Σερβικό ποδόσφαιρο, μέρος 1ο: Ο «πατέρας» των «πλάβι» έφερε την πρώτη μπάλα από τη Γερμανία και δολοφονήθηκε από Γερμανούς…

To 1875 ένα μεγάλο μέρος της σημερινής Δημοκρατίας της Σερβίας υπαγόταν στην Ηγεμονία της Σερβίας, προτού γίνει ανεξάρτητο βασίλειο μερικά χρόνια αργότερα.

Εκείνο το έτος είδε το πρώτο φως της ζωής ο Ούγκο Μπούλι. Πατέρας του ήταν ένας εύπορος άνδρας, ιδιοκτήτης τραπέζης γαρ, που ονομαζόταν Έντι (1834-1907). Πιθανότατα να διετέλεσε και πρέσβης αρχής γενομένης από το 1881. Η μητέρα του λεγόταν Μερκούσα Ρένα Μπούλι (το γένος Κογιατίνοβιτς, που γεννήθηκε το 1853 και πέθανε το 1934). Το ζευγάρι απέκτησε 7 παιδιά. Να σημειωθεί ότι ο Έντι είχε παντρευτεί άλλη μία φορά.

Δεκαέξι χρόνια αργότερα, το μέλος της σερβο-εβραϊκής οικογένειας ίδρυσε μαζί με τον Άντρα Νίκολιτς μία λέσχη γυμναστικής που την ονόμασαν Σόκο (μτφρ. Γεράκι).

Μέσω αυτής της λέσχης έμελλε να ανοίξει ο δρόμος για τη δημιουργία του πρώτου ποδοσφαιρικού τμήματος από αθλητικό σύλλογο της περιοχής.

Συγκεκριμένα, εν έτει 1896, πήρε μία μπάλα από τη Γερμανική Αυτοκρατορία και την έφερε στην πόλη που γεννήθηκε, δηλαδή το Βελιγράδι.

Από το 1891 μέχρι το 1896 είχαν μεσολαβήσει οι σπουδές του στο Βερολίνο (ήθελε να γίνει έμπορος), όπου συνδυάζονταν με την παρουσία του στην ποδοσφαιρική ομάδα FBC Germania.

 

BFC Hellas χωρίς Έλληνες, ποδόσφαιρο χωρίς (νορμάλ) κανονισμούς!

H FBC Germania θεωρείται η αρχαιότερη που υφίσταται μέχρι σήμερα στη χώρα, με ημερομηνία ίδρυσης τη 15η Απριλίου 1888, αφού σωματεία όπως η Ουλμ, η Μπόχουμ ή η Μόναχο 1860 σχηματίστηκαν ως λέσχες γυμναστικής ή στίβου και δεν είχαν μυηθεί στη «στρογγυλή θεά».

Στην Deutscher FV του Ανόβερου έπαιζαν ράγκμπι και όχι ποδόσφαιρο, ενώ οι Μπέρλινερ, BFC Φρανκφούρτης και SC Germania Αμβούργου οργανώθηκαν για κρίκετ, ράγκμπι, στίβο αντίστοιχα.

Αξίζει αυτή η μικρή παρένθεση για να αντιληφθεί κανείς την αξία της FBC Germania, του συλλόγου δηλαδή που έκανε τα πρώτα του βήματα ο Ούγκο Μπούλι.

Δύο παίκτες της ομάδας, ο Τζορτζ Ντέμλερ και ο Φριτς Μποξχάμερ, διαδραμάτισαν σημαντικό ρόλο στη δημιουργία τόσο της BFV (ποδοσφαιρική ομοσπονδία του Βερολίνου) όσο της DFB (την αντίστοιχη ολόκληρης της Γερμανίας).

Ο Ντέμλερ, μάλιστα, συνέβαλε στην ίδρυση της γερμανικής αθλητικής αρχής για τον στίβο, μετέπειτα ομοσπονδία στίβου, και διετέλεσε πρώτος της πρόεδρος.

Ο πρώτος τερματοφύλακας της εθνικής Γερμανίας σε διεθνές ματς, ονόματι Φριτς Μπάουμγκαρτεν, προερχόταν από την FBC Germania και αγωνίστηκε κόντρα στην Ελβετία στις 5 Απριλίου 1908.

Το 1898, ήτοι δέκα χρόνια μετά την ίδρυση και σε πρωτόγονες εποχές για το ποδόσφαιρο, δημιούργησε ομάδα Νέων για να «τροφοδοτεί» την ανδρική!

Επίσης, ο πρίγκιπας Βίλχελμ παρακολούθησε το πρώτο του ποδοσφαιρικό παιχνίδι στις 30 Απριλίου 1905, όταν η FCB Germania αντιμετώπισε την αγγλική ερασιτεχνική Σίβιλ Σέρβις και επικράτησε 3-2.

Το σημαντικότερο για το τέλος. H μετέπειτα ομάδα του Μπούλι κατέκτησε το πρώτο καταγεγραμμένο τουρνουά της χώρας (σ.σ. Bund Deutscher Fußballspieler = Ομοσπονδία Γερμανών Ποδοσφαιριστών, που στην πραγματικότητα ήταν μόλις πέντε ομάδες κι αυτές μόνο από το Βερολίνο) το 1891 και, μάλιστα, αντιμετωπίζοντας την BFC Hellas στον τελικό! Να σημειωθεί ότι δεν επιτρέπονταν οι ξένοι, επομένως οι παίκτες της φιναλίστ ήταν προφανώς Γερμανοί που θέλησαν να τιμήσουν τη «μητέρα» του αθλητισμού Ελλάδα.

Πάντως, αυτή η διοργάνωση απλά θύμιζε ποδόσφαιρο από τη στιγμή που στο σκορ προσμετρούνταν πόντοι από κόρνερ, πλάγια κ.ά. – ο δε χρόνος ήταν μικρότερος των δύο 45λέπτων, κανονισμοί εκ διαμέτρου διαφορετικοί από εκείνους που είχαν καθιερώσει οι Άγγλοι το 1878.

 

Ο Μπούλι έφτιαξε γήπεδο για… έναν αγώνα

Κατά μία πηγή, ο Ούγκο Μπούλι φόρεσε τη φανέλα της FBC Germania από τον Ιούλιο του 1892 μέχρι τον Ιούνιο του 1896, αγωνιζόμενος ως επιθετικός.

Σίγουρα ο μήνας που αποχώρησε δεν είναι ο σωστός, καθώς στις 12 Μαΐου 1896 και ώρα 15:00 εμπνεύστηκε το ποδοσφαιρικό τμήμα της γυμναστικής λέσχης Σόκο, που θεωρείται το αρχαιότερο αμιγώς αφιερωμένο στον «βασιλιά των σπορ», σε επίπεδο Νοτιοανατολικής Ευρώπης.

Η εφημερίδα «Večernji Novosti», στο φύλλο της 23ης Μαΐου, ανέφερε ότι «στις 19 Μαΐου (σ.σ. κατά μια άλλη εκδοχή στις 17 Μαΐου) οι γυμναστές του Σόκο παρουσίασαν διάφορα παιχνίδια με μία μεγάλη μπάλα, το πιο ενδιαφέρον απ’ όλα ήταν ότι το έκαναν μόνο με τα πόδια τους, ενώ επικεφαλής ήταν ο Ούγκο, γιος του Έντι».

Μία ώρα έφτανε για να αντλήσουν τις πρώτες πληροφορίες οι περίπου 50 θεατές που παρακολούθησαν, μεταξύ άλλων, τους Άντρα Νίκολιτς, Βέλιζαρ Μίτροβιτς, Ραντιβόγε Νοβάκοβιτς, Μίλοραντ Μακσίμοβιτς, Πέταρ Μίρκοβιτς και Ντράγκομιρ Μπορισάβλιεβιτς.

Σύμφωνα με τον συγγραφέα Ντέγιαν Ζετς, αυτό το πρωτότυπο θέαμα δόθηκε από τον Μπούλι, φίλους του και στελέχη του Σόκο στο πάρκο Καλεμέγκνταν κοντά στον Πύργο της Νεμπόισα.

Πρώτα είχε δείξει το παράξενο αυτό άθλημα στους φίλους του, σε έναν χώρο κοντά στη σημερινή Σερβική Ακαδημία Επιστημών & Τεχνών και, όπως καταλαβαίνετε, οι κανονισμοί ήταν σχεδόν… ανύπαρκτοι.

Πολλές φορές έπαιζαν έως ότου μία ομάδα σκοράρει 12 γκολ, ενώ κατά μία σερβική πηγή δεν αποκλείεται η περίφημη παιδική ατάκα «στα τρία κόρνερ = πέναλτι» να προήλθε από τότε!

 

Ειρήσθω εν παρόδω, με αυτήν την μπάλα που πιθανότατα απέσπασε από την ιστορική περιοχή Τέμπελχοφ του Βερολίνου, ο Ούγκο Μπούλι έγραψε Ιστορία με τη σειρά του.

Την Πρωτομαγιά του 1899 ο 24χρονος Εβραίος, ο Άντρα Νίκολιτς (για εκείνον θα διαβάσετε περισσότερα παρακάτω) κι άλλα μέλη της λέσχης, όπως οι Ραντιβόγε Νοβάκοβιτς, Πέταρ Μίρκοβιτς, Μίλοραντ Μακσίμοβιτς, Γκούσταβ Φέιφερ, άπαντες δικηγόροι, δημόσιοι υπάλληλοι ή επιχειρηματίες, έδωσαν υπόσταση στο εγχείρημα.

«Prvo Srpsko društvo za igru loptom» δηλαδή «Πρώτη Σερβική ομοσπονδία ποδοσφαίρου» ή «Srpsko loptačko društvo statt» δηλαδή «Καταστατικό Σερβικής ομοσπονδίας ποδοσφαίρου» (σ.σ. επικρατέστερο το πρώτο), ήταν το όνομα που έδωσαν, όταν συγκεντρώθηκαν στο καφενείο «Trgovačka».

Οι κανονισμοί του καταστατικού εγκρίθηκαν στις 16 Μαΐου, ενώ παράλληλα, με χρήματα του Μπούλι δημιουργήθηκε ένα υποτυπώδες ποδοσφαιρικό γήπεδο στο Γκουμπέρεβατς.

Στις 13 Ιουνίου πραγματοποιήθηκε ένας αγώνας, αλλά την επόμενη νύχτα κάποιος κατέστρεψε τον ξύλινο φράχτη και τον αγωνιστικό χώρο, με αποτέλεσμα η λειτουργία της ομάδας να παύσει.

 

Ίδρυσαν ομάδα χωρίς… όνομα!

Τα μέλη της λέσχης, πάντως, δεν σταμάτησαν να κλωτσούν την μπάλα – τουναντίον αρκετά νέα παιδιά έσπευδαν να τους βρουν σε ένα πάρκο που έκαναν προπόνηση όταν άνοιγε ο καιρός, κοντά στην οδό Jugovićeva.

Στην οδό Braće Jugovica, το τμήμα «αναγεννήθηκε» ως SK Σόκο και σήμερα αποτελεί το δεύτερο παλιότερο της χώρας που παραμένει εν ζωή, αν και από το 1933 ονομάζεται FK Μπασκ.

Πρώτο είναι το FK Μπάτσκα (3 Αυγούστου 1901 η ίδρυση), με τη διαφορά ότι τούτο «γεννήθηκε» σε περιοχή που τότε ανήκε στην Αυστροουγγαρία.

Κάτω από ζωηρές επευφημίες, πρώτος πρόεδρος αναδείχθηκε ο Λιούμπομιρ Γιοβάνοβιτς, διακεκριμένος ιστορικός, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Βελιγραδίου, μετέπειτα υπουργός Εσωτερικών, υπουργός Παιδείας και μέλος του Εθνικού Συμβουλίου.

Ικανοποιημένος επέστρεψε στην οικία του ο νεοεκλεγείς, όταν την άλλη μέρα στον ίδιο χώρο άκουσε κάποιον να λέει: «Θεέ μου, παιδιά, έχουμε ιδρύσει έναν σύλλογο και κανείς δεν σκέφτηκε ότι πρέπει να του δώσουμε ένα όνομα!» Τέτοιος ήταν ο ενθουσιασμός, που ξέχασαν το βασικότερο!

Στις 23 Απριλίου 1903, ανήμερα του Αγίου Γεωργίου, σε έναν υπαίθριο χώρο, ο Γιοβάνοβιτς έλαβε την τελική απόφαση για το Sport Klub Σόκο και άπαντες συμφώνησαν.

Επίτιμοι πρόεδροι ήταν οι Λιούμπομιρ Γιοβάνοβιτς, Γιόβαν Φρόντιγκαμ και Νταρίνκα Γκρούγιτς, ενώ ιδρυτικά μέλη οι Στέφαν Στεφάνοβιτς, Μίλαν Μπάγιτς, Νίκολα Σπάσιτς, Ντιμίτριε Τζόρτζεβιτς, Μίλοραντ Μιλισάβλιεβιτς, Σλόμπονταν Μάρκοβιτς και Ντιμίτριε Σταμένκοβιτς.

Μέχρι το 1917 συγκαταλεγόταν στους κορυφαίους συλλόγους της χώρας, το 1918 συμμετείχε ως Σόκο Προ Ρόμα στο πρωτάθλημα της Νοτίου Ιταλίας και το κατέκτησε, έπειτα επανήλθε στη διοργάνωση του Βασιλείου Σέρβων, Κροατών & Σλοβένων (1918-1928), που κατέληξε σε εκείνη του Βασιλείου της Γιουγκοσλαβίας (1929-1941).

Ανεπίσημα, η Σόκο είχε τα πρωτεία στη χώρα από το 1903 μέχρι το 1907, καθώς και τη σεζόν 1913-14, ενώ μεταγενέστερα highlights της ομάδας ήταν ότι στο παρθενικό Παγκόσμιο Κύπελλο του 1930, ο αρχηγός της εθνικής Μίλουτιν Ίβκοβιτς, ο βασικός τερματοφύλακας Μίλοβαν Γιάκσιτς (του κόλλησαν το παρατσούκλι «Εl Grande Milovan») και ο αναπληρωματικός Μπράνισλαβ Χρνίτσεκ ανήκαν στους κόλπους της.

Τέλος, αξίζει να σημειωθεί ότι ο Τύπος της εποχής απέδιδε τον χαρακτηρισμό «Meister Mannschaft» στην πρωταθλήτρια ομάδα, δείγμα της γερμανικής επιρροής που είχε προσδώσει ο Μπούλι στο εγχώριο ποδόσφαιρο.

 

 

Έργα και ημέρες του Άντρα Νίκολιτς

Εν αντιθέσει με τις μέρες μας, οι πρωτοπόροι παράγοντες του ποδοσφαίρου είχαν στο μυαλό τους μόνο την ψυχαγωγία, τη διασκέδαση και την αποφόρτιση.

Ήταν άνθρωποι διορατικοί, όπως μαρτυρά η εξέλιξη του σπορ, ενώ οι περισσότεροι άφησαν πλούσια παρακαταθήκη και σε άλλους πιο… ευγενείς τομείς.

Ο Άντρα Νίκολιτς, συνοδοιπόρος του Ούγκο Μπούλι για πολλά χρόνια στα αθλητικά δρώμενα, υπήρξε μεγάλη προσωπικότητα της ιστορίας και της πολιτικής του τόπου.

Υπάρχουν διάφορες εκδοχές για την ημερομηνία και τον τόπο γέννησης, όπως επίσης και για την ημερομηνία θανάτου, ενώ αντίθετα είναι δεδομένο ότι απεβίωσε στο Παρίσι.

Βασιζόμενοι στη μεγάλη εγκυκλοπαίδεια Narodna του 1928, ο Νίκολιτς είδε το πρώτο φως της ζωής στις 22 Σεπτεμβρίου 1853 στο Τσάτσακ και εγκατέλειψε τα εγκόσμια στις 18 Σεπτεμβρίου 1918.

Ο πατέρας του ονομαζόταν Γιόσιφ και έβγαζε το ψωμί του ως δικαστικός υπάλληλος, ενώ η μητέρα του Νατάλια Μάρκοβιτς, ήταν αδερφή του Στέφαν Μάρκοβιτς, υπουργού επί των ημερών του πρίγκιπα Αλεκσάνταρ Καρατζόρτζεβιτς.

Έμεινε ορφανός από πατέρα σε πολύ μικρή ηλικία και από τη στιγμή που στο σπίτι υπήρχαν ακόμα τέσσερα αδέρφια (τρία αγόρια-ένα κορίτσι), ήταν δύσκολο να πηγαίνει στο σχολείο λόγω της φτώχειας.

Πάντως, διένυσε τρία χρόνια στο Δημοτικό, έβγαλε το Γυμνάσιο και αποφοίτησε από τη Νομική Σχολή του Βελιγραδίου το 1873, ενώ κέρδισε αναγνώριση και φήμη με την έκδοση του βιβλίου «Η Οικονομική Κατάσταση στη Σερβία του 14ου αιώνα».

Στο Γυμνάσιο ήταν εκ των ιδρυτών της σχολικής ένωσης «Σερβική Ελπίδα» και, παράλληλα, είχε ενταχθεί στο σοσιαλιστικό νεανικό κίνημα του Σβέτοζαρ Μάρκοβιτς.

Με λίγα λόγια, στην πορεία ο Νίκολιτς υπήρξε δικηγόρος, συγγραφέας, ιστορικός λογοτεχνίας, μέλος της σερβικής Ακαδημίας Επιστημών & Τεχνών και πολιτικός, διατελώντας υπουργός Παιδείας, Εξωτερικών, Δικαιοσύνης, Κρατικός Σύμβουλος και Πρόεδρος της Εθνοσυνέλευσης (1909-1918).

Το όνομά του συμπεριλήφθηκε στα στελέχη του πρώτου σερβικού κόμματος της Ιστορίας, του Narodna radikalna stranka, που ως σκοπούς είχε την αλλαγή συντάγματος, την ελευθερία του Τύπου, την «ανοικτή» πολιτική, τη δικαστική ανεξαρτησία, τη μεταρρύθμιση του εκπαιδευτικού συστήματος και την ενισχυμένη τοπική αυτοδιοίκηση.

Γνώστης της αγγλικής, της γαλλικής, της γερμανικής και της ρωσικής γλώσσας, ο Νίκολιτς έφτασε στο σημείο να διδάσκει γαλλικά σε μία εμπορική σχολή, όταν παύτηκε των καθηκόντων του από το 1883 μέχρι το 1887, ενώ νωρίτερα είχε φυλακιστεί για τη συμμετοχή του στην Εξέγερση του Τίμοκ, κατά το φθινόπωρο του 1883.

Ο πολυπράγμων αυτός άνθρωπος, expert της σερβικής γλώσσας, επί 28 συναπτά έτη ενεργό μέλος της πολιτικής σκηνής, η υπογραφή του οποίου μπήκε ανάμεσα σε τόσες άλλες στη Συμφωνία του Λονδίνου και είχε ως αποτέλεσμα να ολοκληρωθεί ο Β’ Βαλκανικός Πόλεμος, «έφυγε» από τη ζωή το 1918 στο Παρίσι, ενώ τα οστά του διακομίστηκαν στην πατρίδα του το 1926.

Τρία από τα επτά παιδιά που απέκτησε με την αγαπημένη του Μίλο, διέγραψαν πορεία που τους επέτρεψε να γίνουν γνωστοί (ο μεγαλύτερος γιος Ντούσαν σκοτώθηκε στο βουνό Σούβομπορ το 1914, κατά τη διάρκεια της Μάχης της Κολουμπάρα απέναντι στην Αυστροουγγαρία).

 

Θύμα του Ολοκαυτώματος

Μέχρι τώρα διαβάσατε για την αφετηρία του «βασιλιά των σπορ» στη γειτονική χώρα, πήρατε μία γεύση από Γερμανία και διαπιστώσατε ότι οι πιονιέροι του αθλήματος ήταν άνθρωποι δραστήριοι, ονειροπόλοι, με ευρεία μόρφωση.

Δυστυχώς ο επίλογος του πρώτου αφιερώματος για το σερβικό ποδόσφαιρο θα έχει κατάμαυρο χρώμα, αφού ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος και κάθε ένοπλη εχθροπραξία έρχεται σε αντιδιαστολή με την ομορφιά και τις αξίες του αθλητισμού.

Ο Ούγκο Μπούλι, εκτός από «πατέρας» των μετέπειτα «πλάβι», εξελίχθηκε σε έναν επιτυχημένο έμπορο, παντρεύτηκε δύο φορές (τη Γέλενα και την Πάουλα), ενώ με την πρώτη απέκτησαν έναν γιο που ονόμασαν Έντι και γεννήθηκε το 1904.

Όλα εξελίσσονταν καλά μέχρι τη στιγμή που οι Ναζί με τους συμμάχους τους υποχρέωσαν τον πλανήτη σε ένα ανεπανάληπτο αιματοκύλισμα, τα περισσότερα θύματα του οποίου ήταν οι Εβραίοι.

Η εισβολή στο Βασίλειο της Γιουγκοσλαβίας από Γερμανούς, Ιταλούς και Ούγγρους ολοκληρώθηκε στις 18 Απριλίου 1941, ενώ από τον Σεπτέμβριο άρχισαν οι μαζικές δολοφονίες εκείνων που είχαν την ατυχία να διαφέρουν από τα εθνικά, θρησκευτικά κ.ά. κριτήρια των κατακτητών.

Ο Ούγκο Μπούλι αιχμαλωτίστηκε από τους Ναζί τον Οκτώβριο του 1941 και εντός του ιδίου έτους δολοφονήθηκε στο στρατόπεδο συγκέντρωσης Topovske Šupe. Ήταν 66 ετών.

Τι τραγική ειρωνεία. Εκείνος πήγε στη Γερμανία για να σπουδάσει και επέστρεψε με μία μπάλα ποδοσφαίρου.

Σαράντα πέντε χρόνια αργότερα, χιλιάδες στρατιώτες από τη συγκεκριμένη χώρα ήρθαν στη δική του για να την αιματοκυλήσουν.

Το ίδιο τέλος είχε και ο πρώτος αρχηγός της Γιουγκοσλαβίας σε Παγκόσμιο Κύπελλο, ο προαναφερθείς Μιλούτιν Ίβκοβιτς, επομένως το δεύτερο μέρος του αφιερώματος θα έχει εκείνον πρωταγωνιστή.

*Πληροφορίες από geni.com, yadvashem.org, politikin-zababkin.co.rs, wikipedia