Ο παρασημοφορημένος ταγματάρχης του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου που υπήρξε συνιδρυτής της Nike

Sport-Retro.gr 24 Δεκ, 2017

Σαν σήμερα πριν από 18 χρόνια, ήτοι στις 24 Δεκεμβρίου του 1999, ο συνιδρυτής της Nike και πρωτοπόρος προπονητής στίβου Μπιλ Μπάουερμαν άφησε την τελευταία του πνοή σε ηλικία 88 ετών.

Με αφορμή το γεγονός αυτό το Sport-Retro.gr σας παρουσιάζει τα έργα και τις ημέρες μιας εκ των πλέον πολυδιάστατων προσωπικοτήτων του αθλητισμού (και όχι μόνο) στον 20ό αιώνα.

Τα χρόνια της νιότης

Ο Γουίλιαμ Τζέι «Μπιλ» Μπάουερμαν γεννήθηκε στις 19 Φεβρουαρίου του 1911 στο Πόρτλαντ της πολιτείας Όρεγκον των ΗΠΑ.

Γιος του Τζέι Μπάουερμαν, επί 2 θητείες γερουσιαστή και για μικρό διάστημα κυβερνήτη του Όρεγκον και της Ελίζαμπεθ Χούβερ Μπάουερμαν, στερήθηκε της πατρικής αγάπης, καθώς στα 2 του μόλις χρόνια οι γονείς του χώρισαν.

Ο Μπιλ μετακόμισε με τη μητέρα του στο Φόσιλ, μία μικρή επαρχιακή κωμόπολη του ανατολικού Όρεγκον, όπου οι πρόγονοί της κατοικούσαν από το 1830.

Λόγω ίσως και της έλλειψης πατρικής φιγούρας από τη ζωή του, ο Μπιλ αποτέλεσε έναν οξύθυμο νεαρό, ο οποίος συχνά – πυκνά έμπλεκε σε καυγάδες, με αποτέλεσμα την αποβολή του από το λύκειο του Μέντφορντ, μόλις στην πρώτη του χρονιά.

Τότε είναι που η μητέρα του, μην ξέροντας τι άλλο μπορεί να κάνει, του έκλεισε ραντεβού με τον σχολικό επόπτη Έρσελ Χέντρικ, μία κίνηση που έμελλε να αποδειχθεί καθοριστική για το μέλλον του.

Ο ατίθασος έφηβος πήγε στο ραντεβού περιμένοντας στωικά από τις 08:00 στον προθάλαμο του γραφείου, όταν τελικά κάποια στιγμή αργά το απόγευμα άκουσε την αγριεμένη φωνή του Έρσελ: «Αυτός ο διάολος είναι ακόμα εκεί έξω;»

Ο Χέντρικ ήταν ξεκάθαρος μαζί του, τονίζοντας ότι όσο χαρισματικός και αν ήταν, σε περίπτωση που δεν αποκτούσε αυτοέλεγχο, η τύχη του ήταν προδιαγεγραμμένη: θα κατέληγε είτε στη φυλακή είτε νεκρός.

Ως είθισται σε τέτοια περιστατικά η λύση ήταν μία: να διοχετεύσει με κάποιον τρόπο όλη αυτή την περίσσεια ενέργεια σε κάτι δημιουργικό.

Όπερ και εγένετο, καθώς τα επόμενα χρόνια ο Μπάουερμαν υπήρξε μέλος της πρωταθλήτριας ομάδας φούτμπολ της πολιτείας, των Μέντφορντ Τάιγκερς, συμμετείχε στη σχολική μπάντα, έπαιξε μπάσκετ, ενώ ταυτόχρονα διετέλεσε και συντάκτης της σχολικής εφημερίδας.

Επιπλέον, το διάστημα εκείνο έμελλε να γνωρίσει τη μετέπειτα σύντροφο της ζωής του, ονόματι Μπάρμπαρα, η οποία απεβίωσε στις 29 Μαΐου 2010.

Αποφοιτώντας από το Μέντφορντ εισήχθη στο Πανεπιστήμιο του Όρεγκον για να παίξει φούτμπολ και να σπουδάσει δημοσιογραφία.

Παράλληλα, ασχολήθηκε με το μπάσκετ και τα 2 τελευταία χρόνια αγωνίστηκε με αθλήματα του στίβου (δρόμους).

Το 1934 αποφοίτησε με το όνειρο να γίνει γιατρός και προκειμένου να μαζέψει τα απαιτούμενα χρήματα για την ιατρική σχολή έπιασε δουλειά ως καθηγητής βιολογίας, αλλά και προπονητής της ομάδας φούτμπολ στο λύκειο Φράνκλιν του Όρεγκον.

Την επόμενη χρονιά ένα τηλεφώνημα από έναν… παλιό γνωστό, τον Έρσελ Χέντρικ, τον έφερε πίσω στο Μέντφορντ, όπου το 1937 δημιούργησε την πρώτη ομάδα στίβου στην ιστορία του σχολείου, με τον ίδιο να αναλαμβάνει χρέη προπονητή.

Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος

Η επίθεση στο Περλ Χάρμπορ στις 7 Δεκεμβρίου του 1941 ήρθε να διακόψει τα όνειρα του Μπάουερμαν για την ιατρική, καθώς συμπεριλήφθηκε ανάμεσα στους πρώτους που κλήθηκαν σε ενεργή υπηρεσία στον αμερικανικό στρατό.

Κατ’ αυτόν τον τρόπο, όμως, του δόθηκε η ευκαιρία να αναδείξει τα ηγετικά του προσόντα, μέσα από τα κατορθώματά του την περίοδο αυτή.

Αρχικά, τοποθετήθηκε στο Φορντ Λόουτον της Ουάσινγκτον, ενώ έναν χρόνο μετά μετατέθηκε στο Καμπ Χέιλ του Κολοράντο.

Από το 1943 έως το 1945 αποτέλεσε μέλος της περίφημης 10ης μεραρχίας όρεων, η οποία το 1944 βρέθηκε στην Ιταλία, σε μία περίοδο που ο ίδιος προήχθη στον βαθμό του ταγματάρχη.

Ευρισκόμενος με τη μονάδα του στις νότιες Άλπεις, στα σύνορα Αυστρίας – Ιταλίας, σημείωσε μία σημαντική διάκριση, διαπραγματευόμενος επιτυχώς την παράδοση των γερμανικών δυνάμεων κοντά στο πέρασμα Μπρένερ.

Απόρροια των επιτευγμάτων του του στη διάρκεια του πολέμου, τιμήθηκε 1 φορά με το ασημένιο και 4 με το χάλκινο αστέρι, αποστρατευόμενος τιμητικά το 1945.

Επιστροφή και καταξίωση

Έπειτα από την αιματοχυσία που βίωσε κατά τη διάρκεια του πολέμου εγκατέλειψε τα πρότερα σχέδιά του για την ιατρική ξαναγυρίζοντας στο πόστο του στο Μέντφορντ.

Το 1948 προσελήφθη στο Πανεπιστήμιο του Όρεγκον αρχικά με σκοπό να κοουτσάρει την ομάδα φούτμπολ των πρωτοετών, όμως, έναν χρόνο αργότερα ανέλαβε το πόστο που έγραψε ιστορία, αυτό του τεχνικού της ομάδας στίβου.

Μάλιστα, προπόνησε τους περίφημους «άνδρες του Όρεγκον» τους οποίους οδήγησε σε 24 ατομικούς και 4 ομαδικούς τίτλους NCAA μέχρι και την παραίτησή του το 1972.

Από τις ομάδες του αναδείχθηκαν 33 αθλητές Ολυμπιακών Αγώνων, 38 πρωταθλητές περιφέρειας, όπως και 64 αθλητές με συμμετοχή στους Παναμερικανικούς, ενώ το 1962 ώθησε την ομάδα της σκυταλοδρομίας των 4Χ1 μιλίων στην κατάρριψη του παγκοσμίου ρεκόρ.

Υπό τις οδηγίες του εντοπίστηκαν σημαντικά ονόματα του αμερικανικού στίβου, όπως ο Μπιλ Ντέλιγκερ, ο Κένι Μουρ και φυσικά ο αδικοχαμένος Στιβ Πριφοντέιν.

Κατά το διάστημα πριν από τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1968 στο Μεξικό, ο Μπάουερμαν ανέπτυξε ένα πρωτοπόρο πρόγραμμα εκγύμνασης, προκειμένου οι αθλητές του να προσαρμοστούν στο μεγάλο υψόμετρο που θα συναντούσαν.

Η επιτυχία, μάλιστα, αυτού του προγράμματος του εξασφάλισε τη θέση του αρχιπροπονητή της ομάδας στίβου των ΗΠΑ για τους Ολυμπιακούς του 1972 στο Μόναχο.

Και εγένετο… τζόκινγκ

Στις αρχές του 1960 το τζόκινγκ στην Αμερική ήταν σχεδόν άγνωστη λέξη, το φαινόμενο να τρέχουν μη αθλητές ήταν εξαιρετικά σπάνιο και οι ελάχιστοι που το έκαναν αντιμετωπίζονταν από τον περίγυρό τους σαν ημίτρελοι. Όλα αυτά έμελλε όμως πολύ σύντομα να αλλάξουν..

Το 1962 ο Μπάουερμαν ταξίδεψε στη Νέα Ζηλανδία για να κανονίσει έναν αγώνα μεταξύ της δικής του ομάδας που είχε σπάσει το παγκόσμιο ρεκόρ στη σκυταλοδρομία των 4×1 μιλίων και εκείνης του Άρθουρ Λίλιαρντ που το κατείχε προηγουμένως.

Ταλαιπωρημένος από τη διάρκειας 25 ωρών πτήση του ακολούθησε την… περίεργη προτροπή του Λίλιαρντ να πάνε για ελαφρύ τρέξιμο το επόμενο πρωί, προκειμένου να συνέλθει.

Όταν την επομένη έφτασαν στο Κόρνγουολ Παρκ αυτό που αντίκρυσε ήταν εκατοντάδες άνθρωποι όλων των ηλικιών και σωματότυπων να τρέχουν, με τον ίδιο να νομίζει αρχικά πως λάμβανε χώρα κάποιος αγώνας δρόμου.

Κατά τον ενάμιση μήνα παραμονής του στη Νέα Ζηλανδία έτρεχε σχεδόν καθημερινά φτάνοντας στο σημείο να καλύπτει αποστάσεις κοντά στα 20 μίλια.

Όταν πλέον επέστρεψε στις ΗΠΑ ήταν 5 κιλά ελαφρύτερος και είχε χάσει 8 πόντους στην περιοχή της κοιλιάς, με συνέπεια η σύζυγός του να αναφωνήσει πως έμοιαζε 10 χρόνια νεότερος!

Στις 3 Φεβρουαρίου του 1963 διοργάνωσε την πρώτη εκδήλωση τζόκινγκ στο προπονητικό κέντρο του Χέιγουορντ Φιλντ με την ισχνή παρουσία των 25 περίπου ατόμων.

Εβδομάδα με την εβδομάδα, όμως, οι συμμετέχοντες πολλαπλασιάστηκαν και άγγιξαν μετά από μερικούς μήνες τους 5.000!

Ο σκοπός είχε, πλέον, επιτευχθεί και ο Μπάουερμαν θεωρώντας πως πλέον είχε έρθει η ώρα να τους… αφήσει ελεύθερους, τους έδωσε την «εντολή» να τρέχουν στις γειτονιές τους παρέα με φίλους.

Καρπός όλων αυτών η συγγραφή, μαζί με τον γνωστό καρδιολόγο Γουάλντο Ίβαν Χάρις, του βιβλίου «Τζόκινγκ», το οποίο πούλησε 1.000.000 αντίτυπα και έκτοτε αποτέλεσε τη βίβλο της ομώνυμης αθλητικής δραστηριότητας, συμβάλλοντας καθοριστικά στο ξέσπασμα της μανίας του τζόκινγκ στις ΗΠΑ.

Η δημιουργία ενός γίγαντα

Κατά το διάστημα της καριέρας του στο Όρεγκον, ο Μπάουερμαν ταλαιπωρήθηκε έντονα στη σκέψη πώς θα μπορούσε να βελτιώσει τις επιδόσεις των αθλητών του όχι μόνο μέσω της προπόνησης, αλλά και μέσω της παροχής του κατάλληλου εξοπλισμού, επικεντρώνοντας κυρίως το ενδιαφέρον του γύρω από τα αθλητικά παπούτσια.

Το 1962 ένας πρώην αθλητής του, ο Φιλ Νάιτ, ταξίδεψε στην Ιαπωνία όπου και διαπραγματεύθηκε με την εταιρία αθλητικών ειδών «Onitsuka» τα αποκλειστικά δικαιώματα διανομής σε 13 πολιτείες των ΗΠΑ, ενός εκ των παπουτσιών της, του «Tiger».

Κατά την επιστροφή του στις ΗΠΑ έστειλε ένα γράμμα στον παλιό του προπονητή για να τον ρωτήσει αν θέλει να γίνει πελάτης του, αντ’ αυτού όμως, ο Μπάουερμαν του ζήτησε να γίνουν συνέταιροι.

Τελικά βάζοντας από 500 δολάρια ο καθένας, επικύρωσαν τη συνεργασία τους με μια χειραψία, δημιουργώντας την Blue Ribbon Sports.

Ο Νάιτ ανέλαβε το εμπορικό κομμάτι γυρίζοντας στα διάφορα μίτινγκ στίβου και πουλώντας τα παπούτσια σε ενδιαφερόμενους αθλητές μέσα από το πορτ-μπαγκάζ της πράσινης Plymouth που οδηγούσε, ενώ ο Μπάουερμαν επικεντρώθηκε στις προσπάθειες βελτίωσης των υποδημάτων.

Αποτέλεσμα αυτών των προσπαθειών ήταν το κλασσικό πλέον «Cortez» που σχεδιάστηκε το 1968 και κυκλοφόρησε το 1972.

Το 1971 αποφάσισαν να κόψουν τους δεσμούς τους με την «Onitsuka» και αποφάσισαν να μετονομάσουν την εταιρία τους σε Nike, λαμβάνοντας έμπνευση από την αρχαιοελληνική θεά Νίκη.

Την ίδια περίοδο άνοιξαν και το πρώτο εμπορικό κατάστημα της εταιρίας στη Σάντα Μόνικα της Καλιφόρνια. Τα υπόλοιπα είναι λίγο πολύ γνωστά…

Η Nike εξελίχθηκε σε μία από τις κορυφαίες εταιρίες αθλητικής ένδυσης και υπόδησης αρχικά των ΗΠΑ κι έπειτα ολόκληρου του πλανήτη. Σήμερα απασχολεί πάνω από 60.000 υπαλλήλους και καταγράφει έσοδα άνω των 30.000.000.000 δολαρίων.

Ο Μπάουερμαν, πάντως, έπληξε σοβαρά την υγεία του, καθώς για χρόνια ήταν εκτεθειμένος σε τοξικές ουσίες που χρησιμοποιούσε για τα πειράματά του στην προσπάθεια να κατασκευάσει το τέλειο παπούτσι…

Στις 24 Δεκεμβρίου 1999, ο συνιδρυτής του κολοσσού που ακούει στο όνομα Nike εγκατέλειψε τα εγκόσμια στο σπίτι του στο Φόσιλ του Όρεγκον, προκειμένου να τρέξει σε άλλες πολιτείες πιο γαλήνιες…