Το Sport-Retro.gr θυμάται μία από τις πιο σπουδαίες αθλήτριες στίβου στην ιστορία: τη Στανισλάβα Βαλασίεβιτς ή Στέλα Γουόλς, όπως έμεινε γνωστή.

Στις 4 Δεκεμβρίου 1980 δολοφονήθηκε στο Κλίβελαντ και άφησε πίσω της μία από τις πιο περίεργες ιστορίες που έχουν εμφανιστεί ποτέ στον παγκόσμιο αθλητισμό.

 

Θρύλος σε Πολωνία και ΗΠΑ

Το βράδυ της 4ης Δεκεμβρίου 1980 η Στέλα Γουόλς είχε μόλις βγει από τα είδη εκπτώσεων του καταστήματος «Uncle Bill», στο Κλίβελαντ με μια τσάντα γεμάτη κορδέλες.

Δύο εβδομάδες νωρίτερα, είχε δώσει το κλειδί της πόλης του Κλίβελαντ στην εθνική μπάσκετ Ανδρών της Πολωνίας και σε λίγες ημέρες σχεδίαζε να δώσει αυτές τις κορδέλες στην εθνική Γυναικών της πατρίδας της πριν από ένα φιλικό ματς με το Πανεπιστήμιο του Kent State.

H Στανισλάβα Βαλασίεβιτς, όπως ήταν το πραγματικό της όνομα, ήταν Πολωνή με αμερικανική υπηκοότητα.

Αν και γεννήθηκε στην Πολωνία το 1911, είχε ζήσει τα 68 από τα 69 έτη της ζωής της στις Ηνωμένες Πολιτείες, τη συντριπτική πλειοψηφία στο Κλίβελαντ, στη γειτονιά που σήμερα ονομάζεται «Σλαβικό Χωριό», λόγω της έντονης παρουσίας του σλαβικού στοιχείου σε αυτήν.

Υπό αυτό το πρίσμα, στη συνέχεια του κειμένου θα αναφέρεται με το όνομα Στέλα Γουόλς, αυτό δηλαδή που χρησιμοποίησε σε όλη της τη ζωή.

Το χρυσό ολυμπιακό μετάλλιο της Στανισλάβα Βαλασίεβιτς

Στις ΗΠΑ, αλλά και στην ιδιαίτερη πατρίδα της, το Κλίβελαντ, ήταν διάσημη, αγαπημένη και αντιμετωπιζόταν ισάξια με άλλους αξιοσημείωτους αθλητικούς θρύλους της περιοχής, όπως ο Λου Μπουντρό ή ο Ότο Γκρέιαμ.

Στους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1932 στο Λος Άντζελες, κατέκτησε το χρυσό μετάλλιο στα 100μ. για λογαριασμό της Πολωνίας και τέσσερα χρόνια αργότερα στο Βερολίνο πανηγύρισε το ασημένιο.

Σύμφωνα με μαρτυρίες και αρχεία της εποχής, υπολογίζεται ότι νίκησε σε παραπάνω από 5.000 αγώνες που έδωσε, ενώ έχει να επιδείξει και 20 παγκόσμια ρεκόρ.

 

Η μοιραία νύχτα

Παρά την ηλικία της παρέμενε αθλητική, συμμετείχε σε αγώνες softball και πατινάζ στον πάγο, ενώ δεν το είχε σε τίποτα να τα βάλει ακόμα και με άνδρες, όταν προέκυπτε κάποια παρεξήγηση.

Τη μοιραία νύχτα φορούσε λευκό παντελόνι, μπλε σακάκι, λευκά παπούτσια του τένις και κόκκινο κραγιόν, σε συνδυασμό με μια περούκα που κάλυπτε τα αδύναμα γκρίζα μαλλιά της.

Η Στέλα Γουόλς είχε επιστρέψει μετά το τέλος της καριέρας της στο πατρικό της σπίτι, όπου φρόντιζε την υπερήλικη μητέρα της, ενώ παράλληλα εργαζόταν, εκτελούσε χρέη προπονήτριας στίβου στο τοπικό λύκειο της περιοχής και φυσικά αθλείτο.

Το Κλίβελαντ εκείνη την εποχή είχε κηρύξει πτώχευση και πολλοί κάτοικοι είχαν φύγει για τα προάστια, προκειμένου να διεκδικήσουν μία καλύτερη ζωή.

Οι παλαιότερες αστικές γειτονιές, όπως και η σλαβική, είχαν εξαθλιωθεί και δεν ήταν πλέον ασφαλείς, με αποτέλεσμα να καταγράφονται πολλές ληστείες και όχι μόνο.

Το βράδυ της 4ης Δεκεμβρίου 1980, καθώς πλησίαζε στο αυτοκίνητό της, δύο νέοι άνδρες την πλησίασαν και ο ένας άρπαξε το πορτοφόλι της, αλλά εκείνη αντιστάθηκε. Πάντοτε αντιστεκόταν.

Όπως εναντίον του νεαρού που είχε προσπαθήσει να κλέψει ένα κουτί σοκολατάκια από το αυτοκίνητό της το 1936 ή τη δεκαετία του 1960 που κάποιος προσπάθησε να πάρει το πορτοφόλι της σε ένα πάρκο.

Καθώς πάλευε να κρατήσει την τσάντα της, ο μικρότερος από τους δύο άνδρες, ονόματι Ντόναλντ Κάσιντι, έβγαλε από την τσέπη του ένα όπλο.

Η Στέλα του άρπαξε το χέρι, όμως, αυτό εκπυρσοκρότησε, η σφαίρα τη χτύπησε στο στήθος και την ακινητοποίησε μια για πάντα…

Τρομαγμένοι με αυτή την εξέλιξη, οι δύο άνδρες το έβαλαν στα πόδια και δεν πήραν καν τα 250 δολάρια που είχε κρυμμένα στα παπούτσια της.

Η τραγική ιστορία της Ελένης Ιωάννου

Η Γουόλς βρισκόταν πεσμένη στο δρόμο και είχε χάσει τις αισθήσεις της.

Τελικά ένας άντρας την βρήκε ξαπλωμένη δίπλα στο αυτοκίνητό της μετά από λίγο.

Πήγε μέσα στο κατάστημα που βρισκόταν πριν η ίδια και είπε σε έναν αστυνομικό-φύλακα τι είχε συμβεί.

Ο αστυνομικός κάλεσε ένα ασθενοφόρο, αλλά αυτό δεν ήρθε ποτέ, αντ’ αυτού έφτασε ένα περιπολικό, το οποίο τη μετέφερε στο νοσοκομείο.

Τρεις ώρες αργότερα, ενώ βρισκόταν ακόμα σε χειρουργική επέμβαση, η Γουόλς άφησε την τελευταία της πνοή σε ηλικία 69 ετών.

Η σφαίρα που είχε βρει στο στήθος τη «χρυσή» Ολυμπιονίκη του 1932 στο Λος Άντζελες είχε διαπεράσει μια κεντρική αρτηρία και ήταν αδύνατον να σωθεί από αυτό.

Έτσι άδοξα τέλειωσε η ζωή μιας εκ των σπουδαιότερων αθλητριών του στίβου, αλλά η ιστορία που ακολούθησε μετά τον θάνατό της ήταν ακόμα πιο σοκαριστική.

 

Άντρας ή γυναίκα;

Πολλές φορές κατά τη διάρκεια της καριέρας της είχε ακουστεί ότι αγωνιζόταν σαν άντρας, ενώ είχε χαρακτηριστεί και ως ο θηλυκός Τζιμ Θορπ.

Δύο μήνες και μία εβδομάδα μετά τον θάνατό της, κυκλοφόρησε η αναφορά του γιατρού, η οποία συμπεριλάμβανε τα αποτελέσματα γενετικών εξετάσεων.

«Η πλειοψηφία των εξετασθέντων κυττάρων είχε ένα κανονικό χρωμόσωμα Χ και Υ και μια μειοψηφία των κυττάρων της περιείχε ένα μόνο χρωμόσωμα Χ και κανένα χρωμόσωμα Υ. Κανονικά τα αρσενικά έχουν X και Y χρωμοσώματα, ενώ τα θηλυκά έχουν X και X.

Τα άτομα με αυτή τη μορφή μείγματος χρωμοσωμάτων (που ονομάζονται μωσαϊκοί) μπορούν να παρουσιάσουν μια ποικιλία φυσικών μορφών που κυμαίνονται από σχεδόν φυσιολογικούς άνδρες έως άτομα που δεν θα διακρίνονται από τα θηλυκά. Μια κατάσταση που τα θηλυκά έχουν μόνο ένα χρωμόσωμα Χ, ονομάζεται σύνδρομο Turner», είπε ο δρ. Γκέρμπερ που είχε αναλάβει την εξέταση.

Με λίγα λόγια η Στέλα Γουόλς ήταν ερμαφρόδιτη.

Ο Γκέρμπερ πρόσθεσε ακόμα πως όταν γεννήθηκε ήταν δύσκολο να προσδιοριστεί το φύλο της, καθώς τα ανδρικά γεννητικά της όργανα πιθανότατα αναπτύχθηκαν και έγιναν πιο εμφανή στην εφηβεία.

Σύμφωνα με τον δρ. Μίλτον Ντάιαμοντ, καθηγητή στη Σχολή Ιατρικής του Πανεπιστημίου της Χαβάης και διευθυντή του Κέντρου για το Σεξ και την Κοινωνία, το 1%-2% του παγκοσμίου πληθυσμού είναι ερμαφρόδιτοι.

Η κοινωνία είναι δύσκολο να αποδεχθεί μία τέτοια διακύμανση, όπως και ο αθλητισμός, ο οποίος αποδίδει ιδιαίτερη αξία στα επιτεύγματα ανδρών και γυναικών.

Η γενετική κατάσταση της Γουόλς έλυσε το μυστήριο σχετικά με τη μυϊκή της κατασκευή, την αινιγματική της εμφάνιση και το γεγονός ότι άρχισε να χάνει τα μαλλιά της από νεαρή ηλικία, αλλά κυρίως εξήγησε πλήρως γιατί κατάφερε να κυριαρχήσει στον γυναικείο αθλητισμό.

Αν κοιτάξει κάποιος φωτογραφίες της ως αθλήτρια μπορεί να καταλάβει άμεσα γιατί δεν είχε ανταγωνισμό, όμως αυτό δεν σημαίνει ότι ήταν άντρας, ούτε ότι έκλεψε κάποιον και δεν κατέκτησε τις διακρίσεις με την αξία της.

Εξάλλου, παρά την υπεροχή του χρωμοσώματος XY, ο Γκέρμπερ έκρινε στην ιατρική του αναφορά ότι «κοινωνικά, πολιτισμικά και νομικά, η Στέλα Γουόλς έγινε δεκτή ως γυναίκα για 69 χρόνια, έζησε και πέθανε ως γυναίκα».

***

Τι σημαίνει, λοιπόν, να είσαι άντρας ή γυναίκα; Ζούμε σε έναν κόσμο που έχουμε μάθει να κρίνουμε τα πράγματα ως «άσπρα» ή «μαύρα» και ψάχνουμε αντίστοιχες εύκολες απαντήσεις. Εκεί έξω, όμως, υπάρχουν και αυτοί που ζουν στο «γκρι», όπως για παράδειγμα η Στέλα Γουόλς.

Δεν ήταν ούτε ακριβώς Πολωνή, ούτε ακριβώς Αμερικανή. Ούτε ακριβώς γυναίκα, αλλά ούτε και άντρας. Δεν έπαυε, όμως, να είναι άνθρωπος όπως όλοι μας και πάλεψε για να αντιμετωπιστεί αναλόγως.

Ίσως αυτή ήταν η μεγαλύτερη νίκη από όλες όσες πέτυχε. Το γεγονός ότι μέσα σε μια τέτοια σύγχυση και αγωνία, τέτοια προκατάληψη και αβεβαιότητα που χαρακτηρίζουν την κοινωνία, η Γουόλς έζησε τη ζωή της ως o εαυτός της. Και σε αυτό ήταν ξεκάθαρη…