Το 1980 η Ολυμπιακή Φλόγα δεν άναψε… ολόκληρη

Sport-Retro.gr 21 Μαρ, 2018

Στις 21 Μαρτίου 1980, ο Τζίμι Κάρτερ ανακοινώνει σε μια ομάδα Αμερικανών αθλητών ότι λόγω της εισβολής του σοβιετικού στρατού στο Αφγανιστάν το 1979, η χώρα θα μποϊκοτάρει τους Ολυμπιακούς Αγώνες της Μόσχας.

Η προθεσμία είχε δοθεί μέχρι τις 20 Φεβρουαρίου, τα στρατεύματα δεν αποσύρθηκαν και, μοιραία, η σχετική ενημέρωση αποτελούσε πλέον θέμα χρόνου.

Μεταξύ άλλων, ο πρόεδρος Κάρτερ συμμερίστηκε και τη θέση των αθλητών: «Καταλαβαίνω πώς αισθάνεστε. Αυτό που κάνουμε είναι να διατηρήσουμε τις αρχές και την ποιότητα των Ολυμπιακών Αγώνων, όχι να τις καταστρέψουμε».

Τον Δεκέμβριο του 1979 η εισβολή των Σοβιετικών στο Αφγανιστάν δημιούργησε ένα κίνημα διαμαρτυρίας με πρωτοβουλία των Ηνωμένων Πολιτειών, το οποίο οδήγησε σε μαζικό μποϊκοτάζ της διοργάνωσης της Μόσχας.

Το τελεσίγραφο του Κάρτερ

Το μποϊκοτάζ χρησιμοποιήθηκε ως μέσο πίεσης κατά την περίοδο του Ψυχρού Πολέμου και στις 20 Ιανουαρίου 1980, ο Κάρτερ έστειλε στο Κρεμλίνο το εξής τελεσίγραφο: “Αν σε ένα μήνα το αργότερο, τα στρατεύματά σας δεν αποχωρήσουν από το Αφγανιστάν, η αμερικανική ολυμπιακή ομάδα δεν θα ταξιδέψει στη Μόσχα, ενώ θα ζητήσουμε και από άλλες χώρες να πράξουν το ίδιο”.

Έπειτα από διαπραγματεύσεις, κι ενώ είχε πέσει στο τραπέζι η ιδέα διεξαγωγής των Αγώνων στην Ελλάδα, η ΔΟΕ και ο πρόεδρος Λόρδος Κίλανιν πέτυχαν κάποιες παραχωρήσεις από τη μεριά του Λεονίντ Μπρέζνιεφ, όπως για παράδειγμα την παρέλαση υπό την Ολυμπιακή Σημαία.

Εντούτοις, η Ουάσιγκτον δεν έκανε ούτε βήμα πίσω από το μποϊκοτάζ και, μάλιστα, χώρες όπως ο Καναδάς, η Ιαπωνία, η Νότια Κορέα ή η Δυτική Γερμανία δεν ταξίδεψαν στη Μόσχα.

Μαζί τους και 28 μουσουλμανικά κράτη, τα οποία θεωρούσαν ότι η σοβιετική εισβολή στο Αφγανιστάν αντιστοιχούσε με επίθεση στο Ισλάμ.

Μεταξύ των πολλών παραδειγμάτων εκμετάλλευσης των Ολυμπιακών Αγώνων για πολιτικούς λόγους (Δυτική-Ανατολική Γερμανία, Βόρεια-Νότια Κορέα, Κίνα-Ταϊβάν), το πιο γνωστό είναι αυτό που αφορά τη Σοβιετική Ένωση και τις ΗΠΑ, τα δύο κράτη που “αυτοαναγορεύθηκαν” ηγέτες του κομμουνιστικού και του καπιταλιστικού κόσμου αντιστοίχως.

Ο μεταξύ τους ανταγωνισμός οδήγησε στο μποϊκοτάζ των Ολυμπιακών Αγώνων της Μόσχας το 1980 και, κατά συνέπεια, στα αντίποινα για τους Ολυμπιακούς Αγώνες του Λος Άντζελες το 1984.

Με την εισβολή των σοβιετικών στρατευμάτων στο Αφγανιστάν στις 17 Δεκεμβρίου 1979, άρχισε μια νέα περίοδος στην καμπάνια ενάντια στην ανάληψη της διοργάνωσης από τη Μόσχα.

Οι υποκινητές της καμπάνιας βρήκαν την επιχειρηματολογία που χρειάζονταν και υπό την καθοδήγηση του προέδρου Τζίμι Κάρτερ, η Μάργκαρετ Θάτσερ κάλεσε σε συνέλευση τη Βρετανική Ολυμπιακή Επιτροπή τον Φεβρουάριο του 1980, προκειμένου να προτείνει την απομάκρυνση των Αγώνων από την ΕΣΣΔ.

Λίγες ημέρες αργότερα έκανε έκκληση στους Βρετανούς αθλητές μέσω των επικεφαλής των εθνικών τους ομοσπονδιών και της Βρετανικής Ολυμπιακής Επιτροπής να μποϊκοτάρουν τους Αγώνες, διακηρύσσοντας ότι οι αθλητές είναι εξίσου υπεύθυνοι για την προστασία της ελευθερίας όσο και όλοι οι υπόλοιποι πολίτες.

Ο ειδικός εντεταλμένος του προέδρου Κάρτερ για την προπαγάνδιση του μποϊκοτάζ, ο Λόιντ Κάτλερ, άρχισε με τη σειρά του μια παγκόσμια περιοδεία, προκειμένου να πείσει τις άλλες χώρες (με εκβιασμούς, δωροδοκίες και κολακείες) να συμμετάσχουν στο μποϊκοτάζ.

Αποχή 65 χωρών, στους Αγώνες η Ελλάδα

Ήταν οι 22οι Αγώνες της σύγχρονης ολυμπιακής ιστορίας, οι πρώτοι (και τελευταίοι μέχρι σήμερα) που διεξήχθησαν στην Ανατολική Ευρώπη, αλλά κι αυτοί που επλήγησαν περισσότερο για πολιτικούς λόγους.

Από τις 23 Οκτώβρη 1974 που επικράτησε του Λος Άντζελες στη διεκδίκησή τους, η Μόσχα προσπάθησε να συνδυάσει την καλύτερη δυνατή διεξαγωγή τους με την αναβάθμιση της πόλης.

Η Σοβιετική Ένωση του Λεονίντ Μπρέζνιεφ είχε επενδύσει πολλά στους Αγώνες για να προβάλλει τα επιτεύγματα του κομμουνιστικού στρατοπέδου, όμως, οι Δυτικές χώρες, με προεξάρχουσες τις ΗΠΑ, είχαν διαφορετική γνώμη.

Στις 21 Μαρτίου 1980, ο Τζίμι Κάρτερ ανακοίνωσε ότι η χώρα του θα μποϊκοτάρει τους Αγώνες, σε ένδειξη διαμαρτυρίας για την εισβολή των Σοβιετικών στο Αφγανιστάν.

Στο μποϊκοτάζ πήραν μέρος 65 χώρες, όχι όμως και η Ελλάδα, η οποία με απόφαση της κυβέρνησης Ράλλη δεν ευθυγραμμίστηκε με τους συμμάχους της και αποφάσισε να στείλει τους αθλητές της στη Μόσχα.

Ενδιάμεση στάση τήρησαν τρανές Δυτικές χώρες, όπως η Γαλλία, η Μεγάλη Βρετανία και η Αυστραλία, οι οποίες δεν πήραν επισήμως μέρος στους Αγώνες, αλλά επέτρεψαν στους αθλητές τους να συμμετάσχουν μεμονωμένα.

Οι ΗΠΑ τήρησαν άκαμπτη στάση και δεν άφησαν ούτε αυτό το περιθώριο στους αθλητές τους, αφού ο Κάρτερ τους απείλησε με αφαίρεση διαβατηρίου, εάν λάμβαναν μέρος στους αγώνες.

Οι Σοβιετικοί και οι σύμμαχοί τους ανταπέδωσαν τέσσερα χρόνια αργότερα, απέχοντας με τη σειρά τους από τους Ολυμπιακούς Αγώνες του Λος Άντζελες.

Το βράδυ της 19ης Ιουλίου 1980, στην τελετή έναρξης του σταδίου “Λένιν” της Μόσχας (σημερινό “Λουζνίκι”), παρατάχθηκαν μόλις 80 χώρες, οι λιγότερες δηλαδή από τη διοργάνωση του 1956.

Την παράσταση έκλεψε η μασκότ των αγώνων, το αρκουδάκι “Μίσα”, το οποίο… δάκρυσε στην τελετή λήξης.

Έξι έθνη πραγματοποίησαν την πρώτη τους ολυμπιακή εμφάνιση το 1980, ενώ η Κύπρος έκανε το ντεμπούτο της στους θερινούς Αγώνες (σ.σ. είχε εμφανιστεί νωρίτερα στους χειμερινούς του 1980 στη Λίμνη Πλάκτιν της Νέας Υόρκης).

Τέλος, η Σρι Λάνκα, το Μπενίν και η Ζιμπάμπουε αγωνίστηκαν για πρώτη φορά με αυτά τα ονόματα.

Τέσσερα χρόνια αργότερα, οι Σοβιετικοί δεν ταξίδεψαν στο Λος Άντζελες για την 23η Ολυμπιάδα και οι διοργανωτές απάντησαν με πανό: «Στη Ρωσία με αγάπη. Περνάμε υπέροχα, μακάρι να ήσασταν και εσείς εδώ. Από όλους τους Αμερικανούς».

Αυτή ήταν η μοναδική φορά που οι Ηνωμένες Πολιτείες μποϊκόταραν τους Ολυμπιακούς Αγώνες και, βέβαια, τα 36 παγκόσμια ρεκόρ που καταρρίφθηκαν, τέθηκαν υπό αμφισβήτηση λόγω των πολλών απουσιών.