείς στο πρώτο να γίνει τεχνική ωραία», ήταν οι τελευταίες συμβουλές του Χρήστου Ιακώβου, προτού πιάσει το μέτωπό του, θαρρείς, σαν να ήθελε να αποθηκεύσει στο μυαλό του την ξεχωριστή αυτή στιγμή.
Ο Βαλέριος σήκωσε τα 190κ., αλλά μόνο μέχρι τους ώμους του. Η μπάρα τον πήρε μπροστά και, μοιραία, η δεύτερη άρση δεν έγινε ποτέ. Ο Ναΐμ, αντίθετα, ανέβηκε ψηλότερα χάρη στον τρανό του αντίπαλο. Και έγινε ο πρώτος αρσιβαρίστας που κατέκτησε 3 διαδοχικά χρυσά μετάλλια.
«Είσαι ο καλύτερος», του είπε ο Έλληνας τη στιγμή που αγκαλιάζονταν πριν από την απονομή. «Όχι, Βαλέριε. Και οι δύο είμαστε οι καλύτεροι», του απάντησε ο Τούρκος, σε μία ξεχωριστή στιγμή λίγους μήνες μετά την κρίση των Ιμίων.
«Κυρίες και κύριοι, αυτά συνέβησαν απόψε και πιθανότατα έχετε γίνει μάρτυρες μιας εκ των κορυφαίων μονομαχιών στην Ιστορία της άρσης βαρών», ήταν το… κατευόδιο του σπίκερ της βρετανικής τηλεόρασης.
Το φινάλε στο Σίδνεϊ και η εμπλοκή στην πολιτική
Ύστερα από τους Ολυμπιακούς Αγώνες της Ατλάντα, ο Σουλεϊμάνογλου ανακοίνωσε για δεύτερη φορά την απόσυρσή του από τη δράση, όμως 3 χρόνια αργότερα ανακάλεσε για μία τελευταία πρόκληση.
Στο ενδιάμεσο, πάντως, υπήρχαν φήμες που τον ήθελαν να αφιερώνει πολλές βραδιές σε νυχτερινά κέντρα, να μεγαλώνει ένα εξώγαμο παιδί, ακόμη και να τσακώνεται με έναν φίλο του για μια γυναίκα.
«Είμαι νέος. Μια φορά στη ζωή είμαστε όλοι νέοι», απάντησε χαμογελώντας σε μία συνέντευξη πριν από τους Ολυμπιακούς Αγώνες της Αυστραλίας, όταν ρωτήθηκε για την «έντονη» ζωή του.
Εν τέλει, το 2000 ταξίδεψε στο Σίδνεϊ με σκοπό να κατακτήσει το 4ο χρυσό μετάλλιο, αλλά απέτυχε 3 φορές να σηκώσει τα 145 κιλά στο αρασέ, αποκλείστηκε και, πλέον, συνειδητοποίησε ότι στα 33 του δεν μπορεί πια να παρουσιάζεται ιδιαίτερα ανταγωνιστικός.
Τον Δεκέμβριο του ίδιου έτους εξελέγη πρόεδρος της Παγκόσμιας Ομοσπονδίας άρσης βαρών στις αρχαιρεσίες που διενεργήθηκαν στην Αθήνα, ενώ το 2004 μπήκε στο Hall of Fame του αθλήματος.
Η κλίμακα Sinclair Coefficients, ένας τρόπος σύγκρισης των επιδόσεων των αρσιβαριστών των Ολυμπιακών Αγώνων, τον έχει κατατάξει πρώτο με 504 πόντους, αξιολογώντας ως αξεπέραστη την επίδοσή του στη διοργάνωση της Νότιας Κορέας το 1988.
Έναν χρόνο μετά την εγκατάλειψη της δράσης, ο πρόεδρος της ΔΟΕ Χουάν Αντόνιο Σάμαρανκ απένειμε στον αθλητή των 232 χρυσών μεταλλίων σε όλες τις διοργανώσεις (!) το Olympic Order, δηλαδή τον υπέρτατο τίτλο τιμής του κινήματος του Ολυμπισμού.
Είχε προηγηθεί η είσοδός του στην πολιτική σκηνή της Τουρκίας και, μετέπειτα, η ταύτισή του με το εθνικιστικό κόμμα MHP (από το 1999 μέχρι το 2007 δεν κατάφερε να εκλεγεί σε καμία από τις αρχαιρεσίες που έλαβε μέρος).
***
Η τελευταία πράξη της ταραγμένης και έντονης ζωής, αλλά με την απολύτως επιτυχημένη καριέρα στον αθλητισμό, παίχτηκε την Κυριακή 19 Νοεμβρίου 2017.
H ηλικιωμένη μαμά Χατιτσέ, τα αδέρφια, οι τρεις κόρες του, o πρώτος προπονητής του Ενβέρ Τουρκιλερί, πλήθος της πολιτικής και των σπορ της Τουρκίας αποχαιρέτησαν τον Ναΐμ.
Ανάμεσά τους και ένας άνθρωπος ποντιακής καταγωγής, ο οποίος δεν δίστασε να ασπαστεί τη σημαία της γειτονικής χώρας, αποδεικνύοντας ότι ο αθλητισμός ΠΡΕΠΕΙ να συμβάλλει στη σύσφιξη των σχέσεων μεταξύ των λαών.
Διαβάστε ακόμη:
Πύρρος, Κάχι, Βαλέριος, «κάτσε κάτω απ’ την μπάρα». Η Ελλάδα παγκόσμια πρωταθλήτρια της άρσης βαρών
Ποδόσφαιρο
Πορτοκαλί και άλλα