Nέλσον Πικέ, Χοσέ Κάρλος Πάσι, Aΐρτον Σένα, Ρούμπενς Μπαρικέλο, Φελίπε Μάσα είναι μερικοί από τους σπουδαίους Βραζιλιάνους οδηγούς Formula 1 που έχουν πρωταγωνιστήσει στις πίστες της.
Ο πρώτος, όμως, αυτός που αποτέλεσε έμπνευση ακόμα και για το σπουδαιότερο, τον Άιρτον Σένα, δεν είναι άλλος από τον Έμερσον Φιτιπάλντι, εκείνον που κατέκτησε 2 Παγκόσμια Πρωταθλήματα, με διαφορετικές μάλιστα ομάδες.
«Πριν από εμένα υπήρχε ο Φιτιπάλντι, τώρα είμαι εγώ, αύριο θα είναι κάποιος άλλος, αυτό είναι αναμφισβήτητο». Τάδε έφη Aΐρτον Σένα, την εποχή που μεσουρανούσε στις πίστες.
Mε αφορμή τα 71α γενέθλια του Βραζιλιάνου… πρωτομάστορα, το Sport-Retro.gr ξετυλίγει το κουβάρι της επιτυχημένης καριέρας του, μέσω αποφθεγμάτων του Αμερικανού συγγραφέα, ποιητή και φιλοσόφου Ραλφ Γουάλντο Έμερσον.
Ο Γουίλσον Φιτιπάλντι, πατέρας του «Έμο», όπως είναι το παρατσούκλι του Έμερσον Φιτιπάλντι, του έδωσε το όνομα του φιλοσόφου, καθώς ήταν μεγάλος θαυμαστής του και ο γιος φρόντισε με τον τρόπο ζωής του και τις επιτυχίες του να δικαιώσει το όνομά του.
«Δέσε το αμάξι σου σ’ ένα αστέρι»
(=Να προσδεθείς σε κάποιον ανερχόμενο)
Γεννήθηκε στο Σάο Πάολο της Βραζιλίας στις 12 Δεκεμβρίου 1946 και θα έλεγε κανείς ότι ήταν… καταδικασμένος να αφιερώσει τη ζωή του στις πίστες.
Λόγω της επιρροής του δημοσιογράφου πατέρα του, ο οποίος ασχολούνταν με τον μηχανοκίνητο αθλητισμό, με διοργανώσεις αγώνων και με το ερασιτεχνικό ράλι, ο Έμερσον και ο μεγαλύτερος αδερφός του Γουίλσον Τζούνιορ, θέλησαν να ακολουθήσουν τον ίδιο δρόμο.
Ο πατέρας τους δεν ήθελε να χρηματοδοτήσει την προσπάθειά τους αυτή και, αναγκαστικά, από την εφηβική τους ηλικία τα αδέρφια έγιναν επιχειρηματίες.
Άρχισαν με ένα τιμόνι που έφτιαξε ο Έμερσον για το αυτοκίνητο της μητέρας του και εξελίχθηκε σε μία επιτυχημένη επιχείρηση αξεσουάρ αυτοκινήτων, ενώ αργότερα εμπνεύστηκαν τα Φιτιπάλντι καρτ, με τον «Έμο», μάλιστα, να αναδεικνύεται πρωταθλητής καρτ στην ηλικία των 18 ετών.
Δεν άργησαν να κατασκευάσουν μονοθέσια για τη Volkswagen και το 1967 ο ήρωας του αφιερώματος πιλοτάρισε ένα από αυτά στο βραζιλιάνικο πρωτάθλημα.
Η εντυπωσιακή ανέλιξή του στους αγώνες ταχύτητας, τον οδήγησαν να αφήσει τις σπουδές του ως μηχανολόγος μηχανικός και να δοκιμάσει τις δυνάμεις του σε αγώνες στο εξωτερικό.
Το 1969, χωρίς να γνωρίζει καμία άλλη γλώσσα πέρα από τα πορτογαλικά, έφτασε στην Αγγλία, εκποίησε όλη του την περιουσία, αγόρασε μια μεταχειρισμένη Formula Ford και πήρε μέρος σε τοπικούς αγώνες όπου κέρδισε το εισιτήριο για τη Formula 3, τον προθάλαμο της F1.
Αυτή η μετάβαση έφερε εξίσου εντυπωσιακά αποτελέσματα και ήταν θέμα χρόνου να έρθει η «προαγωγή» για το κορυφαίο πρωτάθλημα μηχανοκίνητων, δεδομένου ότι ο Κόλιν Τσάπμαν, το αφεντικό της Lotus, ενθουσιάστηκε μόλις είδε τις επιδόσεις του νεαρού και τον… τσίμπησε κατευθείαν.
«Ακόμα και ο μεγαλύτερος καλλιτέχνης υπήρξε αρχάριος»
Ο Φιτιπάλντι, ως αρχάριος, έτρεξε πρώτη φορά στη Formula 1 στα μισά της σεζόν 1970 ως τρίτος οδηγός της Lotus.
Τότε δεν ίσχυε ο περιορισμός των δύο ανά ομάδα, αφού για τη βαθμολογία κατασκευαστών υπολογιζόταν σε κάθε Grand Prix μόνο ο καλύτερος τερματισμός.
Την πρώτη του σεζόν, μάλιστα, σημείωσε και την παρθενική του νίκη (στη Νέα Υόρκη), ασχέτως αν συμμετείχε μόνο στους 5 από τους 13 συνολικά αγώνες (κατετάγη στη 10η θέση).
Το θανατηφόρο τροχαίο του Γιόχεν Ριντ στη Μόντσα και η συνακόλουθη αποχώρηση του σοκαρισμένου Τζον Μάιλς από την οδήγηση σε αυτό το επίπεδο τον έχρισαν πρώτο οδηγό της Lotus, έπειτα από μόλις 3 Grand Prix.
Μάλιστα, η νίκη του στη Νέα Υόρκη ήταν αυτή που χάρισε στον αδικοχαμένο τον παγκόσμιο τίτλο, έστω και μετά θάνατον, καθώς με τους 9 βαθμούς που κατέκτησε, ο Φιτιπάλντι στέρησε από τον Τζάκι Ιξ, μοναδικό ανταγωνιστή του Γερμανού, τους πόντους που χρειαζόταν για να κατακτήσει το πρωτάθλημα.
Την επόμενη χρονιά, η αλματώδης του άνοδος ανακόπηκε προσωρινά εξαιτίας ενός ατυχήματος που είχε στους δρόμους της Γαλλίας μαζί με την τότε σύζυγό του Μαρία Ελένα.
Αν και δεν έγινε από δική του υπαιτιότητα, το περιστατικό κλόνισε τον Φιτιπάλντι και σε συνδυασμό με τις συνεχείς αλλαγές του αμαξώματος των μονοθεσίων της Lotus, δεν κατάφερε να διεκδικήσει κάτι καλύτερο από την 6η θέση.
Μπήκαν, όμως, οι βάσεις για την επόμενη χρονιά…
«Χωρίς φιλοδοξία, τίποτα δεν αρχίζει. Χωρίς δουλειά, τίποτα δεν τελειώνει»
Το 1972 ήταν η χρονιά του Έμερσον Φιτιπάλντι, οι φιλοδοξίες του οποίου έφεραν τη… μισή επιτυχία και την άλλη μισή η σκληρή δουλειά και η προσήλωση στο στόχο.
Η Lotus 72D έχει χαρακτηριστεί από πολλούς ως το μονοθέσιο με την πιο έξυπνη σχεδίαση όλων των εποχών. Από τα 12 συνολικά Grand Prix εκείνης της σεζόν ο «Έμο» νίκησε στα 5 και ανέβηκε στο βάθρο 9 φορές.
Ο Φιτιπάλντι κατέκτησε άνετα την 1η θέση των οδηγών μπροστά από τον θρυλικό Τζάκι Στιούαρτ και χάρισε στη Lotus το πρωτάθλημα κατασκευαστών.
Αυτός ήταν ο πρώτος παγκόσμιος τίτλος όχι μόνο για εκείνον, αλλά και για ολόκληρη τη Βραζιλία, τοποθετώντας το όνομά του σε έναν κατάλογο που προστέθηκαν αργότερα οι Νέλσον Πικέ και Άιρτον Σένα.
Έγινε ο νεότερος παγκόσμιος πρωταθλητής στην Iστορία της Formula 1, ένα ρεκόρ που κράτησε 33 ολόκληρα χρόνια και κατέρριψε ο Φερνάντο Αλόνσο το 2005 και μετέπειτα ο Zεμπάστιαν Φέτελ.
Παράλληλα, ο αδερφός του Γουίλσον Τζούνιορ συμμετείχε την ίδια χρονιά για πρώτη φορά στο πρωτάθλημα με την ομάδα της Brabham και πολλοί λένε ότι αυτό οφείλεται στον “Έμο”.
Πρόκειται για μια περίπτωση που θυμίζει τα αδέρφια Σουμάχερ, τον Μίχαελ και τον Ραλφ, τον οποίο σκωπτικά κάποιοι αποκαλούσαν… Half Σουμάχερ.
Το 1973 ο «Έμο» έμοιαζε έτοιμος να επαναλάβει το θρίαμβό του, δεδομένου ότι άρχισε εντυπωσιακά με 3 νίκες, μία 2η και δύο 3ες θέσεις στους 6 πρώτους αγώνες, όμως, η ατυχής έμπνευση της ομάδας να επανασχεδιάσει τα μονοθέσια μεσούσης της χρονιάς αποδείχθηκε καταστροφική.
Στα υπόλοιπα 9 Grand Prix συγκέντρωσε μόλις 9 βαθμούς, συγκομιδή πάντως αρκετή για να χαρίσει σε εκείνον τη 2η θέση πίσω από τον θρυλικό Τζάκι Στιούαρτ και στη Lotus ακόμα ένα πρωτάθλημα κατασκευαστών.
Καθ’ όλη τη διάρκεια της χρονιάς υπήρχε κόντρα με τον νέο του ομόσταυλο, τον Ρόνι Πέτερσον, ο οποίος κατέγραψε 9 pole positions (σ.σ. μόλις 1 είχε ο Φιτιπάλντι) και πανηγύρισε 4 νίκες, όμως ο Βραζιλιάνος ήταν πιο συνεπής στα πλασαρίσματά του στις βαθμολογούμενες θέσεις, με αποτέλεσμα ο Σουηδός να καταταγεί 3ος.
«Ο ηρωισμός ενεργεί πάντα με το συναίσθημα…»
Σωστά ενήργησε και ο Φιτιπάλντι αφήνοντας το 1974 τη Lotus για τη McLaren, η οποία πριν από τον “Έμο” σε 8 χρόνια Ιστορίας, είχε κατακτήσει μόλις 8 Grand Prix και μια 2η θέση κατασκευαστών.
Ο Βραζιλιάνος είχε αρχίσει μουδιασμένα τη σεζόν και μετά τον 12ο αγώνα φιγουράριζε στην 4η θέση, ενώ το πρωτάθλημα έδειχνε υπόθεση για τους δύο οδηγούς της Ferrari, τον Κλέι Ρεγκατσόνι και τον θρυλικό Νίκι Λάουντα.
Με ένα εκπληκτικό ντεμαράζ νικών, όμως, ο «Έμο» άφησε πίσω τους αντιπάλους του και πήρε το 2ο Παγκόσμιο Πρωτάθλημα της καριέρας του, ήδη από την πρώτη του χρονιά στη McLaren.
Εκείνη τη χρονιά πανηγύρισε 3 φορές, ανέβηκε συνολικά 7 φορές στο βάθρο και βαθμολογήθηκε σε 3 ακόμα αγώνες, με συνέπεια να γίνει ο πρώτος οδηγός της McLaren που στέφθηκε παγκόσμιος πρωταθλητής.
Παράλληλα, μαζί με τους βαθμούς του δεύτερου οδηγού Ντένι Χιουλμ, η βρετανική ομάδα κατέκτησε και το πρωτάθλημα κατασκευαστών για πρώτη φορά στην Iστορία της.
Στη McLaren παρέμεινε και την επόμενη χρονιά με 3 νίκες, έχασε όμως το πρωτάθλημα από τον Νίκι Λάουντα και αρκέστηκε στη 2η θέση της γενικής κατάταξης.
Τότε εμφανίστηκε στο προσκήνιο μια καινούρια ομάδα, η Copersucar, την οποία είχε ιδρύσει ο αδελφός του Γουίλσον Τζούνιορ και χρηματοδοτούνταν από την ομώνυμη βραζιλιάνικη εταιρία ζάχαρης.
«Οι άνθρωποι επιδιώκουν να βολευτούν, αλλά…»
Ο «Έμο» δεν επεδίωξε ποτέ να βολευτεί, γι’ αυτό πήρε το ρίσκο να ακολουθήσει τον αδερφό του στην Copersucar, με την ελπίδα ότι θα διέπρεπε και στα χρώματά της.
Μία κίνηση, βέβαια, που στηριζόταν σε πατριωτικά και «οικογενειακά» κριτήρια, χωρίς καμία αγωνιστική λογική.
Ένα ρίσκο που εν τέλει αποδείχθηκε καταστροφικό για τη λαμπρή του καριέρα, αφού στα 5 χρόνια παραμονής, το καλύτερο που είχε να επιδείξει ήταν μια 2η θέση στο Ιντερλάγκος το 1978.
Η αλλαγή ονόματος σε Fittipaldi Automotive δεν άλλαξε την πορεία ούτε της πρώτης και τελευταίας βραζιλιάνικης ομάδας που συμμετείχε στη F1 ούτε τη δική του.
«Το πιο σίγουρο δηλητήριο είναι ο χρόνος»
Ο χρόνος πέρασε σαν δηλητήριο και ήρθε το τέλος και για τον Φιτιπάλντι, o οποίος αποσύρθηκε από τη Formula 1 το 1980, αφότου η ζάχαρη της Copersucar έγινε… πικρή, ενώ σταμάτησε και τη χρηματοδότησή της.
Ασχολήθηκε για 2 χρόνια με το management της ομάδας ψάχνοντας για χορηγό που δεν βρέθηκε ποτέ, με συνέπεια το 1982 να γυρίσει στη Βραζιλία, προκειμένου να ασχοληθεί με τις επιχειρήσεις που διατηρούσε εκεί.
Συνολικά, ο Έμερσον Φιτιπάλντι τελείωσε την καριέρα του με 2 πρωταθλήματα, 14 νίκες, 6 pole positions, ενώ στη δεκαετή του καριέρα βρέθηκε 35 φορές στο πόντιουμ.
Ωστόσο, δεν άντεξε για πολύ μακριά από τους αγώνες και μεταπήδησε στο δημοφιλέστατο στις ΗΠΑ «IndyCar Racing», όπου έγινε σταρ κατακτώντας το Παγκόσμιο Πρωτάθλημα του 1989 και το περίφημο Indy 500 της Ινδιανάπολης σε δύο περιπτώσεις.
Το 1996 έσπασε τον λαιμό του στο «Μichigan 500», αλλά δεν πτοήθηκε και επέστρεψε, ώσπου το 1997 το ιδιωτικό του αεροπλάνο συνετρίβη από τα 91 μέτρα ύψος.
Καθηλώθηκε σε αναπηρικό καροτσάκι, κατάφερε να αναρρώσει παρά τα σοβαρά τραύματά του και όπως κάθε Βραζιλιάνος που… σέβεται τον εαυτό του στράφηκε στα θεία ως «αναγεννημένος χριστιανός».
Όλα αυτά βέβαια δεν τον εμπόδισαν, εν έτει 2007, δηλαδή στα 61 του, να αποκτήσει το 6ο του παιδί από τον τρίτο του γάμο.
«Κάθε άνθρωπος είναι σε κάτι ανώτερος από μένα»
Αναμφισβήτητα ο αδικοχαμένος Αΐρτον Σένα είναι ο κορυφαίος Βραζιλιάνος οδηγός, ενδεχομένως και ο καλύτερος όλων των εποχών στην Ιστορία της Formula 1.
Ο Φιτιπάλντι ήξερε να εκτιμά και να μαθαίνει από ανθρώπους που ήταν καλύτεροι από αυτόν, εξ ου και η απόφασή του να ανοίξει τον δρόμο στον μετέπειτα Παγκόσμιο Πρωταθλητή.
Ο χαμός του Σένα το 1994 τον κλόνισε. Ήταν σαν «πατέρας» για τον αδικοχαμένο Βραζιλιάνο. Στο blog του για τη McLaren το 2014, με αφορμή τα 20 χρόνια από το θάνατο του Σένα, είχε συγκλονίσει.
Έγραφε: «Τη στιγμή που γράφω αυτό το blog διεξάγεται το Grand Prix στο Ιντερλάγκος. Κάθε φορά που πηγαίνω στο Ιντερλάγκος σκέφτομαι τον Σένα. Εκεί τον συνάντησα πρώτη φορά το 1976, ενώ έκανα δοκιμές με το μονοθέσιο της Copersucar και αυτός με τον πατέρα του Μίλτον παρακολουθούσαν.
Ο Αΐρτον έτρεχε με το καρτ του δίπλα στην πίστα που γινόταν αγώνας εκείνη την ημέρα και ως συνήθως είχε νικήσει. Επικρατούσε συνέχεια στα καρτ και είχα ακούσει γι’αυτόν. Ήξερα και τον πατέρα του, τον Μίλτον, ο οποίος ήταν επιτυχημένος επιχειρηματίας με εταιρείες σε όλο το Σάο Πάολο.
Ο Μίλτον με πλησίασε και μου ζήτησε συμβουλές και εγώ του απάντησα κατευθείαν: Μίλα με τον Ραλφ Φέρμαν. Δεν εννοούσα φυσικά τον Ραλφ Φέρμαν Τζούνιορ που έτρεξε σε 15 αγώνες με την Jordan το 2003.
Εννοούσα τον πατέρα του Ραλφ Φέρμαν τον πρεσβύτερο, ο οποίος ήταν ο μηχανικός μου στο ντεμπούτο μου στη Formula 3, εκεί όπου κατάφερα και νίκησα στους 2 από τους 3 πρώτους μου αγώνες με την πολύτιμη βοήθεια του Ραλφ.
Καθόλου άσχημο ντεμπούτο. Ήξερα τον Φέρμαν πολύ καλά και τον είχα πολύ ψηλά στην εκτίμησή μου. Ήταν ο κατάλληλος άνθρωπος για να βοηθήσει τον Αΐρτον στο επόμενο βήμα. Ο Μίλτον επικοινώνησε με τον Φέρμαν και οι επιτυχίες διαδέχονταν η μία την άλλη. Ο Αΐρτον κέρδισε τη βρετανική «Formula Ford 1600» το 1980 και κάθε διοργάνωση που αγωνιζόταν.
Ήξερα ότι ήταν για μεγάλα πράγματα. Έτσι το 1980 στην τελευταία μου χρονιά στη Formula 1, στο Grand Prix του Οστεράιχρινγκ, πήρα τον Αΐρτον που ήταν πάρα πολύ ντροπαλός και τον σύστησα σε όλα τα αφεντικά ομάδων λέγοντας: ‘Αυτός ο νεαρός θα γίνει Παγκόσμιος Πρωταθλητής. Ενδεχομένως και παραπάνω από μια φορά’.
Το είπα σε όλους. Ίσως με πέρασαν για τρελό ή ότι πουλούσα εκδούλευση σε έναν πιτσιρικά συμπατριώτη μου, αλλά εγώ ήξερα πως ότι έλεγα δεν ήταν παρά η αλήθεια. Μόνο η αλήθεια.
Την ημέρα που πέθανε έκανα δοκιμαστικά στην «Penske-Mercedes IndyCar» στο Μίσιγκαν. Ο υπεύθυνος του συνεργείου μου με φώναξε ξαφνικά. ‘Έμο’, έλα μέσα. Θέλει να σου μιλήσει η γυναίκα σου’. Πάγωσα.
Για να με παίρνει η γυναίκα μου και να διακόπτει εσπευσμένα τις δοκιμές κάτι τρομερό έχει συμβεί. Νόμιζα ότι κάτι συνέβη στα παιδιά μας. ‘Τι έγινε; Έπαθαν κάτι τα παιδιά;’ ‘Όχι. Ο Αΐρτον. Σκοτώθηκε σήμερα στην Ίμολα’.
Δεν είχα λόγια. Για να είμαι ειλικρινής ούτε τώρα έχω λόγια. Δεν υπάρχουν λόγια. Αλήθεια. Θα προσπαθήσω όμως τώρα 20 χρόνια μετά να το περιγράψω. Αισθάνθηκα την πιο βαθιά στενοχώρια.
Ήξερα ότι η Formula 1 έχει τους κινδύνους της, αλλά αν εξαιρέσουμε τον άτυχο Ρόλαντ Ράτζενμπεργκερ που είχε σκοτωθεί στην Ίμολα μια μέρα πριν, η F1 δεν είχε θανατηφόρο ατύχημα από το 1986 που ‘έφυγε’ ο Έλιο ντε Αντζέλις στις δοκιμές και κανείς δεν είχε σκοτωθεί σε αγώνα από το 1982 και τον Ρικάρντο Παλέτι που ‘έφυγε’ στο Μόντρεαλ.
Έφυγα κατευθείαν από το Μίσιγκαν. Κοίταξα τα παιδιά του πληρώματος και τους είπα: ‘Παίδες δεν μπορώ. Πρέπει να φύγω. Δεν μπορώ να συνεχίσω. Οι εικόνες από την κηδεία του Άιρτον στο Σάο Πάολο θα με στοιχειώνουν για πάντα. Δεν θα τις αποβάλλω ποτέ.
Είχα την τιμή να κρατάω το φέρετρο μαζί με τον Τζάκι Στιούαρτ, τον Προστ, τον Μπέργκερ τον Ντέιμον Χιλ. Τον Μπαρικέλο. Στον τάφο του γράφει: ‘Τίποτα δεν μπορεί να με χωρίσει από την αγάπη μου για το Θεό’.
Δεν έχω ξαναπάει στον τάφο του. Δεν το αντέχω. Αισθάνομαι την παρουσία του Αΐρτον κάθε μέρα. Προσεύχομαι γι’ αυτόν συχνά. Κάποια μέρα θα συναντηθούμε ξανά».
«Η λύπη κοιτάζει πίσω. Ο φόβος κοιτάζει τριγύρω».
Ο Φιτιπάλντι δεν ήταν ένας απλός οδηγός. Δεν φοβήθηκε να ρισκάρει στη ζωή του. Δεν κοίταζε τριγύρω. Κοιτούσε ψηλά. Η πίστη του στον εαυτό του και μετά το αεροπορικό ατύχημα η πίστη του στον Θεό, του έδωσαν δύναμη να τα καταφέρει και σήμερα, προκειμένου να στέκεται στα πόδια του.
Ήταν αυτός που έβαλε τα θεμέλια για να θαυμάσουμε τους επόμενους Βραζιλιάνους στη Formula 1, αυτός που έκανε το άθλημα τόσο δημοφιλές στη χώρα του καφέ. Ο «Έμο» ήταν και παραμένει ένας ζωντανός θρύλος.
Ποδόσφαιρο
Πορτοκαλί και άλλα