Ανίκητος, Μαύρη Χειρ, Δάφνη, Μικρασιατικός, Ελπίς, Εθνικός, Ηρακλής, Τίγρης, Ένωση Φιλάθλων, Αρμενική Ένωσις, Ελπιδοφόρος…
Μερικές από τις ομάδες της προσφυγομάνας Καισαριανής και της ευρύτερης περιοχής πριν από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Τότε που το παιδομάνι βούιζε στους χωμάτινους δρόμους, στα «Πεύκα», όπως αποκαλείτο η περιοχή της Πανεπιστημιούπολης, στο Σκοπευτήριο και αλλού.
Μέχρι να κατασκευαστεί το γυμναστήριο της Νήαρ Ηστ, το επίσημο γήπεδο βρισκόταν στην κάτω πλευρά του Σκοπευτηρίου και έφερε το όνομα «Κόροιβος», προς τιμήν του περίφημου νικητή του αγώνα δρόμου ενός σταδίου στους πρώτους Ολυμπιακούς Αγώνες της Αρχαιότητας.
Το 1928 πραγματοποιήθηκε τουρνουά ανεξαρτήτων ομάδων της Καισαριανής (σ.σ. υπήρξαν και μετάλλια), όπου νικήτρια αναδείχθηκε η Μαύρη Χειρ.
Μερικοί από τους Καισαριανιώτες άσους της εποχής ήταν οι Κακουλίδης, Καλπάκης, Γιαλακίδης, Βουβουδάκης, Σαμιωτάκης, Χατζηδάκης, Κουκλουτζαλής, Αρώνης, Θεοδωρίδης, Αγγελίδης, Καραβασίλης, Κάτσουρας, Μελίδης, Πατακιούτης, Παΐκος, Σκαφίδας, Σβηγάς, Σούλερ, Χατζηθεοδώρου, Δουκάκης, Ζαρκάδης, Βαρτάν, Βαϊνδιρλής, Ερμείδης, Ξυδάς, Ντουμάνης, Νταής και Μικές.
Πριν από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο υπήρξε διάστημα που η περιοχή διέθετε 24 ανεξάρτητα ποδοσφαιρικά σωματεία, ωστόσο στο τέλος έμειναν τρία: ο Εθνικός, η Νήαρ Ηστ και ο Άρης.
Λεωφόρος Καισαριανής & Κλαζομενών
Με μπροστάρη τον Λευτέρη Πολίτη ή Κατσικά, ο οποίος τα έδωσε όλα για την ομάδα, και συνοδοιπόρους όπως ο Χρήστος Ιορδανίδης, ο Σταύρος Λουκάς (Τζόρας) και ο Χρήστος Κασιμάτης, ο Εθνικός Καισαριανής απέκτησε σάρκα και οστά το 1927.
Τα πρώτα γραφεία του βρίσκονταν στη γωνία Λεωφόρου Καισαριανής & Κλαζομενών, ενώ μερικοί από τους παίκτες του ήταν οι Χρηστίδης, Χορταριάς, Κασιμάτης, Δαμιανός, Μπαξεβανίδης, Πετράς, Ι. Προκοπίου, Π. Προκοπίου, Σαράφης, Μουρίκης, Αντικίδης, Γρηγοριάδης, Τσολέας και Γάσπαρης.
Όταν διαλύθηκαν οι Νήαρ Ηστ και Άρης, ο Εθνικός Καισαριανής ισχυροποιήθηκε περισσότερο και, μάλιστα, απέκτησε ικανούς ποδοσφαιριστές όπως ο Μπαχλέλης και ο Σαλαμάνης.
Στο πρώτο Δ.Σ. πρόεδρος εκλέχτηκε ο Κλάπας, γραμματέας ο Ιορδανίδης και μέλη οι Μελετόπουλος, Κασιμάτης, Ατζεμάκης, Καρκαλούσος, Χατζηθεοδώρου.
Η συνέχεια, πάντως, δεν υπήρξε ρόδινη ούτε για τον Εθνικό Καισαριανής αφενός μεν επειδή προέκυψαν διαφωνίες για την αρχηγία και εν τέλει αποχωρήσεις, αφετέρου δε διότι μερικοί δελεάστηκαν από πιο γνωστούς συλλόγους.
Επί παραδείγματι, ο Αντώνης Κασιμάτης μεταπήδησε στον Απόλλωνα κι έπειτα στον Ολυμπιακό, ο Γιώργος Γάσπαρης στην ΑΕΚ και οι Ι. Προκοπίου, Π. Προκοπίου, Γρηγοριάδης επίσης στον Απόλλωνα.
Ένα… Αστέρι γεννιέται
Τρία χρόνια μετά την ίδρυση του Εθνικού Καισαριανής, δηλαδή το 1930, μία άλλη ομάδα νέων ανθρώπων δημιούργησε τον Αστέρα.
Πρώτος πρόεδρος ορίστηκε ο Στράτος Καλλονιάτης και σύμβουλοι οι Χάμης, Μακρής, Τσάφος, Μπαμπατζάνης κ.ά.
«Αστέρια» του Αστέρα υπήρξαν παίκτες όπως ο Μηλιώνης, ο Βασιλειάδης, ο Σκλαβούνος (σ.σ. μετέπειτα τερματοφύλακας της ΑΕΚ), ο Βουτζαλής, ο Μπεζώνης, ο Κούλογλου, ο Νταλέκος, ο Χαβιαράς, ο Βαγγελάρας, ο Καραγιώργης, ο Νάνος κ.ά.
Η δράση του κράτησε για περίπου 7 χρόνια, καθώς πλήρωσε το μάρμαρο για την αποχή από την παρέλαση των αθλητικών σωματείων, κίνηση που δεν άρεσε καθόλου στην κυβέρνηση Μεταξά.
Όταν, όμως, ο Μικρασιατικός ανέβηκε στη Γ’ κατηγορία το 1940, τα στελέχη του «αγόρασαν» πρώτα το καταστατικό της Άμυνας Αμπελοκήπων και σχεδόν τρεις μήνες αργότερα εκείνο του Αστέρα.
Η δεύτερη, επιβιώσασα, ομάδα της Καισαριανής μετά τον Εθνικό διέθετε πια γραφεία, αποδυτήρια, ακόμη και καντίνα στο νοικιασμένο σπίτι του Αγγελαρή.
Ο Εθνικός βρήκε το Αστέρι του μετά από καβγά!
Τη «μαύρη» περίοδο της γερμανικής Κατοχής, τα παιδιά και οι έφηβοι προσπαθούσαν να ξεγελάσουν την πείνα τους με το ποδόσφαιρο.
Ο Εθνικός και ο Αστέρας, οι δύο ομάδες δηλαδή που είχαν παραμείνει «ζωντανές», έδιναν που και που φιλικούς αγώνες στο γήπεδα με τα… πολλά ονόματα (Υπεροχής, Κοκκινόχωμα, Νέας Ελβετίας, Αθηναϊκού), αφού εκείνο της Νήαρ Ηστ είχε επιταχθεί από τους ναζί.
Σε ένα κυριακάτικο ματς του Ιουνίου του 1943, οι παίκτες των δύο καισαριανιώτικων συλλόγων πιάστηκαν στα χέρια, γεγονός όχι σπάνιο για την εποχή.
Όλοι ήταν φίλοι μεταξύ τους και αντιμετώπιζαν τα ίδια προβλήματα, όμως όταν γινόταν η σέντρα, τα πάντα παραμερίζονταν και οι εντάσεις αποτελούσαν συχνό φαινόμενο.
Μόλις ηρέμησαν τα πνεύματα και ολοκληρώθηκε ο συγκεκριμένος καβγάς, ορισμένοι δεν αρκέστηκαν στις αγκαλιές συμφιλίωσης, αλλά ξεστόμισαν τη λέξη «συγχώνευση», άπαντες συμφώνησαν και έσπευσαν να ενημερώσουν τους συμβούλους των ομάδων.
«Όχι Ερυθρός, κύριε Τζον. Εθνικός Αστήρ!»
Σε αυτό το σημείο κρίνεται φρόνιμο η ιστορία να έχει «αφηγητή» τον Γιάννη Κουβά, ο οποίος όχι μόνο έγραψε βιβλίο για τον Εθνικό Αστέρα, αλλά ως παίκτης είχε συμβολή στην ονομασία.
Σχετικό απόσπασμα:
Οι σύμβουλοι φυσικά δεν δέχθηκαν. Τότε, κάποιος ποδοσφαιριστής πρότεινε: «Το πολύ να αναλάβουμε εμείς. Μαθημένα τα βουνά από χιόνια. Τελικά, οι του Αστέρα συγκατατέθηκαν ύστερα από τόσες πιέσεις των ποδοσφαιριστών, μα του Εθνικού έμεναν ανένδοτοι.
Συγκεντρωθήκαμε τότε όλοι, σύμβουλοι και παίκτες, στα γραφεία του Εθνικού και γίνηκε κάποιος διάλογος. «Κι αν γίνει η συγχώνευση ποιο όνομα θα μείνει: Εμείς είμαστε από το 1927», είπαν από τον Εθνικό.
Καθώς συζητούσαν, λέω στον Ανδρέα τον Ζαχαρόπουλο: «Και Εθνικός και Αστέρας».
«Τι είπες; Πες τους το», μου είπε με μιας.
Τότε, πετάχτηκε ολόρθος ο καλόκαρδος Τζον Μπαρδής και μου λέει: «Τι λες βρε παιδί μου; Ερυθρός Αστέρας; Θα μας δέσουνε όλους. Θα μας κρεμάσουνε».
«Όχι Ερυθρός, κύριε Τζον. Εθνικός Αστήρ!»
Σαν να τους καλάρεσε μιας και δεν θα έσβηνε κανένα όνομα. Γελάσανε όλοι. Και τελικά δεχθήκανε. Ήτανε αρχές του Ιούλη 1943 που τα δύο αδελφά σωματεία θα αγωνίζονταν στη Γ’ κατηγορία με την επωνυμία Εθνικός Αστήρ.
Αθλητικό υλικό made in… Italy
Πρώτος πρόεδρος του Γ.Α.Ο. Εθνικός Αστήρ ορίστηκε ο Στράτος Καλλονιάτης, αντιπρόεδρος ο Τζον Μπαρδής και γενικός γραμματέας ο Σταύρος Ρίτσος.
Οι παίκτες του συλλόγου της Καισαριανής ήταν οι Ψούνης, Ζαχαρόπουλος, Τζιτζέλος, Κουβάς, Εισαγγελέας, Τρεπεκλής, Καραμπαλίκης, Σκυλάκης, Παρασκευάς, Ιωνάς, Αραπάκης, Μπουφίδης, Μουστάκης, Χατζηελευθερίου, Ελευθερίου, Κόντος και Τσακίρης.
Λίγο αργότερα εντάχθηκαν στο δυναμικό και οι Τσουκαλάς, Γιάννου, ενώ τα γραφεία ήταν αρχικά στο υπόγειο του Κομπίρη.
Τεράστιο ενδιαφέρον έχει η ιστορία με την αγορά του αθλητικού υλικού, το οποίο θα ζήλευαν και οι κορυφαίες ελληνικές ομάδες.
Δύο ποδοσφαιριστές του Εθνικού Αστέρα, ο Κουβάς και ο Κουτέλης, εργάζονταν σε αποθήκη κρασιών κοντά σε ιταλικό στρατόπεδο στα Κάτω Πατήσια.
Όταν στις 25 Ιουλίου 1943 ανατράπηκε ο Μπενίτο Μουσολίνι, οι στρατιώτες της γειτονικής χώρας άρχισαν να ξεπουλούν όσο-όσο, αφού αντιλήφθηκαν ότι η πατρίδα τους θα καταρρεύσει.
Αντί μόλις μισής λίρας στον αποθηκάριο, ονόματι Αντόνιο, οι δύο άσοι του συλλόγου της Καισαριανής απέκτησαν το μεγάλο μακρόστενο κασόνι με το αθλητικό υλικό!
Οι δύο καταφερτζήδες και ο συμπαίκτης τους Γιώργος Εισαγγελέας ζώστηκαν εναλλάξ τα λουριά κι έσυραν το καροτσάκι με πολύ κόπο, αλλά και αγωνία για το περιεχόμενο του κουτιού, από τα Κάτω Πατήσια ως τη γειτονιά τους.
Τρεις διαφορετικές εμφανίσεις, αποτελούμενες από 16 άσπρες, 16 κίτρινες και 16 κρεμ φανέλες, τριάντα ζευγάρια παπούτσια, παντελονάκια, κάλτσες, μπάλες, ακόμα και σπασουάρ, βρίσκονταν στο κασόνι.
Την επόμενη ημέρα, ο Αντόνιο ζήτησε επιπλέον μιάμιση λίρα υπό την απειλή πιστολιού και τελικά την πήρε για να πάει στην ευχή της Παναγίας.
Το «αίμα» του Εθνικού Αστέρα
Ουκ ολίγες ομάδες ενώθηκαν με το μαύρο χρώμα του πένθους, εξαιτίας των θανάτων στελεχών τους στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και τον Εμφύλιο.
Ο Εθνικός Αστέρας δεν απέφυγε την οδύνη και τη βαθιά θλίψη, αφού ο τερματοφύλακας Μανώλης Ψούνης και ο σύμβουλος Γιώργος Μουστάκης σκοτώθηκαν στα Δεκεμβριανά του 1944, ενώ νωρίτερα είχε εκτελεστεί ο Νίκος Κεχαγιάς και αργότερα έχασε τη ζωή του ο Μιχάλης Μεσάδος.
Επιπλέον, κατά τη διάρκεια του Εμφυλίου καταστράφηκαν ολοσχερώς τα γραφεία του συλλόγου, που στο μεταξύ είχαν μεταφερθεί στη συμβολή των οδών Αναγεννήσεως και Χρυσοστόμου Σμύρνης.
Αυτοί που “έφυγαν” νωρίς. Δεξιά ο Ζαννής Μόνος, ο οποίος πάλεψε με τον καρκίνο αλλά νικήθηκε στα 49 του τον Νοέμβριο του 2016
Αναφορικά με το αγωνιστικό σκέλος, ο Εθνικός Αστέρας έδωσε δύο φιλικές αναμετρήσεις, στις οποίες παρατάχθηκε με το όνομα Ελλάς Καισαριανής (νίκησε με 7-1 τη μικτή στρατευμάτων Καισαριανής και με 3-1 τη μικτή Αθηνών των βρετανικών στρατευμάτων).
Ειδική μνεία θα πρέπει να γίνει στον εργοστασιάρχη Κώστα Κωνσταντινίδη, ο οποίος δώρισε διαδοχικά τρεις εμφανίσεις στον σύλλογο: μπλε, βυσσινί κοντομάνικες και κόκκινες μακρυμάνικες.
Επίσης, ο ιδιοκτήτης των πλεκτών ΕΛΒΙΠ προσέφερε κατά καιρούς και μερικές δωδεκάδες κάλτσες, προκειμένου να μπαίνουν σε κλήρωση και να αποκομίζει μερικά μικροέσοδα η ομάδα της Καισαριανής.
Όσον αφορά στην εμφάνιση του τερματοφύλακα, τα στελέχη του Εθνικού Αστέρα την προμηθεύτηκαν από το περίφημο κλωστήριο του Σεραφείδη.
«Βαλ’ το να τελειώνουμε!»
Ο σκοπός αγιάζει τα μέσα, όπως λέει και το γνωστό ρητό, το οποίο ταιριάζει γάντι στην περίπτωση μιας αναμέτρησης του Εθνικού Αστέρα με τη Δάφνη.
Τα αποδυτήρια, όπως και ο μακρόστενος πάγκος, ήταν κοινά και οι παίκτες των δύο ομάδων γδύνονταν δίπλα-δίπλα.
Οι άσοι του συλλόγου της Καισαριανής δεν γινόταν να μην επηρεαστούν από τα… περίστροφα και τις χειροβομβίδες (!) που είχαν στην κατοχή τους οι αντίπαλοι, οι οποίοι σημειωτέον χρειάζονταν πάση θυσία τη νίκη προκειμένου να ανέβουν κατηγορία.
Ο Τζιτζέλος θέλησε να δώσει κουράγιο στους συμπαίκτες του, φωνάζοντας μεταξύ σοβαρού κι αστείου ότι είναι επιλοχίας του ελληνικού στρατού.
Ο Εθνικός Αστέρας δεν κατέθετε τα όπλα, αλλά ο διαιτητής, υπό τον φόβο των… πραγματικών όπλων των απέναντι, καταλόγισε ένα ανύπαρκτο πέναλτι προς το φινάλε.
Ο Σταμάτης Τσουκαλάς, διάδοχος του αδικοχαμένου Ψούνη κάτω από τα γκολπόστ, απέκρουσε την εκτέλεση του αντιπάλου, όμως ο ρέφερι έδωσε εντολή για επανάληψη!
Τότε, ο τερματοφύλακας του Εθνικού Αστέρα αγκάλιασε το ένα δοκάρι, άφησε κενή την εστία και είπε στον άσο της Δάφνης: «Έλα ρε φίλε. Βαλ’ το να τελειώνουμε».
Ένα άλλο ενδιαφέρον περιστατικό της ταραγμένης πενταετίας (1941-1946) έγινε σε ένα φιλικό ματς με την Καλλιθέα στο γήπεδο της Νήαρ Ηστ.
Ένας Γερμανός δεκανέας, ο Φριτς, δεν θα επέτρεπε στις ελληνικές ομάδες να αγωνιστούν αν δεν συμμετείχε και ο ίδιος στην αναμέτρηση.
Οι παίκτες του καισαριανιώτικου συλλόγου προσπάθησαν να τον πιάσουν στο φιλότιμο, όμως εκείνος ήταν αμετάπειστος.
Όταν δέχθηκε την πρώτη κλωτσιά, ο Φριτς άρχισε τα «γαλλικά» στη… γλώσσα του και οι άσοι της Καλλιθέας σάστισαν με τον αντίπαλο.
«Δεν ντρέπεστε ρε σεις να βάζετε Γερμανούς;», είπαν και με το δίκιο τους οι φιλοξενούμενοι στο γήπεδο της Νήαρ Ηστ.
Με τις απαραίτητες εξηγήσεις περί εκβιασμού κ.τ.λ., οι παίκτες της Καλλιθέας πείστηκαν να συνεχιστεί κανονικά η αναμέτρηση.
Οι «φίλοι» Άγγλοι δε είχαν καταπατήσει το γήπεδο του Εθνικού Αστέρα, ο οποίος για να δώσει αγώνες έπρεπε να καταθέσει κάθε λογής υπόμνημα.
Μέχρι και τσιμέντο είχαν τοποθετήσει στο κέντρο, προκειμένου να παίζουν το αγαπημένο τους μπέισμπολ…
Ιστορίες ποδοσφαιρικής τρέλας
Με εμφανή τα σημάδια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και του Εμφυλίου, η Καισαριανή και όλες οι πολύπαθες περιοχές της χώρας προσπαθούν να πατήσουν ξανά στα πόδια τους.
Φυσικά, το ελληνικό ποδόσφαιρο βρίσκεται σε χειρότερη κατάσταση συγκριτικά με τη δεκαετία 1930-1940, απόρροια των κατεστραμμένων γηπέδων, των ανεπανόρθωτων υλικών ζημιών και, κυρίως, των θυμάτων.
Μερικά περιστατικά που συνέβησαν σε αγώνες του Εθνικού Αστέρα φανερώνουν τον υπερρεαλισμό της εποχής και προκαλούν γέλιο.
Σε μία φιλική αναμέτρηση με τον Ασπρόπυργο, όπου το γήπεδο ήταν ξέφραγο, εμφανίστηκε ξαφνικά ένα φορτηγό γεμάτο μπάλες με άχυρα, ενώ σε ματς στον Κολωνό οι αντίπαλοι έσκασαν την μπάλα για να μην ηττηθούν από τους άσους της Καισαριανής!
Άλλες φορές η κατάσταση ξέφευγε παραπάνω από τη λογική, αφού για παράδειγμα οι τελευταίοι είχαν κυνηγηθεί στο Χαλάνδρι από παίκτες ή κατοίκους που οπλοφορούσαν, μόνο και μόνο επειδή τους είχαν νικήσει!
Οι πιο συχνές εξορμήσεις του Εθνικού Αστέρα στην επαρχία είχαν προορισμό τη Λιβαδειά και τη Θήβα. Πώς γίνονταν οι μετακινήσεις; Μα, με τη σκουπιδιάρα του Δήμου… Πρώτα καθαριζόταν καλά, έπειτα τοποθετούνταν μερικές καρέκλες και τέλος ανέβαιναν στο εσωτερικό της οι παίκτες, οι σύμβουλοι και οι φίλαθλοι.
Από την Απελευθέρωση στη Μεταπολίτευση
Ο πρώτος προπονητής, ο οποίος έπαιζε κιόλας, ήταν ο Σίμος Βασιλειάδης, αφιχθείς από έναν άλλο Αστέρα, εκείνου των Αθηνών, ενώ χρέη γυμναστή ασκούσε (αφιλοκερδώς όπως και τα κατοπινά χρόνια) ο Γιάννης Κουβάς.
Στα τέλη της δεκαετίας του 1940 με αρχές 1950 τα γραφεία μεταφέρονται από την Αναγεννήσεως & Χρυσοστόμου Σμύρνης στην απέναντι γωνία Τραλλέων (σ.σ. σημερινή Ούλωφ Πάλμε) & Χρυσοστόμου Σμύρνης.
Τότε ήταν που τα στελέχη της καισαριανιώτικης ομάδας ξεκόλλησαν την πινακίδα της ασφαλιστικής εταιρείας «Αστήρ» και στάμπαραν το αστέρι για τις μπλε κοντομάνικες φανέλες.
Η εισροή των πρώτων χρημάτων στο ποδόσφαιρο δημιουργεί προβλήματα, καθώς οι πρόεδροι και οι σύμβουλοι αδυνατούν να ανταποκριθούν οικονομικά, με συνέπεια να αλλάζουν σαν τα πουκάμισα.
Καλονιάτης, Κατσάνης, ξανά Καλονιάτης, Αργυρόπουλος και Κονταρίνης δεν μπορούν να ανταπεξέλθουν, γεγονός που δημιούργησε την πρώτη «επιτροπή σωτηρίας», αποτελούμενη από τους Κονταρίνη, Μπαρδή και Βουτζαλή.
Αγωνιστικά, πάντως, ο Εθνικός Αστέρας δεν τα πάει άσχημα. Το 1952 ανέβηκε στην Α’2 κατηγορία και το 1956 στην Α’1 με προπονητή τον σπουδαίο διεθνή παλαίμαχο άσο του Γιώργο Γάσπαρη, ο οποίος αγωνίστηκε σε Απόλλωνα, ΑΕΚ και το 1973 υπήρξε βοηθός του Μπίλι Μπίνγκαμ στον πάγκο της Εθνικής ομάδας.
Έναν χρόνο αργότερα, η ομάδα κατέλαβε την 4η θέση και έδωσε τον Αντώνη Καρακατσάνη στην ΑΕΚ, με αντάλλαγμα την πεντάδα των Φαφούτη, Παπαγεωργίου, Τρανού, Μουρατίδη και Κορνηλάκη.
Ο Εθνικός Αστέρας διένυσε τη δεκαετία του 1950 με πολλές διοικητικές αλλαγές, αξιόλογες αγωνιστικές στιγμές και με ένα τραγικό γεγονός, τον χαμό του 23χρονου ποδοσφαιριστή Δημήτρη Μανίκα. «Έφυγε» με το αστέρι στην καρδιά που έμελλε να τον προδώσει από τόσο νωρίς…
Ήταν η εποχή των αναδιαρθρώσεων στα πρωταθλήματα (σ.σ. η Α’ Εθνική καθιερώθηκε τη σεζόν 1959-60), όπου ο σύλλογος της Καισαριανής ευτύχησε να ανέβει στη νεοσύστατη Β’ Εθνική το 1965, δηλαδή ούτε 3 χρόνια μετά τη δημιουργία της.
Προπονητής της ανόδου ήταν ο Γιώργος Δαρίβας, ο σπουδαίος μεταπολεμικός άσος του Ολυμπιακού και της Εθνικής ομάδας, ενώ την επόμενη σεζόν η ομάδα πούλησε τον σέντερ φορ Σταμάτη Βουρδαμή στον Παναθηναϊκό, έναντι του ποσού των 50.000 δραχμών σε μετρητά και 100.000 δραχμών σε γραμμάτια.
Επίσης, το «τριφύλλι» παραχώρησε πολλά έμψυχα ανταλλάγματα, όπως ο Σκούφος, ο Γιαννακόπουλος, ο Πούλιος και ο Ξένος, οι οποίοι μαζί με τους Σακελλαρίου, Πετράκη και Πολυχρόνη δημιούργησαν έναν ισχυρό κορμό στη Β’ Εθνική.
Το 1966 ήταν μια καλή χρονιά για την ομάδα τόσο λόγω της καλής πορείας στο πρωτάθλημα όσο και της ίδρυσης ποδοσφαιρικής ακαδημίας.
Αντίθετα, το 1967 επεφύλασσε μία μεγάλη περιπέτεια, απόρροια των συγχωνεύσεων των ομάδων και των ανακατατάξεων των κατηγοριών, αλλά όχι σύμφωνα με τη βαθμολογική συγκομιδή τους.
Ο Εθνικός Αστέρας τοποθετήθηκε σε χαμηλότερη κατηγορία, όμως έπειτα από σειρά διαβημάτων προς τις ποδοσφαιρικές αρχές του νεοφερμένου δικτατορικού καθεστώτος, ο υποβιβασμός αποφεύχθηκε.
Στο μεταξύ, ο «χορός» των αλλαγών σε διοίκηση, τεχνική ηγεσία και δυναμικό καλά κρατεί, ώσπου τη σεζόν 1969-70 ο σύλλογος κατέκτησε την 3η θέση, την πιο υψηλή μέχρι το 1998, με πρόεδρο τον Θ. Καρακάση και προπονητή τον Αντώνη Καρακατσάνη.
Μερικοί παίκτες εκείνης της περιόδου ήταν οι: Πιπιλακάκης, Ντιμπτσής, Αναστασιάδης, Αμπατζής, Δολομίδης, Πούλιος, Θεοδωρόπουλος, Γιαννακόπουλος, Σακελλαρίου, Σκούφος, Αχλιόπτας, Σκοπελίτης, Καρυώτης, Γράψας, Ξένος, Κρητικός, Αγγελόπουλος, Αρώνης, Γκιζώρης, Μπαχαράκης, Φουντουκίδης.
Στις 5 Φεβρουαρίου 1972 εστάλη έγγραφο στην ΕΠΟ, αναφορικά με τα χρώματα που θα χρησιμοποιεί η ομάδα στους αγώνες
Αναλυτικά: α) Κυανούν μετά λευκής περισκελίδος, β) Βυσσινί μετά λευκής περισκελίδος, γ) Λευκόν μετά κυανής περισκελίδος και δ) Βυσσινί μετά λευκών ραβδώσεων και λευκής περισκελίδος.
Στις 11 του ίδιου μήνα έγινε η τελευταία μετακόμιση των γραφείων, από την Ούλωφ Πάλμε & Χρ. Σμύρνης στην οικία του Ευτύχη Βουτζαλή στη Λεωφόρο Βασιλείου Κωνσταντίνου 62.
Τον Ιούλιο πραγματοποιήθηκαν εργασίες στο γήπεδο της Νήαρ Ηστ, με συνέπεια ο Εθνικός Αστέρας να φιλοξενηθεί σε εκείνο της Νέας Σμύρνης, ενώ τον Νοέμβριο ορίστηκαν ως συμπληρωματικά χρώματα για τις φανέλες το ροζ, το μπλε ή το μπλε ριγέ.
Έπειτα από 8 συναπτά έτη στη Β’ Εθνική, ο σύλλογος της Καισαριανής υποβιβάστηκε στην Α’ Αθηνών το 1973, ωστόσο το 1975 επανήλθε στη δεύτερη κατηγορία της χώρας.
Στους «8» του Κυπέλλου Ελλάδας
Το 1978 έγινε μία μεγάλη εκστρατεία, προκειμένου να εγγραφούν όσο το δυνατόν περισσότεροι φίλαθλοι στα μητρώα του συλλόγου.
Το γήπεδο είναι πάντα γεμάτο, ομοίως και οι παρακείμενες ταράτσες, ακόμα και ο διάδρομος κατά μήκος των αποδυτηρίων που εθεωρείτο «απαγορευμένη ζώνη».
Με προπονητή τον Ζαχαρία Πιτυχούτη, επί σειρά ετών άσου του Παναθηναϊκού, και παίκτες όπως ο Χασιώτης, ο Λυκούδης, ο Θεοδωρόπουλος, ο Γεωργαράς, ο Μ. Ρασιδάκης, ο Σ. Ρασιδάκης, ο Γ. Παπαδόπουλος, ο Γκαβασιάδης, ο Σαρίκης, ο Μαστρογιάννης, ο Δελημουτσάκης, ο Αναγνώστου, ο Τσουμάκης και ο Βασιλάκης, ο Εθνικός Αστέρας ολοκληρώνει τη δεκαετία του 1970.
Η πρώτη, ουσιαστικά, φορά που ο Εθνικός Αστέρας ακούστηκε στο πανελλήνιο για αγωνιστικούς λόγους καταγράφηκε τη σεζόν 1980-81, όταν και έφτασε μέχρι την προημιτελική φάση του Κυπέλλου Ελλάδας.
Αναλυτικά, στις 29 Οκτωβρίου 1980 απέκλεισε το Κορδελιό με 2-1 εντός έδρας, στις 17 Δεκεμβρίου 1980 έθεσε νοκ-άουτ την Καλλιθέα με το ίδιο σκορ – επίσης εντός έδρας και ακολούθησαν τα ματς με τον Εορδαϊκό.
Αρχικά, η ομάδα της Καισαριανής απέσπασε 2-2 στην Πτολεμαΐδα (45’ Θεοδωρόπουλος, 80’ Γκούγκαρης τα γκολ) και στη ρεβάνς της Νήαρ Ηστ στις 4 Φεβρουαρίου 1981 επικράτησε 2-0 με τα γκολ των Ζάγκου (20’), Ευσταθίου (90’).
Η σύνθεση του επαναληπτικού: Χασιώτης, Τσουμάκης, Ρασιδάκης, Παπαδόπουλος, Έξαρχος, Γκούγκαρης, Ξένος (79’ Ασφής), Γιαννακόπουλος, Ζάγκος (89’ Νικολάου), Μαστρογιάννης, Ευσταθίου.
Οι προημιτελικοί με τον μετέπειτα φιναλίστ ΠΑΟΚ δεν είχαν σασπένς, αφού στο ματς της Τούμπας ο Εθνικός Αστέρας ηττήθηκε με 5-0 και η ρεβάνς αποτέλεσε τυπική διαδικασία.
Ο «δικέφαλος» επικράτησε 3-2 και στο γήπεδο της Νήαρ Ηστ, ενώ η ομάδα της Καισαριανής αρκέστηκε στα γκολ των Μιχελή (80’) και Λυκούδη (82’).
Υποβιβασμός και εποχή Παπαδόπουλου
Η ήττα από τον Παναιτωλικό με 2-1 στο 90ό λεπτό και οι ανακατατάξεις στις κατηγορίες έφεραν από το 1983 τον Εθνικό Αστέρα στη Γ’ Εθνική.
Η λήξη του παραπάνω αγώνα σημαδεύτηκε από τον χαμό του φιλάθλου Μαστρακούλη, ο οποίος δυστυχώς δεν έζησε μερικά χρόνια παραπάνω για να δει την ομάδα του στα μεγάλα σαλόνια.
Στις 29 Οκτωβρίου 1990 διενεργήθηκε έκτακτη Γενική Συνέλευση, μέσω της οποίας ορίστηκε πρόεδρος ο Νίκος Παπαδόπουλος.
Το ξεκίνημα δεν ήταν θετικό, αφού παρά τη χειμερινή έλευση του Χρήστου Ζαντέρογλου στην τεχνική ηγεσία, ο σύλλογος υποβιβάστηκε στη Δ’ Εθνική.
Η επιστροφή στη Γ’ Εθνική επιτεύχθηκε το 1992 και στη Β’ Εθνική το 1997, όταν πια ο Εθνικός Αστέρας είχε αρχίσει να δυναμώνει σε όλα τα επίπεδα.
Όταν έλαμψε το αστέρι
Επί των ημερών του Σπύρου Λιβαθηνού και με μπροστάρη τον δεινό γκολτζή Νταβόρ Γιακόβλεβιτς, ο σύλλογος της Καισαριανής κατέλαβε την 3η θέση τη σεζόν 1997-98 και για πρώτη φορά ανέβηκε στην Α’ Εθνική.
Στο παρακάτω video το ματς-φιέστα ανόδου τόσο για τον Άρη όσο και για τον Εθνικό Αστέρα, στο γήπεδο του Χαριλάου (8 Ιουνίου 1998).
Στις 23 Αυγούστου 1998, ο Εθνικός Αστέρας έδωσε το πρώτο του ματς στα μεγάλα σαλόνια, με αντίπαλο τον Άρη στο γήπεδο του Χαριλάου (ήττα με 2-0).
Η σύνθεση του Εθνικού Αστέρα στον ιστορικό αυτό αγώνα: Xoσάδας, Πάβλοβιτς, Γιοβάνοβιτς, Σταματούκος, Ζαφειρόπουλος (72’ Ζαχαρόπουλος), Λαγός, Τσέκος (60’ Κοντόπουλος), Κουσάνας (59’ Κόγιογλου), Μπασινάς, Τσαλίκης, Ντράγκας.
Οι «ερυθρόλευκοι» κατέλαβαν την 11η θέση χάρη στις καλές εμφανίσεις που κατέγραψαν στο Δημοτικό (πρώην Εθνικό) Γήπεδο της πόλης, που μόλις είχαν μετακομίσει.
Τότε, διέθετε μόνο την ανατολική και τη δυτική κερκίδα, χωρητικότητας 1.815 και 1.512 θέσεων αντίστοιχα, ενώ η τρίτη βόρεια κερκίδα, πίσω από την εστία, άρχισε να κατασκευάζεται το 2001 και παραδόθηκε σε χρήση μόλις το 2005 (προστέθηκαν 1.524 θέσεις).
Το γήπεδο φέρει από το 2002 το όνομα του Μιχάλη Κρητικόπουλου, ο οποίος γεννήθηκε στην Καισαριανή, έκανε σπουδαία καριέρα σε Εθνικό Πειραιά και Ολυμπιακό, υπήρξε διεθνής επί 8 χρόνια.
Ο εκ των κορυφαίων επιθετικών του ελληνικού ποδοσφαίρου «έσβησε» από ανακοπή καρδιάς σε αγώνα παλαιμάχων που διεξήχθη στην Άνδρο στις 20 Ιουλίου εκείνης της χρονιάς.
Λίγες εβδομάδες νωρίτερα και συγκεκριμένα στις 8 Μαΐου 2002, ο Εθνικός Αστέρας έδωσε την τελευταία του αναμέτρηση στην Α’ Εθνική (εντός έδρας ήττα από τον Παναθηναϊκό με 2-1) και έκτοτε πήρε την κατιούσα.
Μερικά από τα highlights της 4ετίας στην κορυφαία κατηγορίας:
1998-99 (11η θέση): Εθνικός Αστέρας – Απόλλων 5-1, Εθνικός Αστέρας – Βέροια 4-0, Εθνικός Αστέρας – ΠΑΟΚ 1-0, Εθνικός Πειραιά – Εθνικός Αστέρας 1-2, Εθνικός Αστέρας – Ηρακλής 1-0, Ξάνθη – Εθνικός Αστέρας 0-1, Εθνικός Αστέρας – ΟΦΗ 1-0.
1999-00 (12η θέση): Εθνικός Αστέρας – ΠΑΟΚ 1-1, Εθνικός Αστέρας – Ηρακλής 3-1, Εθνικός Αστέρας – Ολυμπιακός 1-1, Εθνικός Αστέρας – Άρης 1-0, Εθνικός Αστέρας – Πανιώνιος 4-2, Απόλλων – Εθνικός Αστέρας 0-1.
2000-01 (10η θέση): ΑΕΚ – Εθνικός Αστέρας 2-2, Εθνικός Αστέρας – Άρης 1-0, Εθνικός Αστέρας – ΟΦΗ 1-0, Εθνικός Αστέρας – Πανιώνιος 1-0, Εθνικός Αστέρας – ΠΑΟΚ 3-3, Εθνικός Αστέρας – Ηρακλής 2-0.
2001-02 (14η θέση): Εθνικός Αστέρας – ΑΕΚ 2-0, Εθνικός Αστέρας – Αιγάλεω 1-0.
Μερικοί παίκτες της 4ετίας 1998-2002: Χοσάδας, Τσιαντάκης, Καλιτζάκης, Μαρινάκης, Σ. Μπασινάς, Ξάνθης, Γιακόβλεβιτς, Ναλιτζής, Αλεξούδης, Κοντόπουλος, Μιλοβάνοβιτς, Μισέ-Μισέ, Σκοπελίτης, Πάβλοβιτς, Εντουσέι, Τσαλίκης, Γιοβάνοβιτς, Θωμαΐδης, Μπάντοβιτς.
Προπονητής ήταν ο Σπύρος Λιβαθηνός με εξαίρεση το διάστημα από το καλοκαίρι του 2001 μέχρι τις αρχές Φεβρουαρίου του 2002, όταν είχε αναλάβει ο Νίκος Αλέφαντος.
Να μην σβήσει η αγάπη του κόσμου…
Ο Εθνικός Αστέρας δεν συγκαταλέγεται στις παραδοσιακές δυνάμεις του ελληνικού ποδοσφαίρου και με εξαίρεση τα τέλη της δεκαετίας του 1990 μέχρι τις αρχές του 2000, οι επιτυχίες του ήταν ελάχιστες.
Τι σημασία έχει; Για μερικούς ανθρώπους αποτέλεσε ένα μέσο διαφυγής μετά τον διωγμό από τη Μικρά Ασία, κατά τη διάρκεια της γερμανικής Κατοχής, του Εμφυλίου, της πείνας, των δύσκολων χρόνων…
Πόσο όμορφο αλήθεια είναι να βλέπεις έναν μικρό σπόρο να φυτρώνει σιγά-σιγά και κάποια στιγμή να ανθίζει;
Εκείνοι που έσπαγαν τις πόρτες για να παρακολουθήσουν ένα ματς με τα Χανιά ή εκείνοι που από τη δίψα τους κατέστρεφαν τα κιγκλιδώματα για να δουν τον αγώνα με τον Ατρόμητο δεν λογάριαζαν τίποτα. «Διψούσαν» απλώς να απολαύσουν την ομάδα τους να παίζει ποδόσφαιρο. Τίποτα περισσότερο, τίποτα λιγότερο.
Μέχρι και Ένωση Φιλάθλων δημιουργήθηκε, τα μέλη της οποίας ταξίδεψαν σε διάφορα μέρη όπως η Ζάκυνθος, το Ηράκλειο, η Μυτιλήνη, τα Χανιά, τα Ιωάννινα, η Άρτα, το Αγρίνιο και η Πάτρα.
Εκτός της ηθικής συμπαράστασης, οι υποστηρικτές του συλλόγου γύριζαν με ένα κουτί στις εξέδρες και το γέμιζαν χαρτονομίσματα για να ενισχύσουν τους άπορους ποδοσφαιριστές.
Άλλοι έπαιρναν γκασμάδες, λοστούς, φτυάρια και ό,τι άλλο χρειαζόταν, προκειμένου να βοηθήσουν στην ταχεία ολοκλήρωση της κατασκευής του γηπέδου της Νήαρ Ηστ.
Σκαρφάλωναν στα δέντρα, καβαλούσαν ο ένας τον άλλον σαν να παίζουν μακριά γαϊδούρα, γέμιζαν τις ταράτσες, ακόμα και τα κεραμίδια του Σκοπευτηρίου.
Μια φορά ταξίδεψαν 32 πούλμαν και δεκάδες Ι.Χ. αυτοκίνητα από την Καισαριανή και την ευρύτερη περιοχή για ένα ματς στην Πάτρα.
Οι νεότεροι ίσως φαντάζονται χυδαία συνθήματα, προκλήσεις και επεισόδια. Μέγα λάθος. Οι άνθρωποι απλώς ξέφευγαν από την καθημερινότητά τους βλέποντας μπάλα.
Το ελληνικό ποδόσφαιρο έχει ανάγκη ομάδες με το αγνό φίλαθλο κοινό του Εθνικού Αστέρα και, μακάρι, οδεύοντας προς τη συμπλήρωση ενός αιώνα Ιστορίας, το καμάρι της Καισαριανής να αφυπνιστεί και να εγκατασταθεί ξανά στις επαγγελματικές κατηγορίες της χώρας.
*Οι φωτογραφίες προέρχονται από το βιβλίο “Η Ιστορία του Εθνικού Αστέρα Καισαριανής” του Γιάννη Κουβά (Εκδόσεις Θεμιστοκλής Λ. Φασούλας)
Διαβάστε ακόμη:
Μία ωδή στο Αιγάλεω του Λάκη Μαραμενίδη
Tα 100ά γενέθλια του Αθηναϊκού. Ο Δημήτρης Καραγκούνης στο Sport-Retro.gr
Ποδόσφαιρο
Πορτοκαλί και άλλα