Τι σχέση μπορεί να έχει το ποδόσφαιρο με τη ζωγραφική, τον Θεό και τη φυλακή; Και πως μπορούν όλα αυτά να συναντηθούν, να ενωθούν και να συμπορευτούν;
Ο δρόμος είναι η αγάπη, η συγχώρεση, η αποδοχή και η ελεύθερη έκφραση… συναισθήματα που μοιράστηκαν στις φυλακές Κορυδαλλού κατά την έκθεση ζωγραφικής της Προοδευτικής με θέμα το ποδόσφαιρο, στο περιθώριο των εκδηλώσεων για τα 90 χρόνια του συλλόγου.
Κρατούμενοι, ζωγράφοι, παλαίμαχοι ποδοσφαιριστές, κληρικοί και κοινωνιολόγοι συμμετείχαν σε αυτήν την ιδιαίτερη εκδήλωση.
Απόδραση από την πραγματικότητα το ποδόσφαιρο, απόδραση και η ζωγραφική όπως και κάθε μορφή τέχνης, απόδραση και η μύχια σκέψη των έγκλειστων.
«Μπορεί το σώμα να είναι μέσα σε μία φυλακή, αλλά το πνεύμα δεν φυλακίζεται με τίποτα», επισήμανε ο Νίκος Σημάκος, δάσκαλος ζωγραφικής στο Εικαστικό Εργαστήρι του Καταστήματος Κράτησης Κορυδαλλού.
Οι κρατούμενοι απόλαυσαν τους πίνακες μεγάλων καλλιτεχνών και συνομίλησαν για περισσότερο από μία ώρα με το μέλος του Συνδέσμου Παλαιμάχων της Προοδευτικής και διοργανωτή της έκθεσης Νίκο Μάλλιαρη, τον επιφανή Έλληνα ζωγράφο Πέτρο Ζουμπουλάκη και τον θρυλικό ποδοσφαιριστή Τάκη Λουκανίδη.
Επίσης, είχαν διάλογος με τους βετεράνους άσους της Προοδευτικής Χρήστο Ξανθόπουλο και Γιάννη Φουράκη, τον πατέρα Ιωάννη της Μητρόπολης Νικαίας, καθώς και με τον ίδιο τον διευθυντή των φυλακών Χριστόφορο Γιαννακόπουλο. Μια παρέα, όλοι μαζί, με κοινό παρονομαστή την αγάπη για τη στρογγυλή Θεά, την μπάλα!
Παίρνοντας πρώτος το λόγο, ο Νίκος Μάλλιαρης είπε απευθυνόμενος προς τους κρατούμενους: «Πριν από ένα μήνα ήρθαμε εδώ οι Παλαίμαχοι της Προοδευτικής και παίξαμε μπάλα μαζί σας, φάγαμε και 9 γκολ!»
«Έχουμε δυνατή έδρα», έλαβε απάντηση από τους παρευρισκόμενους και όλοι γέλασαν.
Ο Νίκος Μάλλιαρης συνέχισε: «Σήμερα ακολούθησε η έκθεση ζωγραφικής με θέμα το ποδόσφαιρο. Το ποδόσφαιρο έχει μεγάλη δύναμη, όχι μόνο στον αθλητικό κόσμο, αλλά και μέσω μεγάλων καλλιτεχνών που είναι ποδοσφαιρόφιλοι…
Σημασία έχει να εκφραζόμαστε, είτε μέσα από τον αθλητισμό, είτε μέσα από τη ζωγραφική, είτε μέσα από το λόγο. Χωρίς ντροπή, όπως μπορεί και ξέρει καθένας από εμάς. Γι’ αυτό είμαστε σήμερα εδώ και αυτό περιμένουμε από εσάς, να εκφραστείτε χωρίς ντροπή και όπως νιώθει ο καθένας».
Οι κρατούμενοι έθεσαν πολλές ερωτήσεις σχετικά με τις διαφορετικές τεχνοτροπίες των εκθεμάτων, την ιστορία της ομάδας της Προοδευτικής, το έμβλημά της (Φοίνικας) και το δυσάρεστο φαινόμενο της βίας στα γήπεδα που έχει πάρει τεράστιες διαστάσεις στην εποχή μας, ενώ κατέθεσαν και προσωπικά βιώματα με επίκεντρο το ποδόσφαιρο.
«Θυμάμαι παλιά υπήρχαν κάποιες σοκοφρέτες που είχαν χαρτάκια με ποδοσφαιριστές ομάδων. Το πιο σπάνιο χαρτάκι ήταν της Προοδευτικής και μια φορά που μου είχε πέσει ένα 20αρικο στο χέρι, είχα αγοράσει ένα κουτί σοκοφρέτες μπας και βρω το χαρτάκι της Προοδευτικής. Τελικά, το βρήκα μέσα στο κουτί και συμπλήρωσα το άλμπουμ. Πάντοτε ήσασταν μια σπάνια ομάδα και μία πολύ αγαπητή ομάδα, να το ξέρετε», κατέθεσε ο Νίκος Σημάκος.
«Οι κρατούμενοι έχουν μια ιδιαίτερη αγάπη για το ποδόσφαιρο. Συχνά φιλοξενούμε ομάδες που παίζουν μαζί τους. Έχουν πολύ μεγάλη αγωνία ως προς το πώς μπορεί να συνδεθεί η μία τέχνη με την άλλη. Είναι κάτι πολύ διαφορετικό αυτή η έκθεση ζωγραφικής για τα 90 χρόνια της Προοδευτικής Νεολαίας. Το περίμεναν με πολύ μεγάλη χαρά», είπε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η Γιολάντα Κωνσταντινίδου, κοινωνιολόγος του Καταστήματος Κράτησης Κορυδαλλού.
Να σημειωθεί ότι από το καλοκαίρι του 2015, στις φυλακές Κορυδαλλού λειτουργεί το Εικαστικό Εργαστήρι, μία δράση της Λέσχης Ανάγνωσης. Μαθαίνουν να ζωγραφίζουν δηλαδή οι ίδιοι οι κρατούμενοι.
«Ο δάσκαλός μας είναι ζωγράφος κρατούμενος, αυτοδίδακτος, αν και έξω είχε ήδη εκθέσεις έργων. Είμαστε μία ομάδα 15 ατόμων, έχουμε εκθέσει δύο φορές μέχρι τώρα έργα με μεγάλη επιτυχία», επισήμανε η κ. Κωνσταντινίδου.
Εν συνεχεία, ανέλυσε τι προσφέρει η ζωγραφική σε ανθρώπους που είναι έγκλειστοι: «Υπάρχουν κοινωνικές δεξιότητες και εργαλεία που κανένας από αυτούς δεν ήξερε ότι τα έχει. Kαι δεν τα απέκτησε μέσα από τη συμμετοχή τώρα. Τα είχε, απλά δεν τα είχε κάνει οικεία. Η ισορροπία είναι πολύ μεγαλύτερη, υπάρχουν θέματα που μπορούν να συζητήσουν με τους οικείους τους, είτε στο τηλέφωνο, είτε στο επισκεπτήριο, και υπάρχει δημιουργικός χρόνος που έχει να κάνει με το ψυχοφθόρο του εγκλεισμού τους. Είναι πολύ θετικό και φαίνεται στη συμβίωσή τους εδώ μέσα».
Ο ζωγράφος Πέτρος Ζουμπουλάκης μίλησε για το πώς αποφάσισε να ασχοληθεί με το ποδόσφαιρο στα έργα του: «Τα εκτιθέμενα έργα είναι της δεκαετίας του 70 που σημαίνει ότι είχαμε δικτατορία στην Ελλάδα. Βέβαια, το ποδόσφαιρο τότε ήταν ένα είδος οπίου του λαού. Δεν ήταν μόνο η θρησκεία (κατά τον Μαρξ), ήταν και το ποδόσφαιρο.
Τότε, η δικτατορία χρησιμοποιούσε το ποδόσφαιρο σαν το «μακρύ χέρι» για να επιβάλλει την ηρεμία, την ησυχία και να αντιπερισπάσει τις μάζες από το πολιτικό πρόβλημα. Αυτό σατίρισα εγώ, γιατί τα έργα μου σατιρίζουν το ποδόσφαιρο, δεν το υμνούν».
Ερωτηθείς για την απόφασή του να εκθέσει έργα του στις φυλακές Κορυδαλλού, ο κ. Ζουμπουλάκης αποκάλυψε: «Όταν το είπα στο φιλικό, οικογενειακό και συναδελφικό περιβάλλον, εξεπλάγησαν ακούγοντας πως θα εκτεθούν έργα στις φυλακές. Όταν πέρασε η πρώτη έκπληξη, το υποδέχτηκαν με πολύ μεγάλη χαρά.
Εξεδήλωσαν μάλιστα αρκετοί συνάδελφοί μου την πρόθεση να εκθέσουν κι εκείνοι εδώ. Αυτό με παρακίνησε πως η πολιτιστική δραστηριότητα που αναπτύσσεται μέσα στις φυλακές είναι πάρα πολύ σημαντική. Αξίζει τον κόπο να γίνονται συχνότερα τέτοιες ωσμώσεις, αμφίδρομη σχέση και της κοινωνίας με τους κρατούμενους και των κρατούμενων με την κοινωνία».
«Ποδόσφαιρο και εκκλησία μαζί;» ήταν η ερώτηση προς το νεαρό πατέρα Ιωάννη από τη Μητρόπολη Νικαίας. «Δυστυχώς στις μέρες μας ο κόσμος νομίζει ότι η εκκλησία είναι κάτι το διαφορετικό, ξέχωρο κομμάτι της ζωής του. Μπορώ δηλαδή να πηγαίνω να παίζω μπάλα, μπορώ να πηγαίνω κινηματογράφο, μπορώ να πηγαίνω κι εκκλησία. Η εκκλησία έρχεται, όμως να πει ότι βρίσκεται εδώ και έρχεται να τα αγκαλιάσει όλα. Ο Θεός είναι παντού: ο Θεός είναι στην μπάλα, στο σπίτι μας, στην εκκλησία, στο σούπερ μάρκετ. Τα σκεπάζει όλα. Δεν μπορώ να φανταστώ ότι υπάρχει αθλητισμός χωρίς να υπάρχει Θεός».
Εκπροσωπώντας την Εκκλησία, ο πατήρ Ιωάννης ήταν εκεί, στην έκθεση ζωγραφικής με θέμα το ποδόσφαιρο, μέσα στις φυλακές. Γιατί; «Στη ζωή μας εμείς οι άνθρωποι έχουμε περιθωριοποιήσει κάποιους άλλους ανθρώπους, για κάποιους λόγους τους έχουμε θέσει εκτός κοινωνίας. Μια ομάδα τέτοιων ανθρώπων είναι οι φυλακισμένοι, οι οποίοι από λάθος, κάποιες φορές και άθελά τους βρίσκονται μέσα στη φυλακή και εκτίουν κάποια ποινή.
Η Προοδευτική, με την πρωτοβουλία της αυτή, δείχνει ότι κι αυτοί είναι άνθρωποι της κοινωνίας μας. Όλοι μαζί είμαστε… άλλοι άνθρωποι κάνουν λάθη, άλλοι δεν κάνουν λάθη ή δεν έχουν κάνει μέχρι τώρα κι άλλοι κάνουν περισσότερα λάθη. Κάποιοι βρίσκονται εδώ για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα, θα βγουν κάποια στιγμή έξω, άρα αυτό σημαίνει πως η κοινωνία τους συγχωρεί. Η πρωτοβουλία αυτή δείχνει ότι είμαστε όλοι ένα, υπάρχει μία ενότητα, δείχνει αγάπη προς το συνάνθρωπο».
Το Εικαστικό Εργαστήρι δεν είναι η μόνο καλλιτεχνική δράση που αναπτύσσεται μέσα στις φυλακές Κορυδαλλού. Υπάρχει το Θεατρικό Εργαστήρι σε συνεργασία με το Εθνικό Θέατρο και τη συνδρομή του σκηνοθέτη Στρατή Πανούριου.
Συμμετέχουν 18 έγκλειστοι που ετοιμάζουν την παράσταση για τον Ιούνιο «Τρικυμία» του Σαίξπηρ, το Μουσικό Εργαστήρι σε συνεργασία με τη Μουσική Εθνική Λυρική Σκηνή με μουσικοθεραπεύτριες και μουσικολόγους να διδάσκουν κάθε Τετάρτη μία ομάδα 20 ατόμων.
Την Τετάρτη, 22 Μαρτίου έχει προγραμματιστεί και η πρώτη συναυλία φυλακισμένων. Υπάρχει η ομάδα της Λέσχης Ανάγνωσης, όπου διαβάζουν βιβλία και κατά καιρούς την έχουν επισκεφθεί καταξιωμένοι συγγραφείς, αλλά και η Ομάδα Κινηματογράφου την οποία έχουν επισκεφθεί πολλοί γνωστοί σκηνοθέτες και ηθοποιοί, όπως ο Παντελής Βούλγαρης, ο οποίος έκανε δέκα μαθήματα σεναρίου.
Η ευχή του μεγαλύτερου ίσως Έλληνα ποδοσφαιριστή στην Ιστορία, του Τάκη Λουκανίδη, ήταν ο καλύτερος επίλογος για αυτή τη συνάντηση ανθρώπων με διαφορετικό background: «Είμαι υπέρ του ποδοσφαίρου πάντα. Καλό θα ήταν και οι άνθρωποι που διοικούν τις ομάδες να είναι πιο ανθρώπινοι, πιο σωστοί. Το ίδιο και οι φίλαθλοι…».
Στο τέλος, έπεσε στο… τραπέζι και η πρόταση του ζωγράφου Πέτρου Ζουμπουλάκη για μία κοινή έκθεση καλλιτεχνών και κρατουμένων με θέμα το ποδόσφαιρο.
Ποδόσφαιρο
Πορτοκαλί και άλλα