Αν οι Βρετανοί έδωσαν μία υπόσταση στο άθλημα που παιζόταν με τα πόδια σε διάφορα μέρη του κόσμου από τους προχριστιανικούς αιώνες, οι Γάλλοι συνέβαλαν όσο κανείς άλλος λαός στη διεθνοποίησή του.
H ίδρυση της FIFA το 1904 έγινε στο Παρίσι, υπό την αιγίδα της τότε αθλητικής αρχής της χώρας, ενώ τα αρχικά προέρχονται από τις λέξεις Fédération Internationale de Football Association.
Το Παγκόσμιο Κύπελλο ποδοσφαίρου αποτέλεσε έμπνευση του παράγοντα και επί 33 χρόνια προέδρου της παγκόσμιας ομοσπονδίας Ζιλ Ριμέ, γι’ αυτό και το τρόπαιο έφερε το όνομά του μέχρι το 1970 (σ.σ. τότε η Βραζιλία το κατέκτησε για τρίτη φορά και το πήρε… σπίτι της).
Ο γενικός γραμματέας της γαλλικής ομοσπονδίας Ανρί Ντελονέ ήταν ο ένας από τους τρεις οραματιστές της UEFA (σ.σ. Ιταλός και Βέλγος οι άλλοι δύο), στις αρχές της δεκαετίας του 1950.
Από το 1927 είχε προτείνει τη δημιουργία ενός τουρνουά σε πανευρωπαϊκό επίπεδο ο Ντελονέ, επομένως δικαίως το τρόπαιο φέρει το όνομά του.
O ποδοσφαιριστής και δημοσιογράφος Γκαμπριέλ Ανό ήταν ο εμπνευστής του Κυπέλλου Πρωταθλητριών, μετέπειτα Champions League, όπως επίσης και της «Χρυσής Μπάλας» («Ballon d’Or»).
Μερικά ενδεικτικά παραδείγματα της γαλλικής συμβολής στο παγκόσμιο ποδόσφαιρο, προτού παρατεθούν τα πρώτα βήματα σε εγχώριο επίπεδο. Πώς, όμως, συνδέεται η συγκεκριμένη χώρα με τον σύλλογο Πέρα Κλουμπ από την Κωνσταντινούπολη;
Στάνταρντ, η κυρίαρχη
To 1872 μερικοί Άγγλοι ναύτες ίδρυσαν τη Χάβρη (Le Havre Athletique), αν και το άθλημα που έπαιζαν ήταν μεταξύ ποδοσφαίρου και ράγκμπι.
Σταδιακά, τα δύο σπορ διαχωρίστηκαν και από το 1892 υπάρχουν καταγεγραμμένες φιλικές αναμετρήσεις με ομάδες όπως η Στάνταρντ Αθλέτικ Κλαμπ, η Κλαμπ Φρανσέ, οι Γουάιτ Ρόβερς ή η Ετουάλ.
Η Στάνταρντ, δημιούργημα Βρετανών στο Παρίσι από την 1η Μαρτίου 1890, κατέκτησε το πρώτο πρωτάθλημα του 1894 και προσέθεσε άλλα τέσσερα μέχρι το 1901, προτού δώσει τα ηνία στη Ρουμπέ.
Έπρεπε να φτάσει το 1962 για να βρεθεί ομάδα με περισσότερους τίτλους από Στάνταρντ, Ρουμπέ κι αυτή δεν ήταν άλλη από την περίφημη Ρεμς (σ.σ. προφέρεται Ρανς στα γαλλικά) του θρυλικού Ραϊμόν Κοπά.
Πάντως, από το 1914 μέχρι το 1932, όταν δηλαδή άρχισε η επαγγελματική εποχή, διεξήχθησαν μόλις τέσσερα πρωταθλήματα (1918-19, 1926-27, 1927-28, 1928-29).
Ντουέ, η… ελληνική
Το 1919 ιδρύθηκε η Sporting Club de Douai, μία ομάδα του γαλλικού Βορρά που, όπως αποδείχθηκε στην πορεία, η μεγαλύτερη επιτυχία της ήταν η συμμετοχή στη δεύτερη κατηγορία για τέσσερα χρόνια (1945-1949).
Το 1946 σώθηκε οριακά, το 1947 κατέλαβε την 11η θέση, το 1948 τη 14η, ενώ το 1949 τη 19η και τελευταία, προτού εξαφανιστεί από τον χάρτη για αρκετά χρόνια.
Πιθανότατα να μην τη γνωρίζει κανένας Έλληνας ποδοσφαιρόφιλος, ούτε καν εκείνοι που έχουν εμβαθύνει στα άδυτα του διαδικτυακού στοιχηματισμού.
Η Ντουέ, όμως, για ένα «φεγγάρι» διέθετε στους κόλπους της παίκτες του Πέρα Κλουμπ της Κωνσταντινούπολης, οι οποίοι μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή έκαναν περιοδεία στην Ευρώπη.
Κάποιοι εξ αυτών, όπως ο Κώστας Νεγρεπόντης (εμβληματική μορφή της ΑΕΚ και ομοσπονδιακός τεχνικός), αποφάσισαν να μονιμοποιηθούν στη Γαλλία, όταν έγινε η σχετική… στάση στην τουρνέ.
Ο διαιτητής έπεσε έξω…
Το 1926 δημοσιεύθηκαν άρθρα του Νεγρεπόντη στην εφημερίδα «Αθλητική Επιθεώρησις», αναφορικά με τη δράση του Πέρα Κλουμπ στην Ευρώπη.
Πρώτα απ’ όλα, όμως, μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή, ο σύλλογος της Κωνσταντινούπολης έδωσε ένα φιλικό ματς με τη Μετς γιατί «δεν ήθελε ν’ αφήσει τους τακτικούς θεατές του χωρίς να τους δώσει την ευχαρίστηση να τον απολαύσουν για τελευταία φορά».
Ομολογουμένως, τα γραπτά του αρχηγού της ομάδας Νεγρεπόντη προκαλούν συγκίνηση. Πέντε χιλιάδες θεατές, όπως αναφέρει ο ίδιος, έδωσαν το «παρών» στο γήπεδο και είδαν τους παίκτες της αγαπημένης τους ομάδας να συντρίβουν με 12-0 την αντίπαλο από τη Γαλλία.
Ο αρχηγός της Μετς είπε μετά το μονόπλευρο φιλικό: «Σας εύχομαι καλό ταξίδι και νίκες. Δύσκολα μια γαλλική ομάδα θα έχει τη χαρά να νικήσει έναν αντίπαλο, όπως το Πέρα Κλουμπ».
Και να σκεφτεί κανείς ότι, αφού είδε για λίγο τους φιλοξενούμενους να παίζουν, ο διαιτητής Χατζόπουλος είπε στον Νεγρεπόντη: «Νέγρο», δεν θα έχετε μεγάλη επιτυχία στον τελευταίο σας αγώνα. Οι Γάλλοι φαίνονται καλοί, άγριοι…».
Στο ιστορικό αυτό ματς για το Πέρα Κλουμπ αγωνίστηκαν οι: Νίκας, Θέμος, Παπαστρατίδης, Βιτάλης, Ζιλβεστρίδης, Πρωτονοτάριος, Δημόπουλος, Εμμανουηλίδης, Νεγρεπόντης, Στρατηγόπουλος και Μαλαξόπουλος.
«Λυπηρές αναμνήσεις» στο Ποδηλατοδρόμιο
Έπειτα από πολλές δυσκολίες, η ομάδα του Πέραν άφησε την Κωνσταντινούπολη και έφτασε στην Αθήνα. Αμέσως, οι ποδοσφαιριστές επισκέφθηκαν τα πιο ξεχωριστά μέρη της πόλης και, βέβαια, το Παναθηναϊκό Στάδιο.
Στην ελληνική πρωτεύουσα έμειναν για 4-5 ημέρες. Έκαναν προπονήσεις και έδωσαν 2-3 αγώνες στο Ποδηλατοδρόμιο του Ν. Φαλήρου, δηλαδή το σημερινό «Γ. Καραϊσκάκης».
Σε εκείνο το σημείο ο Νεγρεπόντης γράφει «ας μου επιτρέψουν οι αναγνώστες να παραλείψω την περιγραφή των αναμετρήσεων, εφόσον συνδέεται με τόσες λυπηρές αναμνήσεις». Δύο είναι τα επικρατέστερα σενάρια: Είτε οι αντίπαλοι αγωνίστηκαν αντιαθλητικά είτε οι θεατές δεν συμπεριφέρθηκαν με αβρότητα στα παιδιά της Πόλης. Ποιος ξέρει…
Ένα άλλο ενδιαφέρον στοιχείο είναι ότι το Πέρα Κλουμπ έπαιζε με 9 παίκτες, αφού σύμφωνα με τον Νεγρεπόντη ο αγωνιστικός χώρος ήταν στενός! Εντούτοις, αυτό δεν το εμπόδιζε να επικρατεί εύκολα των αντιπάλων από την Αθήνα, τον Πειραιά και τη Σμύρνη.
Ύστερα από τη σύντομη στάση στην ελληνική πρωτεύουσα, η αποστολή της πολίτικης ομάδας έβαλε πλώρη για τη Γαλλία, με πρώτο σταθμό τη Μασσαλία.
Συνάντηση με τον Μαρίνο Δελαπόρτα
Το Πέρα Κλουμπ άφησε, με όχι και τις καλύτερες αναμνήσεις, την Ελλάδα. Αντίθετα, στη Μασσαλία έτυχε θερμής υποδοχής από τους πάντες. Κι όχι μόνο επειδή υπήρχε η περίφημη σύνδεση της πόλης με τους Φωκαείς.
Την τριετία 1921-1924 πρόεδρος της Μαρσέιγ ήταν ο Μαρίνος Δελαπόρτας (Marino Dallaporta για τους ντόπιους), επί των ημερών του οποίου ο σύλλογος κατέκτησε τον πρώτο τίτλο της ιστορίας του (Coupe de France 1924).
Ο Δελαπόρτας παρείχε κάθε τι που διευκόλυνε τους Κωνσταντινουπολίτες και, βέβαια, τους έδωσε την άδεια να προπονούνται στο στάδιο «Ιβόν», έδρα της ομάδας μέχρι το 1937.
Ένα κυριακάτικο απόγευμα, υπό το βλέμμα αρκετών Ελλήνων στις εξέδρες, το Πέρα Κλουμπ αντιμετώπισε μία μικτή από τέσσερις ομάδες της πόλης σε ένα γήπεδο που έφερε το όνομα του Βίκτωρος Ουγκώ.
Νίκας, Μίσσιος, Γιαννάκης, Βιτάλης, Αρβανιτίδης, Πρωτονοτάριος, Δημόπουλος, Εμμανουηλίδης, Νεγρεπόντης, Μαλαξόπουλος και Μπουρβούρογλου γνωρίζουν την αποθέωση από 12 και πλέον χιλιάδες θεατές.
Οι Γάλλοι παίκτες προσφέρουν ανθοδέσμη, όμως το Πέρα Κλουμπ δεν… γοητεύεται. Τουναντίον, με σουτ του Νεγρεπόντη στο 20’ και φάουλ του Γιαννάκη που μετουσιώνεται σε γκολ (σ.σ. δεν είναι ξεκάθαρο αν μπήκε απευθείας ή στην εξέλιξη της φάσης) στο 35’, προηγείται 2-0 στο ημίχρονο. Οι γηπεδούχοι μειώνουν με πέναλτι στο 25’ του β’ μέρους, προτού ο Νεγρεπόντης γράψει το τελικό 3-1 μετά το 80’ με μακρινό σουτ.
Οι φίλαθλοι αποθεώνουν τους Έλληνες, οι οποίοι απολαμβάνουν τη σαμπάνια της νίκης και τα εγκωμιαστικά σχόλια των τοπικών εφημερίδων που κάνουν λόγο για «μια μεγάλη ομάδα των Βαλκανίων».
Απολαμβάνοντας Amourette μέχρι το πρωί
Με όπλα την ταχύτητα, τη συνοχή στη γραμμή των κυνηγών, την ικανότητα του τερματοφύλακα Νίκα και τη δυναμική των μπακ, το Πέρα Κλουμπ αποτελούσε ένα αξιοθαύμαστο σύνολο. Προφανώς δεν το λέμε εμείς, αλλά η εφημερίδα «La Marseillaise».
Έπειτα, μία άλλη ομάδα, ονόματι CAP (σ.σ. δεν αποκλείεται να πρόκειται για την παριζιάνικη Cercle athlétique de Paris-Charenton, αν και ο Νεγρεπόντης κάνει λόγο για παρουσία Ελλήνων της Μασσαλίας στις εξέδρες), προσκάλεσε τους Κωνσταντινουπολίτες σε φιλικό παιχνίδι.
Ο Νεγρεπόντης δίνει μπερδεμένη και με παρατσούκλια την εξής ενδεκάδα: Βιζού, Μητσάκης, Νέγρος, Κολοκάτσης, Ομηράκης, Ομπερλάιν, Ζιλβερίδης, Βιτάλης, Γιαννάκης, Νώντας, Αράπης.
Βιζού ή Μπιζού ήταν ο γκολτζής Μαλαξόπουλος (σ.σ. μετέπειτα άσος του ΠΑΟΚ), Νέγρος ο Νεγρεπόντης, Κολοκάτσης ο Εμμανουηλίδης, Ομπερλάιν ο Πρωτονοτάριος και Αράπης ο τερματοφύλακας Νίκας. Επίσης, ο Ζιλβερίδης είναι προφανώς ο προαναφερθείς Ζιλβεστρίδης, Νώντας είναι το μικρό όνομα κάποιου παίκτη και ο Ομηράκης αποκαλείται συχνά Όμηρος.
Το Πέρα Κλουμπ προηγείται λίγο πριν το τέλος του α’ ημιχρόνου με τον Νεγρεπόντη. Στην ανάπαυλα η διοίκηση της CAP προσφέρει ζεστό καφέ ή γκρογκ στους μουσαφίρηδες από την Πόλη. Δέκα λεπτά αργότερα, το β’ μέρος αρχίζει.
Η CAP ισοφαρίζει και πιέζει για την ανατροπή, όμως ο Νεγρεπόντης ξαναστέλνει την μπάλα στα τρίχρωμα δίκτυα των γηπεδούχων. Ο Μαλαξόπουλος γράφει το τελικό 3-1 με πολύ μακρινό σουτ.
Το ίδιο βράδυ ο ιδιοκτήτης ορεκτικών ποτών Amourette παραθέτει χορευτική εσπερίδα. Πολλοί Έλληνες και Γάλλοι δίνουν το «παρών», σε μία εκδήλωση που κρατά μέχρι τις 05:00.
Την ώρα δηλαδή που οι εφημερίδες άρχισαν να ενημερώνουν τον κόσμο για τη δεύτερη νίκη του Πέρα Κλουμπ.
Οι μαρτυρίες για τη Ντουέ
Ο Αθλητικός Σύλλογος Πέραν ή Πέρα Κλουμπ φέρεται να έδωσε συνολικά 47 αγώνες στην ευρωπαϊκή του τουρνέ μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή, καταγράφοντας το εντυπωσιακό 43-2-2!
Ο Κώστας Νεγρεπόντης, μορφή εκείνης της ομάδας, όπως και μετέπειτα της ΑΕΚ, φόρεσε τη φανέλα της CASG Παρί από το 1923 μέχρι το 1925 και κατόπιν της Ντουέ, προτού εγκατασταθεί στην Αθήνα.
Μαρτυρίες αναφέρουν ότι υπήρξε αρχηγός και των δύο, ενώ κατά μία πηγή δεν αποκλείεται να αγωνίστηκε και σε άλλους γαλλικούς συλλόγους.
Τον Μάρτιο του 1926 ο Κώστας Νεγρεπόντης δημοσίευσε στην εφημερίδα «Αθλητική Επιθεώρησις» λεπτομέρειες από την αναμέτρηση της Ντουέ με την Κεβιλί.
Η αντίπαλος δεν ήταν τυχαία, αφού έναν χρόνο αργότερα έφτασε μέχρι τον τελικό του Coupe de France, όπου ηττήθηκε 3-0 από τη Μαρσέιγ (video-ντοκουμέντο από το συγκεκριμένο ματς).
Ο Νεγρεπόντης εκθείασε τον Φιλίπ Μποναρντέλ, έναν ποδοσφαιριστή με 23 συμμετοχές στην εθνική Γαλλίας (μια φορά, μάλιστα, φόρεσε το περιβραχιόνιο) και τρεις κατακτήσεις Κυπέλλων.
Παράλληλα, αναφέρθηκε στην παρουσία δύο Άγγλων, οι οποίοι ήταν οι Νόρμαν Ντινς και Γουόλτερ Πούντφουτ, ενώ στο τέλος του κειμένου χαρακτήρισε ανάξιο τον διαιτητή για τέτοιο ματς.
Ο αγώνας στο γήπεδο της Ντουέ άρχισε στις 14:30 και 35 λεπτά αργότερα η Κεβιλί άνοιξε το σκορ. Ο Κώστας Δημόπουλος ισοφάρισε, οι φιλοξενούμενοι ανέκτησαν το προβάδισμα, ο Δημόπουλος ξανασκόραρε και… 2-2.
Η Κεβιλί πήρε προβάδισμα δύο γκολ, ο Δημόπουλος όμως είχε πάρει… φωτιά και μείωσε με κοντινή προσπάθεια. Ο Νεγρεπόντης είχε ακυρωθέν γκολ, προτού ισοφαρίσει σε 4-4 με σουτ, οι φιλοξενούμενοι πήραν ξανά προβάδισμα 5 λεπτά πριν από το τέλος, αλλά το τελικό 5-5 έγραψε ο δεξιός εξτρέμ της Ντουέ (σ.σ. δεν αναφέρεται όνομα).
Τον Απρίλιο του 1926 η ίδια εφημερίδα δημοσίευσε τα στοιχεία του αγώνα με τη Ρασίνγκ Κλουμπ ντε Καλέ για το, τοπικό, πρωτάθλημα Νορ Πα ντε Καλέ.
Σε 15 λεπτά η αντίπαλος έβαλε δύο γκολ, το ημίχρονο έληξε 2-2, έπειτα η Ντουέ ανέτρεψε τα δεδομένα, αλλά ένα λάθος του τερματοφύλακα Περί είχε ως αποτέλεσμα να γραφτεί το τελικό 3-3. Οι Παπαστρατίδης, Ομηράκης, Περί, Ολερί, Σαλόμ και ο ίδιος, ήταν οι διακριθέντες κατά τον Νεγρεπόντη.
Να σημειωθεί ότι στην ίδια σελίδα υπάρχει αναφορά στο ματς της Μπουλόν με την Τουρκουάν, όπου οι Μίσσιος και Στρατηγόπουλος συνέβαλαν τα μέγιστα για το 2-0 υπέρ της ομάδας τους.
Ο Κώστας Νεγρεπόντης έφτασε στο σημείο να παραμερίζει πολλούς Γάλλους ποδοσφαιριστές, ενώ το 1924 κλήθηκε να αγωνιστεί στην ομάδα επιλέκτων ξένων άσων της χώρας.
Στα τέλη του 1926, όμως, ο Κωνσταντινουπολίτης άσος νοστάλγησε τη ζωή πλάι στους συμπατριώτες του, εγκαταστάθηκε στην Αθήνα και πολύ γρήγορα εντάχθηκε στους κόλπους της ΑΕΚ.
Οι παράγοντες του νεοσύστατου συλλόγου ήρθαν σε επαφή μαζί του και του ζήτησαν να ενισχύσει την προσπάθειά τους, αποδεχόμενοι το αίτημά του να γίνει ο αρχηγός λόγω της εμπειρίας που κουβαλούσε από τη Γαλλία.
Ο Νεγρεπόντης δέχθηκε με προθυμία και, μάλιστα, κατά μία εκδοχή ήταν εκείνος που υπέδειξε στη διοίκηση να μονιμοποιηθεί κάτω από τα γκολπόστ ο μετέπειτα κορυφαίος τερματοφύλακας Γιώργος Γιάμαλης.
***
Το Πέρα Κλουμπ (στην καρδιά της Κωνσταντινούπολης), ο Ερμής (επίσης στο Πέραν), η Ένωση Ταταούλων, Α.Σ. ο Ηρακλής (Ταταύλα), ο Μέγας Αλέξανδρος (Βαθυρρύαξ ή Mπουγιούκντερε), οι σύλλογοι του Κατίκιοϊ στην Ασιατική Ακτή, το αθλητικό τμήμα της Ροβερτείου Σχολής…
Πολλοί παίκτες από αυτές τις ομάδες που γεύθηκαν το πικρό ποτήρι της προσφυγιάς, επάνδρωσαν συλλόγους της Αθήνας, του Πειραιά, της Θεσσαλονίκης κ.τ.λ., συμβάλλοντας στην ανάπτυξη του ελληνικού ποδοσφαίρου.
Ποδόσφαιρο
Πορτοκαλί και άλλα