«Οι γονείς ήταν συντηρητικοί. Δεν ήθελαν τα σορτσάκια. Είχαν προκαταλήψεις. Δεν επιθυμούσαν να γυμνάζονται τα κορίτσια μαζί με τ’ αγόρια. Στο Στάδιο υπήρχε ένας επιστάτης, ο Γιώργος, που μας έβαζε τις φωνές.
Bέβαια, δεν είχαν και άδικο μερικές φορές, αφού στις προπονήσεις έμπαιναν διάφοροι και έλεγαν πράγματα, όχι και τόσο ευπρεπή. O πατέρας μου κανόνισε να καθιερωθούν ημέρες και ώρες για τα κορίτσια.
Οι γονείς δεν άφηναν εύκολα τις κοπέλες να πάνε στα γυμναστήρια. Πόσο μάλλον σε ταξίδια. Γι’ αυτό δεν γίνονταν αγώνες στην επαρχία. αργότερα, όταν ήμουν στην επιτροπή γυναικών του ΣEΓΑΣ, πήγαινα στα σπίτια των αθλητριών και προσπαθούσα να πείσω τους γονείς να τις αφήσουν να πάμε στην επαρχία. Οι προκαταλήψεις ξεπεράστηκαν σιγά-σιγά».
Η Δομνίτσα Λανίτου-Καβουνίδου αποτελεί μία από τις μεγαλύτερες προσωπικότητες του ελληνικού αθλητισμού και, ανήμερα των γενεθλίων της, το Sport-Retro.gr αποτίει φόρο τιμής στη μνήμη της.
Όπως συμπεράνατε στο εισαγωγικό σημείωμα, η Κύπρια είχε πολύτιμη συμβολή στην εξάπλωση των σπορ στο γυναικείο πληθυσμό.
Γεννήθηκε στη Λεμεσό στις 6 Απριλίου 1914 και είχε τη χαρά ο πατέρας της να είναι λάτρης του στίβου και συνιδρυτής του Γυμναστικού Συλλόγου «Ολύμπια».
Ο αγωνιστής της ΕΟΚΑ, δικηγόρος στο επάγγελμα, Νικόλαος Λανίτης και η Σαπφώ Κολακίδη παρότρυναν τη Δομνίτσα και την αδερφή της Ισμήνη να ασχοληθούν με τον αθλητισμό.
Με δική του εισήγηση το 1928, οι Παγκύπριοι Αγώνες περιέλαβαν δύο γυναικεία αγωνίσματα, το άλμα εις ύψος και το άλμα εις μήκος, όπου σε ηλικία 14 ετών έλαβε μέρος και κατετάγη πρώτη.
Μάλιστα, τα ρεκόρ της έφηβης Δομνίτσας ήταν τα πρώτα αναγνωρισμένα του φύλου της που καταγράφηκαν στον κατάλογο του ΣΕΓΑΣ.
Τρία χρόνια αργότερα, η νεαρή μετακόμισε στην Αθήνα με την αδερφή της, προκειμένου να φοιτήσουν στο Αμερικανικό Κολλέγιο Θηλέων (σ.σ. αρχικά βρισκόταν στο Παλαιό Φάληρο και εν συνεχεία στο Ελληνικό), ενώ παράλληλα συμμετείχε σε Πανελλήνιους Αγώνες, στους οποίους κατέλαβε την πρώτη θέση και στα επτά αγωνίσματα που συμμετείχε.
Την ίδια ημέρα των αγώνων ο πατέρας της, βουλευτής τότε Πάφου-Λεμεσού και πρωτεργάτης του κινήματος της Ένωσης, συνελήφθη από τους Άγγλους, φυλακίστηκε και στη συνέχεια εξορίστηκε.
Όταν τελείωσε το Κολλέγιο, η Δομνίτσα σπούδασε Πολιτικές Επιστήμες στο Πάντειο Πανεπιστήμιο και αποφοίτησε το 1939.
Δύο χρόνια αργότερα, σε ηλικία 27 ετών, η Κύπρια παντρεύτηκε τον Κώστα Καβουνίδη και μαζί απέκτησαν έναν γιο, τον Σπύρο.
Πριν από τον γάμο της, όμως, η νεαρή έλαβε μέρος σε Βαλκανικούς Αγώνες με τα γαλανόλευκα χρώματα και διακρίθηκε με σχετικά ρεκόρ στα 100μ. και τα 80μ. μετ’ εμποδίων.
Επιπλέον, επί πολλά έτη ήταν πρωταθλήτρια Ελλάδας και κάτοχος του ρεκόρ στα 60μ., τα 100μ., τα 80μ. με εμπόδια, το μήκος, το ύψος με φορά και το ύψος άνευ φοράς.
Χαρακτηριστικό είναι ότι για δέκα χρόνια κατέρριπτε τις δικές της επιδόσεις στο μήκος, ενώ στο ύψος χρειάστηκε να περάσουν 25 χρόνια προτού πετύχει καλύτερο αποτέλεσμα άλλη αθλήτρια.
Η αθλήτρια του Γυμναστικού Συλλόγου «Τα Ολύμπια», η οποία έκανε αίσθηση επειδή αγωνιζόταν με κοντό παντελονάκι, κράτησε τις κορυφαίες επιδόσεις μέχρι τη δεκαετία του 1960.
Η Δομνίτσα αποτέλεσε την πρώτη Ελληνίδα που εντάχθηκε στην ολυμπιακή ομάδα και υπό τις οδηγίες του προπονητή της Ότο Σίμτσεκ προετοιμάστηκε για τη συμμετοχή της στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Βερολίνου το 1936.
Να σημειωθεί ότι αρχικά ο ΣΕΓΑΣ δεν είχε επισημοποιήσει τη συμμετοχή για αθλήτρια στο είχε γράψει ότι ίσως έστελνε κάποια, παρά το γεγονός ότι η 21χρονη Κύπρια είχε διεθνείς επιτυχίες.
Τελικά, εκπροσώπησε τα ελληνικά χρώματα στους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1936, αγωνίστηκε στα 80μ. με εμπόδια, κατάφερε να φτάσει ως τον ημιτελικό (σ.σ. προκρίθηκε με χρόνο 12,6 και στον ημιτελικό κατετάγη στην 6η θέση) και, παράλληλα, έλαβε μέρος στα 100μ., αρκούμενη στην προκριματική φάση.
Αξίζει να σημειωθεί ότι κατά τη διάρκεια της κορυφαίας αθλητικής διοργάνωσης του πλανήτη, πολλές γερμανικές εφημερίδες και γενικότερα ο ευρωπαϊκός Τύπος της έκαναν εκτενή αφιερώματα.
Όταν επέστρεψε στην Ελλάδα από το Βερολίνο, η Λανίτου πήρε μέρος σε αγώνα σκυταλοδρομίας στον Βόλο, ως τέταρτος άνδρας της ομάδας, αφού δεν υπήρχε διαθέσιμος δρομέας!
Ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος τη βρήκε εθελόντρια νοσοκόμα και μετά το τέλος του η Κύπρια συμμετείχε στους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1948, έπειτα από παρότρυνση του συζύγου της.
Εκ νέου μοναδική Ελληνίδα αθλήτρια που λάμβανε μέρος, η Λανίτου κατέλαβε την 5η θέση στον πρώτο γύρο και το 1950 εγκατέλειψε τη δράση σε ηλικία 36 ετών, αγωνιζόμενη για τελευταία φορά στα 200μ.
Τα επόμενα χρόνια ασχολήθηκε με την δημοσιογραφία, ήταν μέλος του Συνδέσμου για τα Δικαιώματα της Γυναίκας και του Συλλόγου Ελληνίδων Επιστημόνων, υπηρέτησε ως αντιπρόεδρος της Ένωσης Κυπρίων Ελλάδας και μέλος της Εταιρείας Αυτοδιάθεσης Κύπρου.
Επίσης, από τον αθλητικό μεταπήδησε στον πολιτικό στίβο, καθώς έθεσε υποψηφιότητα με το Κόμμα των Φιλελευθέρων για μία έδρα στην Α’ Αθηνών το 1958.
Η Δομνίτσα Λανίτου-Καβουνίδου απεβίωσε σε ηλικία 97 ετών στις 20 Ιουνίου 2011 και δύο ημέρες αργότερα οδηγήθηκε στην τελευταία της κατοικία, το Α’ Νεκροταφείο Αθηνών.
Φυσικά, τιμήθηκε για την προσφορά της από τη Διεθνή Ολυμπιακή Ακαδημία, τον ΣΕΓΑΣ και διάφορους φορείς στην Ελλάδα και την Κύπρο.
Αξίζει να αναδημοσιευθούν αποσπάσματα της τελευταίας της συνέντευξης στην Κυριακή Δουμιά στην εφημερίδα «Απογευματινή», όταν η Δομνίτσα ήταν 95 ετών.
Αναφορικά με το… κοντό παντελονάκι που αγωνιζόταν είχε πει: «Στην Κύπρο δεν υπήρχαν προκαταλήψεις για τη συμμετοχή των κοριτσιών σε αγώνες. Εκπρόσωποι των αθλητικών συλλόγων ήταν γνωστά μέλη της κοινωνίας. Καμία οικογένεια δεν ήθελε να απαγορέψει στα κορίτσια της να πηγαίνουν στο στάδιο.
Τότε, θυμάμαι, δεν φορούσαμε ακόμα σορτσάκια, αλλά φουφούλες με λάστιχο μέχρι το γόνατο. Η κατάσταση στην Αθήνα ήταν διαφορετική. Όταν κάναμε προπόνηση στο Παναθηναϊκό Στάδιο μαζεύονταν πολλοί νεαροί που έκαναν άσχημα σχόλια και έλεγαν διάφορα προσπαθώντας να ενοχλήσουν τις κοπέλες που έκαναν προπόνηση».
Σχετικά με τη συμμετοχή της στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Βερολίνου είχε σχολιάσει: «Εκείνο που δεν πρόκειται να ξεχάσω ποτέ ήταν η συγκίνηση που ένιωσα όταν μπήκε στο στάδιο ο Γερμανός λαμπαδηδρόμος, κρατώντας την Ολυμπιακή Φλόγα. Ανέβηκε τα σκαλιά του Σταδίου και άναψε το βωμό στην κορυφή.
Ακόμα και σήμερα όταν το θυμάμαι ανατριχιάζω. Η Φλόγα είχε ξεκινήσει από την Ολυμπία και διένυσε όλη την Ευρώπη. Δυστυχώς η ιδέα της λαμπαδηδρομίας ήταν των Γερμανών και της προπαγάνδας τους, αλλά ευτυχώς από τότε καθιερώθηκε.
Θυμάμαι ακόμα και τη μεγάλη στιγμή της εισόδου της ελληνικής ομάδας, όπου σε όλες της διοργανώσεις του θεσμού μπαίνει πρώτη στο στάδιο. Μετά τον σημαιοφόρο μπήκε ο Ολυμπιονίκης Σπύρος Λούης ντυμένος με μία φουστανέλα και ακολουθούσα εγώ.
Όσον αφορά στον Αδόλφο Χίτλερ είχε αποκαλύψει: «Kαθόταν δίπλα στο θεωρείο των αθλητών. Θυμάμαι τις αντιδράσεις του κατά τη διεξαγωγή του μήκους, όταν ο Γερμανός Λανγκ διεκδικούσε τη νίκη από τον Αμερικανό Tζέσε Όουενς.
Όταν νίκησε ο Αμερικανός, ο Xίτλερ έμοιαζε με πεθαμένο. O αθλητής της Άριας φυλής έχασε από μαύρο. Όμως, τους Έλληνες οι Γερμανοί μάς είχαν τότε στα «όπα-όπα». Τιμούσαν την Ελλάδα. Παρ’ ότι βλέπαμε ότι είχαν τους προπαγανδιστικούς λόγους τους.
Θα σας πω και κάτι, που δείχνει ποιοι ήταν πράγματι οι Γερμανοί. Μια μέρα, αφού είχαν τελειώσει οι Αγώνες, μπήκαμε στο τραμ μια παρέα Ελλήνων. Μαζί μας ήταν η Σοφία Σπανούδη, η σπουδαία μουσικολόγος.
Ήταν πολύ παχιά και προκάλεσε ειρωνικά σχόλια κάποιων Γερμανών. H Σπανούδη γνώριζε άπταιστα Γερμανικά και τους απάντησε: «Tώρα κατάλαβα ότι οι οδηγίες που είχατε, να είστε ευγενείς προς τους ξένους, δεν ισχύουν πια». Έμειναν άναυδοι».
Επίσης, η σεβαστή αθλήτρια είχε συγκρίνει την εποχή της με το σήμερα: «Το αθλητικό πνεύμα τότε δεν είχε καμία σχέση με τον επαγγελματισμό. Σήμερα τα πάντα έχουν εμπορευματοποιηθεί. Τότε κάναμε το χόμπι μας το κέφι μας. Αν ζηλεύω κάτι από τις αθλήτριες της εποχής, είναι οι ανέσεις που έχουν τα, στάδια. Εμείς δεν είχαμε ούτε καν τα απαραίτητα και σήμερα υπάρχουν δεκάδες ειδικοί για να βοηθήσουν τον αθλητή».
Φυσικά, δεν γινόταν να μην δώσει τις συμβουλές της: «Οι νέοι πρέπει να αθλούνται γιατί η άσκηση σου δίνει χαρά, δύναμη, αισιοδοξία… Να το κάνουν, όμως, για το κέφι τους και όχι ως επάγγελμα. Σημασία έχει η άθληση.
Η ομορφιά είναι στη συμμετοχή, στον αγώνα, στη νίκη. Ο αθλητισμός σε κάνει δυνατό και στη ζωή, αφού σε οπλίζει με πείσμα και επιμονή, συγκεντρώνει όλες σου τις δυνάμεις με βασικό στόχο να φθάσεις στο αποτέλεσμα που εσύ επιθυμείς».
Αρκετοί διανοούμενοι της εποχής, όπως ο Κωστής Παλαμάς, ο Άγγελος Σικελιανός, ο Νίκος Καββαδίας, ο Άδωνις Κύρου και η Θεώνη Δρακοπούλου, εμπνεύστηκαν από την πρώτη σπουδαία Ελληνίδα αθλήτρια.
O Παύλος Παλαιολόγος, διαπρεπής δημοσιογράφος και χρονογράφος, την παρουσίασε στην έρευνα «Γυναίκες του 1935».
Αναρωτώμενος αν η προσήλωση εις την σκληραγωγίαν του αθλητισμού, δεν της αφαιρεί την χάριν, δεν της στερεί την τρυφερότητα, απαντά ο ίδιος: «Kαι μόνη η εμφάνισις της φανατικωτέρας ιερείας του ελληνικού στίβου, είνε αρκετή δια να δώση την απάντησιν.
Tο λεπτοφυές άνθος, που εγνώρισε την χαράν του φωτός εις το νησί της Αφροδίτης, διατηρεί όλην την γοητείαν και την φλόγαν της πρώτης νεότητος.
Tίποτε δεν αφήρεσε ο αθλητισμός, απ’ εναντίας, ετελειοποίησε το επιμελημένον έργον της φύσεως. Έδωσε την αρμονίαν των γραμμών, έδωσε το σφρίγος και την υγείαν».
Το 1936, μια εφημερίδα έγραφε την εξής λεζάντα κάτω από φωτογραφία της Λανίτου με αθλητικό παντελονάκι: «H δις Λανίτου, πρωταθλήτρια της Eλλάδος, η οποία έχει ένα χαριτωμένο σωματάκι. Eις το Στάδιον εμφανίζεται κάθε φοράν ενώπιον χιλιάδων θεατών με το κοστούμι της γυμναστικής».
Ο επίλογος ανήκει στον Κωστή Παλαμά, τον ξεχωριστό ποιητή, πεζογράφο, θεατρικό συγγραφέα, ιστορικό και κριτικό της λογοτεχνίας.
Το 1934 ο Νικόλαος Λανίτης συνόδευσε τις δυο κόρες του σε επίσκεψη στο σπίτι του κι εκείνος έγραψε στο λεύκωμα της Δομνίτσας ένα τετράστιχο.
«Ένα είναι το τραγούδι μου για σας, Δομνίτσα, Ισμήνη,
Μία ρίμα για τη χάρη σας γίνεται περιβόλι,
Χαρά στα νιάτα σας, ανθοί φυτρώνουν μυροβόλοι,
Της Κύπρος τα τριαντάφυλλα, της Αττικής οι κρίνοι».
Ποδόσφαιρο
Πορτοκαλί και άλλα