«Παγκόσμια» ΑΕΚ με σπάνιες φωτογραφίες! Ο Χρήστος Ζούπας στο Sport-Retro.gr για το Κύπελλο Κυπελλούχων του 1968
Μία από τις μεγαλύτερες χαρές ενός δημοσιογράφου είναι να επικοινωνεί με ανθρώπους που διαθέτουν μεστό και εκφραστικό λόγο.
Όταν, μάλιστα, το αντικείμενο συζήτησης αφορά ένα τεράστιο αθλητικό γεγονός, τότε η ικανοποίηση είναι διπλή.
Προτού διατελέσει δήμαρχος Υμηττού και εξελιχθεί σε διακεκριμένο παθολόγο-διαβητολόγο, ο Χρήστος Ζούπας ήταν βασικό γρανάζι της τρανής ΑΕΚ της δεκαετίας του 1960, αποκορύφωμα της οποίας υπήρξε η κατάκτηση του Κυπέλλου Κυπελλούχων το 1968.
Παραστατικός και αποκαλυπτικός, ο σπουδαίος πλέι μέικερ της εποχής μίλησε στο Sport-Retro.gr για τον πρώτο ευρωπαϊκό τίτλο που κατέκτησε η Ελλάδα σε ομαδικό επίπεδο.
Πριν από ακριβώς 50 χρόνια, περίπου 80.000 άνθρωποι γέμισαν το Παναθηναϊκό Στάδιο και είδαν την ΑΕΚ να επικρατεί 89-82 της Σλάβια Πράγας στον τελικό.
Ο Χρήστος Ζούπας αναφέρθηκε στην εκπληκτική αυτή πορεία της «Ένωσης» μέχρι το Κύπελλο, σε μία συνέντευξη με αρκετές αποκαλύψεις όπως μπορείτε να διαπιστώσετε κι εσείς.
«Ομάδα με 10… αγριάνθρωπους»
Αρχικά, ο Χρήστος Ζούπας ρωτήθηκε τι το ιδιαίτερο είχε η προετοιμασία της ΑΕΚ από τον 40χρονο, τότε, προπονητή Νίκο Μήλα.
«Η πορεία της ΑΕΚ από το 1962 μέχρι το 1966 ήταν άκρως επιτυχημένη με τα διαδοχικά πρωταθλήματα και τη συμμετοχή στο Final 4 του 1966. Ο Μίσσας Πανταζόπουλος πιστώνεται μεγάλο μερίδιο του 1968, αφού ήταν ο προπονητής που η ΑΕΚ πήρε τους τίτλους.
Στους τελικούς του 1967 με τον Παναθηναϊκό, ένα «φαλτσοσφύριγμα» στα 8’’ μας στέρησε το πρωτάθλημα. Όπως συνηθίζεται, ο προπονητής ήταν αυτός που την πλήρωσε. Εκείνη τη χρονιά προπονητής ήταν ο Θέμης Χολέβας και τη θέση του πήρε ο Μήλας. Μας στοίχισε πολύ η απώλεια του τίτλου, αλλά κάθε εμπόδιο για καλό.
Η επιρροή του Μίσσα Πανταζόπουλου ήταν μεγάλη, όπως και η δουλειά του Μήλα, αφού τότε οι προπονητές έπρεπε να συγκροτήσουν μια ομάδα που αποτελείτο από άγουρα και ανώριμα παιδιά. Έπρεπε να πάρουν 10… αγριάνθρωπους και να τους βάλουν να παίξουν σε ένα γήπεδο με ηρεμία, ομαδικό πνεύμα…
Τότε δεν υπήρχαν τα συστήματα που κάνεις μια… μούτζα και βγαίνει σύστημα με το 3άρι, το 4άρι, το 5άρι κ.τ.λ. Τότε, έπρεπε οι προπονητές να κάνουν τους παίκτες να παίζουν ο ένας για τον άλλον».
«Κι εμείς είχαμε έναν Αμερικάνο. Από τη… Νίκαια!»
Πώς αλήθεια ήταν οι σχέσεις μεταξύ των παικτών που χάρισαν στην Ελλάδα τον πρώτο ομαδικό τίτλο και, μάλιστα, σε μία εποχή που το μπάσκετ δεν είχε αναπτυχθεί καθόλου;
«Δεν είχαμε κανέναν ξένο στην ομάδα. Έναν Αμερικάνο είχαμε κι αυτός ήταν από τη… Νίκαια! Ήταν μία φοβερή επιτυχία. Δεν είναι τυχαίο ότι κοντεύουν 50 χρόνια και ακόμα με σταματάνε στον δρόμο και μου λένε για το 1968.
Εκ των ων ουκ άνευ, κάθε 15 ημέρες είχαμε ένα ταξίδι, κάθε Σαββατοκύριακο είχαμε έναν αγώνα, κάθε βράδυ για 3-4 ώρες από τις 19:00-20:00 έως τις 23:00 είχαμε προπονήσεις… Προπονήσεις με χιόνια, βροχές, ζέστες για μια δεκαετία. Δεδομένου ότι μέναμε στο ξενοδοχείο πριν από τα παιχνίδια, άντε να πηγαίναμε 1-2 μέρες στο σπίτι μας.
Αναγκαστικά, λοιπόν, ήμασταν συνέχεια όλοι μαζί. Κάποιες φορές μας φαινόταν υπερβολική αυτή η συνεχής επαφή. Ο συγχρωτισμός των παικτών δημιουργούσε μικροπροβλήματα, τσακωμούς, παρεξηγήσεις… Είναι λογικό, θέλαμε και λίγη χαλαρότητα.
Από το 1962 που πήγα στην ΑΕΚ μέχρι το 1973-74 δεν σταματήσαμε να αισθανόμαστε συνεχή πίεση τόσο για τα ευρωπαϊκά ματς όσο και για την ελληνική πραγματικότητα.
Ήμασταν μια παρέα. Ορισμένοι μοιάζαμε περισσότερο, όπως για παράδειγμα ο Τρόντζος, ο Τσάβας κι εγώ. Άλλοι ας πούμε ήταν πιο… ταβλαδόροι (γέλια). Κάποιοι προτιμούσαν το «χαρτί» γιατί δεν τους άρεσε το διάβασμα.
Ήμασταν στρατιωτάκια, 10-12 παιδιά με διαφορετικά ενδιαφέροντα, που το καθένα με τον τρόπο του προσπαθούσε να ξεφεύγει και να χαλαρώνει».
Προπόνηση σε πλατεία με βροχή και τραμ!
Η ΑΕΚ απέκλεισε αρχικά την ισπανική Κας Βιτόρια στον 2ο γύρο της διοργάνωσης, καθώς το 85-65 της ρεβάνς στο κρύο Παναθηναϊκό Στάδιο αποδείχθηκε ανώτερο του 72-82.
Πάντως, οι φιλοξενούμενοι σίγουρα εκτίμησαν το δείπνο, τα σπασμένα πιάτα και το άφθονο ούζο που κατανάλωσαν το ίδιο βράδυ, προτού απογειωθούν στις 10:00 της επομένης για να επιστρέψουν στη βάση τους.
Η βελγική Ροαγιάλ Κατρ ήταν το εμπόδιο της ΑΕΚ στην προημιτελική φάση του Κυπέλλου Κυπελλούχων και όλα έδειχναν ονειρικά μετά τη νίκη με 76-54 στο ματς της Αθήνας. Αλίμονο…
«Η Ροαγιάλ Κατρ είχε δύο ξένους. Ο ένας ήταν ο Ουάσινγκτον, ένας παιχταράς που μετά έπαιξε στο ΝΒΑ. Πατούσε στη γραμμή των ελευθέρων βολών και κάρφωνε! Τότε, οι Βέλγοι ήταν αξιοπρεπείς και αξιοπρόσεκτοι στις ευρωπαϊκές διοργανώσεις.
Το ωραίο ήταν, επειδή μας υπολόγιζαν και μας φοβόντουσαν, ότι όταν ταξιδέψαμε εκεί για τον επαναληπτικό δεν μας έβαλαν στο κλειστό για να προπονηθούμε. Αυτοί είχαν κάνει το εξής: Είχαν αδειάσει μία λαϊκή αγορά από τους πάγκους και την είχαν μετατρέψει σε γήπεδο. Εμάς, λοιπόν, δεν μας έβαλαν εκεί.
Παραμονές του αγώνα αναγκαστήκαμε να προπονηθούμε σε μία πλατεία, με ψιλόβροχο, με περαστικούς να μας κοιτάνε καλά-καλά, με τις γραμμές του τραμ να είναι δίπλα μας… Τα ταμπλό ήταν μισογυάλινα, είχαν αλυσίδες για διχτάκια και τέτοια. Σκέψου μερικούς τρελούς να παίζουν μπάσκετ στην πλατεία Ομονοίας ας πούμε.
Ήταν τέτοιο το πάθος τους για να μας νικήσουν… Εμείς, όμως, δεν φοβόμασταν τίποτα. Το θράσος μας δεν περιγραφόταν. Είχαμε επικεντρωθεί στη διατήρηση της φυσικής κατάστασης, τρέχαμε, κοπανιόμασταν…
Το τι κλωτσιά, τι μπουνιά και τι βρισίδι «φάγαμε» εκείνο το βράδυ, δεν λέγεται. Εμένα ο αντίπαλός μου να με χτυπάει, να μου κάνει τη ζωή πατίνι… Τα παιδιά όλα δίναμε την ψυχή μας παρά τον σκοτωμό, το βρισίδι και τον ξυλοδαρμό.
Στα 8’’ κάνουν φάουλ στον Βασιλειάδη και ο Μήλας παίρνει τάιμ-άουτ. Μπορούσαμε ή να σουτάρουμε βολές ή να παίξουμε την μπάλα απ’ έξω. «Θα σουτάρω βολές», λέει ο Βασιλειάδης. «Εντάξει ρε Στελάκη», του απαντά ο Μήλας. Τις βάζει και μειώνουμε σε 74-54.
Στην τελευταία επίθεσή τους ο «Λαρέντζος», που ήταν ο καλύτερος αμυντικός μας, καλείται να μαρκάρει τον Ουάσινγκτον. Εκείνος παίρνει την μπάλα, κατεβαίνει στη γραμμή του φάουλ, πηδά για να καρφώσει, αλλά ο Αίας τον εμποδίζει καλά, ο Ουάσινγκτον καρφώνει στο στεφάνι και το ματς λήγει».
«Η… ραβερσαδούρα του Τρόντζου»
Η ΑΕΚ ξεπέρασε διά πυρός και σιδήρου το εμπόδιο της Ροαγιάλ Κατρ, αλλά τα δύσκολα ήταν μπροστά της, καθώς η θρυλική Ίνις Βαρέζε, κάτοχος του Κυπέλλου Κυπελλούχων και μετέπειτα δυνάστης του Κυπέλλου Πρωταθλητριών, την περίμενε στην ημιτελική φάση της διοργάνωσης.
Αρχικά, ο Χρήστος Ζούπας εκθείασε την ιταλική σχολή, ενθυμούμενος μια άλλη σπουδαία ομάδα της εποχής, τη Σιμεντάλ Μιλάνο, η οποία είχε κατακτήσει το Κύπελλο Πρωταθλητριών του 1966.
«Η Σιμεντάλ που είχε νικήσει την ΤΣΣΚΑ στον τελικό του 1966 είχε έναν παιχταρά Αμερικανό, τον Σκιπ Τόρεν ύψους 2.08μ., είχε τον Τζιανφράνκο Πιέρι… Η Βαρέζε, από την πλευρά της, είχε τον Σάουρο Μπουφαλίνι, τον Ντίνο Μενεγκίν… Ήταν ομαδάρα με πολύ καλούς ξένους».
Η ΑΕΚ έχασε 78-60 από τη Βαρέζε στο πρώτο ματς και όλοι πίστεψαν ότι η πορεία θα ολοκληρωθεί στον επαναληπτικό της 14ης Μαρτίου, όμως, τα «λιοντάρια» του Νίκου Μήλα έχουν αντίθετη άποψη και οι δεκάδες χιλιάδες θεατές παραληρούσαν στις εξέδρες του Παναθηναϊκού Σταδίου με το τελικό 72-52.
«Αυτά τα 8’’ μας έχουν σημαδέψει. Τόσο ήθελε για να λήξει. Ο Τρόντζος με εκείνη τη… ραβερσαδούρα! Ήταν στην αριστερή πλευρά της ρακέτας, έκανε ένα βήμα προς τα πίσω, σούταρε με το αριστερό και το έβαλε.
Οι Ιταλοί δεν το πίστευαν, είχαν πάθει ταράκουλο. Ήταν μία από τις συγκλονιστικότερες μάχες. Η Βαρέζε ήταν η κορυφαία ομάδα της Ευρώπης εκείνη την εποχή».
«Η Αστυνομία δεν επέτρεψε στον Κορωναίο να μπει μέσα»
Η ΑΕΚ είχε εξασφαλίσει το ένα από τα δύο εισιτήρια του τελικού του Κυπέλλου Κυπελλούχων και στις 20:30 της 4ης Απριλίου θα αντιμετώπιζε τη Σλάβια Πράγας ενώπιον 80.000 θεατών, προσέλευση που συμπεριλήφθηκε στο Βιβλίο Γκίνες
«Εμείς ήμασταν αποκλεισμένοι πάνω στην Κηφισιά, στο ξενοδοχείο του Απέργη. Από τα τηλέφωνα μαθαίναμε τι γίνεται στην Αθήνα και δεν πιστεύαμε στ’ αυτιά μας. Από τις 2 το μεσημέρι υπήρχαν φίλαθλοι στις εξέδρες του Καλλιμάρμαρου. Έπαιζαν τάβλι και χαρτιά, είχαν σακουλάκια με φαγητό…
Χωρίς τη βοήθεια της Αστυνομίας η πρόσβαση δεν θα ήταν εύκολη. Κατεβήκαμε από πίσω, από το Παγκράτι. Φτάσαμε κατά τις 7 και κάτι. Θυμάμαι χαρακτηριστικά, όταν μπήκαμε στα αποδυτήρια, τον ήχο από την εξέδρα.
Πήγαμε σιγά-σιγά να ντυθούμε, κοιταζόμασταν μεταξύ μας σαν χαμένοι… Λέγαμε από μέσα μας «τι γίνεται, που φτάσαμε και τι μας περιμένει;». Σκέψου ότι η Σλάβια μας είχε νικήσει άνετα το 1966 στο Final 4. Μας είχε σχεδόν του χεριού της, αλλά αυτά δεν ίσχυαν πια μπροστά σε 80.000 θεατές.
Τότε δεν υπήρχε αντιπαλότητα, παρά μόνο η Ελλάδα. Στις εξέδρες υπήρχαν φίλαθλοι όλων των ομάδων. Πολλά νέα παιδιά ήθελαν να πηδήξουν από μία μάντρα για να μπουν και τους κυνηγούσαν οι αστυνομικοί. Μεταξύ αυτών και ο Τάκης Κορωναίος, όπως μου αποκάλυψε πρόσφατα, που τότε ήταν 15-16 ετών. Οι τζαμπατζήδες ήταν χιλιάδες, αφού τα εισιτήρια που είχε δώσει η ΑΕΚ ήταν περίπου 55.000».
Η ΑΕΚ νίκησε 89-82 και κατέκτησε το Κύπελλο Κυπελλούχων του 1968. Έχουν γραφτεί και θα ξαναγραφτούν δεκάδες άρθρα για την επική πορεία, γι’ αυτό είναι προτιμότερο να δείτε μερικές αδημοσίευτες φωτογραφίες από το αρχείο της Χριστίνας Αμερικάνου, κόρης του θρυλικού Γιώργου Αμερικάνου, την οποία το Sport-Retro.gr ευχαριστεί θερμά.
«Μου έστειλε mail ο Ζέντνιτσεκ»
Σε πολύ καλό επίπεδο βρίσκονται οι σχέσεις μεταξύ των άσων της ΑΕΚ και της Σλάβια Πράγας, αν κρίνει κανείς από όσα είπε στο Sport-Retro.gr ο Χρήστος Ζούπας.
«Καταρχάς, η Σλάβια είχε έρθει μία εβδομάδα πριν από τον τελικό, την είχαμε φιλοξενήσει και οι παίκτες της πέρασαν υπέροχα. Ήταν ευγενικοί και αξιοπρεπείς άνθρωποι, οι οποίοι βίωναν διάφορες δυσκολίες με το κομμουνιστικό καθεστώς της χώρας τους. Έμεναν σε ένα ωραίο ξενοδοχείο και θυμάμαι ότι τους είχαν πάει και στα «Αστέρια» της Γλυφάδας.
Πρόσφατα έλαβα ένα mail πολλών λέξεων από τον Γίρι Ζέντνιτσεκ, με τον οποίον είχαμε παίξει και στη Μικτή Ευρώπης στη Λουμπλιάνα. Είχαμε συναντηθεί και με τον Ζίντεκ. Τα είπαμε και το 2004 στους Ολυμπιακούς Αγώνες της Αθήνας. Γενικά, κρατήσαμε επαφές».
«Γιούχαραν τον Παττακό»
Φυσικά, ο Χρήστος Ζούπας δεν θα μπορούσε να μην ερωτηθεί για τον ρόλο που είχε το δικτατορικό καθεστώς στην τεράστια επιτυχία της ΑΕΚ και του ελληνικού αθλητισμού.
«Το καθεστώς εκμεταλλεύθηκε την επιτυχία για να προβληθεί διεθνώς. Δεν είχε και άλλον τρόπο εξάλλου. Κατά συνέπεια, η χούντα στήριξε με νύχια και με δόντια την προσπάθειά μας.
Θυμάμαι όταν κατέβηκε ο Παττακός στον αγωνιστικό χώρο που ο κόσμος τον γιούχαρε. Πολλοί από τους μετέπειτα υπουργούς, όπως ο Γιώργος Γεννηματάς, είχαν έρθει υπό τον φόβο ότι θα γίνουν αντιληπτοί».
«Δεν έχετε δει το αυθεντικό Κύπελλο»
Ο επίλογος της συνέντευξης για το Κύπελλο Κυπελλούχων με τον Χρήστο Ζούπα ολοκληρώθηκε με μία αποκάλυψη.
«Το Κύπελλο που βλέπετε στις φωτογραφίες δεν είναι το πραγματικό. Το αυθεντικό είναι ένα μεγάλο κρυστάλλινο βάζο Βοημίας, 40-50 εκατοστών, με χρυσά γράμματα που λέει «AEK Atene», το οποίο φυλάσσεται στα γραφεία της ομάδας. Δεν το έφεραν γιατί θα έσπαγε και γι’ αυτό μας έδωσαν να σηκώσουμε ένα συμβολικό σιδερένιο κύπελλο».
Αυτό που πρέπει να κρατήσουν όλοι οι Έλληνες φίλαθλοι από τα τελευταία λόγια του Χρήστου Ζούπα στη συνέντευξη είναι τα χρυσά γράμματα στο αυθεντικό κύπελλο.
Η επιτυχία αυτή δεν θα μπορούσε να έχει άλλο χρώμα (μαζί με το κιτρινόμαυρο βέβαια), από τη στιγμή που αποτέλεσε το εφαλτήριο για αμέτρητες «γαλανόλευκες» διακρίσεις τόσο σε συλλογικό όσο και σε εθνικό επίπεδο.
Φυσικά, άπαντες έπαιξαν και για να τιμήσουν τη μνήμη του συμπαίκτη τους Γιώργου Μόσχου, ο οποίος είχε προσβληθεί από καρκίνο και αποβιώσει τον Δεκέμβριο του 1966.
Τραγική ειρωνεία: Το τελευταίο του ματς ήταν κόντρα στη Σλάβια Πράγας στον ημιτελικό του Final 4 το 1966.
Τα ονόματα των θριαμβευτών: Γιώργος Αμερικάνος, Γιώργος Τρόντζος, Χρήστος Ζούπας, Στέλιος Βασιλειάδης, Αίας Λαρεντζάκης, Αντώνης Χρηστέας, Λάκης Τσάβας. Προπονητής: Νίκος Μήλας.
*Κάντε like στο Facebook και follow στο Twitter και το Instagram για να μαθαίνετε άμεσα τις ιστορίες της πιο… ρετρό ιστοσελίδας της χώρας
Ποδόσφαιρο
Πορτοκαλί και άλλα