1992. Η Νέα Δημοκρατία είναι κυβερνών κόμμα, το Μακεδονικό ζήτημα βρίσκεται (όπως σήμερα) στο επίκεντρο της πολιτικής ατζέντας, η καλλονή Μαρίνα Τσιντικίδου στέφεται Μις Ευρώπη, φεύγουν από τη ζωή ο Γιώργος Ζαμπέτας και η Τζένη Καρέζη.

Η τρομοκρατική οργάνωση «17η Νοέμβρη» ξεφεύγει από την ενέδρα της Ριανκούρ και τέσσερις μήνες μετά αποπειράται να δολοφονήσει τον τότε Υπουργό Οικονομικών Γιώργο Παλαιοκρασά, με αποτέλεσμα το θάνατο του νεαρού Αξαρλιάν.

Μέσα σ’ όλα αυτά το ελληνικό μπάσκετ περνάει την πόρτα του επαγγελματισμού. Η σεζόν αρχίζει ονειρικά, αλλά στο φινάλε μυρίζει… θάνατο! Το Sport-Retro.gr κάνει την ιστορική αναδρομή σ’ εκείνο το τελευταίο Σαββατοκύριακο του Σεπτεμβρίου (26-27).

***

Αρχές των 90s και η ιδέα ενός επαγγελματικού πρωταθλήματος στην Ελλάδα έχει αρχίσει να ωριμάζει. Η ΕΟΚ, επί προεδρίας Ζαχαρία Αλεξάνδρου, δεν είναι σε θέση «καταπνίξει στο αίμα» την επαναστατικότητα ισχυρών ιδιοκτητών – επιχειρηματιών της εποχής.

Η ηγεσία του Υφυπουργείου Αθλητισμού (Φάνη Πάλλη-Πετραλιά) είναι υπέρμαχη της «ανεξαρτητοποίησης» και στις 11 Μαρτίου του 1992 λαμβάνει χώρα η ιδρυτική Γενικής Συνέλευσης της Ένωσης Συλλόγων Αμειβομένων Καλαθοσφαιριστών στο «St.George Lycabettus».

Στο ιστορικό πρακτικό της Γ.Σ. αναγράφονται όλοι οι παρόντες, μεταξύ των οποίων ο ο Θανάσης Γιαννακόπουλος από τον Παναθηναϊκό, ο Λεωνίδας Θεοδωρακάκης, εκπροσωπώντας τον Ολυμπιακό, ο Χρήστος Μιχαηλίδης, ιστορικός πρόεδρος του Άρη, και ο Νίκος Βεζυρτζής από τον ΠΑΟΚ.

Ταυτόχρονα λαμβάνουν χώρα οι αρχαιρεσίες της Ένωσης – το 1997 μετονομάστηκε σε ΕΣΑΚΕ, όνομα που διατηρεί μέχρι σήμερα – και το νεοσύστατο Δ.Σ. με πρόεδρο τον Θόδωρο Καρατζά (διοικητικός ηγέτης του Παπάγου) αναλαμβάνει την οργάνωση και τη διεξαγωγή του πρωταθλήματος της επόμενης σεζόν, του πρώτου με 14 ομάδες και 2 μη γηγενείς αθλητές στο ρόστερ καθεμιάς εξ αυτών.

 

Η αφρόκρεμα των ξένων

Είναι το καλοκαίρι που οι παραδοσιακές δυνάμεις της χώρας ξοδεύουν «μυθικά» ποσά για να φημισμένους ξένους που θα ενισχύσουν την προσπάθεια κατάκτησης του τίτλου (που εν τω μεταξύ έχει αποσπάσει ο ΠΑΟΚ), την ίδια στιγμή που στις ομάδες της β’ ταχύτητας εντάσσονται Αμερικανοί (και μη) με… υπερδυνάμεις.

Παίκτες που σημάδεψαν τη «χρυσή δεκαετία» του ελληνικού μπάσκετ και έμειναν στη μνήμη ως σούπερ ήρωες της εποχής. Λέβινγκστον, Τάρπλεϊ, Βράνκοβιτς, Κόμαζετς, Γιάνκοβιτς, Μπράουν, Ρέλφορντ, Χάμιλτον, Σκοτ και τόσοι άλλοι έδωσαν έξτρα χρώμα στην έντονη ποικιλομορφία.

Την ίδια χρονική περίοδο ο Νίκος Γκάλης αφήνει τον Άρη για τον Παναθηναϊκό ελέω Μητρούδη, μια μετακίνηση που ανέτρεψε τις ισορροπίες και δημιουργούσε απρόβλεπτες συνθήκες σ’ ένα ούτως ή άλλως ανταγωνιστικό περιβάλλον.

Ένα περιβάλλον που είχε πέντε ισάξια φαβορί για τον τίτλο, ομάδες β’ ταχύτητας με ικανά ρόστερ και «μικρούς» που μπορούσαν, ιδίως εντός έδρας, να προκαλέσουν βαθμολογικές φθορές.

 

Βρεθήκαμε μια μέρα στο Παγκράτι

Το… τηλεοπτικό (με τον Χάρη Αλευρόπουλο στο μικρόφωνο) τζάμπολ της σημαδιακής για το μπάσκετ σεζόν δόθηκε στο κλειστό γήπεδο του Μετς. Το Παγκράτι των Μπακατσιά – Τζαλαλή – Χάντσον και τον υιό Φώσκολου στην τεχνική ηγεσία, είχε υποδεχθεί τον (8ο της περασμένης σεζόν, αλλά ενισχυμένο) Παναθηναϊκό.

Απαιτητικό το τεστ της πρεμιέρας για τους «πράσινους» του Παβλίσεβιτς, οι οποίοι έφτασαν στο 71-64 γιατί Μυριούνης και Σοκ έκαναν τη διαφορά με 20 και 15 πόντους αντίστοιχα. Μεταξύ αυτών ο Νίκος Γκάλης που είχε 17.

 

Έχασε με 54 από τους 208 πόντους

Βέβαια το ματς της αγωνιστικής διεξήχθη μία ημέρα αργότερα, Κυριακή, στο κλειστό της Αρτάκης στη Ν.Σμύρνη. Μαζί και η πρώτη μεγάλη έκπληξη. Βόμβα!

Ο (φιναλίστ της περυσινής σεζόν) Ολυμπιακός του Γιάννη Ιωαννίδη πήγε στην κατά συνθήκη έδρα της Δάφνης για να τεστάρει τις αντοχές του απέναντι σ’ ένα σύνολο με αξιομνημόνευτη 5άδα (Δεμέναγας, Καραμανώλης, Ρέλφορντ, Μέλις, Σμρεκ).

Το παιχνίδι μεταδιδόταν σε πανελλήνια εμβέλεια από την ΕΡΤ σε περιγραφή του Γιάννη Καραλή και σχόλιο του Κώστα Μουρούζη.

Ο «ξανθός» δεν είχε μονάχα τον Ζάρκο Πάσπαλι στο οπλοστάσιό του. Είχε φέρει και τον ΝΒΑer φόργουορντ Ροντ Χίγκινς (πατέρας του Κόρι που παίζει στην ΤΣΣΚΑ Μόσχας) – σήμερα προπονητο-παράγοντας στις ΗΠΑ. Μόνο που ένας «θησαυρός» των 15.5 πόντων (53% δίποντα) – 4.3 ριμπάουντ στην καλύτερη σεζόν του (Γκόλντεν Στέιτ Γουόριορς, 1987-88) αποδείχθηκε «άνθρακας».

Ήρθε με σοβαρό πρόβλημα στο αριστερό χέρι από την προηγούμενη σεζόν κι έπαιζε σταθερά με επίδεσμο, με αποτέλεσμα γρήγορα (ένα μήνα μετά) να κάνει… χώρο για τον Γουόλτερ Μπέρι, αφού το όνειρο με τον Μόουζες Μαλόουν δεν έμελλε να γίνει πραγματικότητα. Μια αντικατάσταση πάντως που αποδείχθηκε τρομερά ωφέλιμη, καθώς ανέβασε αυτομάτως επίπεδο τον Ολυμπιακό.

Στην πρεμιέρα βέβαια πρόλαβε να παίξει ο προσφάτως αφιχθείς Χίγκινς και ερχόμενος από τον πάγκο έδωσε 14 πόντους (με χαμηλά πάντως ποσοστά).

Πώς να συγκριθεί με τον Ζάρκο Πάσπαλι των 54, την κορυφαία επίδοση στην ιστορία του Ολυμπιακού; Ο Μαυροβούνιος φόργουορντ μόνος του κουβαλούσε τους Πειραιώτες σ’ όλο ματς.

Πάνω εκεί πόνταρε η Δάφνη. Στο γεγονός πως ο Ολυμπιακός ήταν μονοδιάστατος, προβλέψιμος και έπαιρνε σκορ μονάχα από έναν παίκτη κι ας ήταν ο ηγέτης του. Ασταμάτητος μεν, ολομόναχος δε!

Αντιθέτως ο Περικλής Ταυρόπουλος είχε τον (αέρινο παρά τα κιλά του) Ρέλφορντ να πετυχαίνει τα δύσκολα καλάθια, τον Καναδό Σμρεκ (δις πρωταθλητή με τους Λέικερς) να κερδίζει τρεις ψηλούς του Ολυμπιακού (Τάρλατς, Παπαδάκος, Καμπούρης), τον speedy Δεμέναγα και τον σταθερό σουτέρ Καραμανώλη να κάνουν ζημιά απ’ έξω.

Η Δάφνη προηγήθηκε δις με 11 πόντους, η δεύτερη φορά στην έναρξη του β’ ημιχρόνου, γύρισε από το -4 στο φινάλε, έστειλε το ματς στην παράταση (95-95) με κόψιμο του Καραμανώλη στον Πάσπαλι και κατόρθωσε να επικρατήσει 105-103, αν και είχε χάσει με πέντε φάουλ Σμρεκ και Καραμανώλη.

Έβαλε το χέρι του ο Σταύρος Ελληνιάδης, μια κι έχασε την πρώτη από τις 1+1 βολές στα 4” πριν από τη λήξη του έξτρα πενταλέπτου, αντιθέτως ο Ρέλφορντ πέτυχε αυτή που χρειαζόταν για να διαμορφώσει το τελικό αποτέλεσμα.

Μάλιστα ο Αμερικανός φόργουορντ έφτασε τους 30 πόντους στην πρώτη από τις προσωπικές παραστάσεις του μέσα στη χρονιά, την οποία τελείωσε ως αρχισκόρερ του πρωταθλήματος (27.9 πόντοι).

 

Η εξέλιξη των πραγμάτων

Η ήττα από τη Δάφνη ήταν η μία από τις έξι του Ολυμπιακού στην κανονική διάρκεια, μια επίδοση που λίγο έλειψε να τον αφήσει εκτός της πρώτης τετράδας (υπερτερούσε του Άρη στην ισοβαθμία).

Παρά το γεγονός πάντως πως πέρα από τον β’ γύρο των πλέι οφ είχε μειονέκτημα έδρας έκανε το μπρέικ απέναντι σε ΠΑΟΚ – Παναθηναϊκό, στο φινάλε κατέκτησε τον πρώτο τίτλο της «ερυθρόλευκης» 5ετίας ασχέτως αν οι οι τελικοί δεν ολοκληρώθηκαν ποτέ.

Οι «πράσινοι» αρνήθηκαν να παρουσιαστούν στον τέταρτο αγώνα του ΣΕΦ, διαμαρτυρόμενοι για την αντικατάσταση του διαιτητή Παπαδημητρίου στον προηγούμενο αγώνα, και το 20-0 έστεψε πρωταθλητές τους Πειραιώτες για πρώτη φορά μετά το ’78, μετά από ένα οικογενειακό διπλό και σόου από κορίτσια του καμπαρέ!

Μια ιστορική χρονιά που άρχισε με τους ευνοϊκότερους οιωνούς είχε ολοκληρωθεί εφιαλτικά, με μια πίκρα στο στόμα, καθώς μην ξεχνάμε ότι είχε προηγηθεί στους ημιτελικούς Παναθηναϊκός-Πανιώνιος ο σοκαριστικός τραυματισμός του Μπόμπαν Γιάνκοβιτς στη βάση της μπασκέτας.

Ένα ατύχημα που τον καθήλωσε στο αναπηρικό αμαξίδιο για 13 χρόνια και σταδιακά τον οδήγησε στο θάνατο. Παιχνίδι της μοίρας ή σύμπτωση, το κλειστό της Αρτάκης είχε συνδέσει τα δύο κορυφαία γεγονότα της πρώτης επαγγελματικής σεζόν.