Παναθηναϊκός δύο ηπείρων! Μαρτυρίες του Τότη Φυλακούρη στο Sport-Retro.gr από το Διηπειρωτικό του 1971
15 Δεκεμβρίου 1971: Σεβαστό διάστημα μέχρι σήμερα, όχι τόσο όμως ικανό να σβήσει την εικόνα του κραταιού Παναθηναϊκού, εκείνου που αντιμετώπιζε τη Νασιονάλ Μοντεβιδέο από την Ουρουγουάη και διεκδικούσε το Διηπειρωτικό Κύπελλο.
Με αφορμή τη συμπλήρωση 46 ετών από την πρώτη κόντρα μεταξύ των δύο ομάδων, το Sport-Retro.gr θυμάται τις αναμετρήσεις σε Στάδιο Καραϊσκάκη και «Σεντενάριο», καθώς και τον σοκαριστικό τραυματισμό του φερέλπιδος τότε δεξιού οπισθοφύλακα Γιάννη Τομαρά.
«Αφηγητής» της ιστορίας των αγώνων πάντα με τον δικό του ξεχωριστό τρόπο ο Τότης Φυλακούρης, ο μοναδικός Έλληνας σκόρερ σε Διηπειρωτικό Κύπελλο ή, μετέπειτα, Παγκόσμιο Κύπελλο Συλλόγων, ο οποίος αναφέρθηκε και σε ένα χιουμοριστικό περιστατικό κατά τη διάρκεια της ρεβάνς στο Μοντεβιδέο.
***
Ο… γενναίος Παναθηναϊκός, η “Gran Jugada” της Νασιονάλ
Στις 2 Ιουνίου 1971 ο Παναθηναϊκός είχε αντιμετωπίσει στον τελικό του Κυπέλλου Πρωταθλητριών τον τρομερό Άγιαξ της εποχής και είχε ηττηθεί με 2-0.
Η παρέα, όμως, του Γιόχαν Κρόιφ, λόγω των βεβαρημένων αγωνιστικών της υποχρεώσεων, αλλά και φοβούμενη τα ματς κόντρα στους σκληροτράχηλους άσους της Νασιονάλ, δήλωσε ότι δεν επιθυμούσε να συμμετάσχει στον τελικό του Διηπειρωτικού Κυπέλλου.
Η ομάδα από το Μοντεβιδέο φημιζόταν για τον αντιαθλητικό τρόπο παιχνιδιού της, αλλά ο Παναθηναϊκός δεν πτοήθηκε, αποδέχθηκε την πρόσκληση της FIFA και προετοιμάστηκε για τα δύο ματς του Δεκεμβρίου.
Η ουρουγουανική Νασιονάλ του 1971 διέθετε μία σπουδαία ομάδα, ενδεχομένως μία από τις καλύτερες που έχουν περάσει στην ιστορία της Λατινικής Αμερικής.
Εκείνη τη χρονιά είχε κατακτήσει το Copa Libertadores, αφού λύγισε την Εστουδιάντες σε μία επική μονομαχία που κρίθηκε στα 3 ματς και πανηγύρισε το τρόπαιο που περίμενε επί σειρά ετών.
Ένα από τα αστέρια του συλλόγου της Αργεντινής, μάλιστα, ήταν ο Χουάν Ραμόν Βερόν, ο οποίος έναν χρόνο αργότερα αφίχθη στην Ελλάδα και αγωνίστηκε για 3 σεζόν στον Παναθηναϊκό.
Τότε, η Νασιονάλ διέθετε μία από τις πιο εμβληματικές, σταθερές και νικηφόρες φουρνιές της ιστορίας της, δεδομένου ότι τρεις φορές πριν από το 1971 είχε αγωνιστεί σε τελικό Copa Libertadores (ηττήθηκε το 1964 από την Ιντεπεντιέντε, το 1967 από τη Ρασίνγκ και το 1969 από την Εστουδιάντες).
Η ομάδα αυτή δεν φτιάχτηκε εν μία νυκτί. Ήδη από το 1968 όταν εξελέγη πρόεδρος ο Μιγκέλ Ρεστούτσια ο σύλλογος γνώρισε μεγάλη δόξα, με μπροστάρη τον Βίκτορ Εσπάραγο, ο οποίος είχε έρθει από τη Σέρο είχε ωριμάσει και βρισκόταν στην καλύτερη ποδοσφαιρική του κατάσταση.
Ήρθαν ποδοσφαιριστές όπως ο Χουάν Μαρτίν Μουχίκα και ο Λουίς Ουμπίνια από τη Ράμπλα Τζούνιορς ή ο Άνχελ Μπρουνέλ από την Ντανούμπιο, προωθήθηκαν ταλέντα από τις ακαδημίες (Μανέιρο, Αντσέτα), αποκτήθηκε ο σπουδαίος Βραζιλιάνος τερματοφύλακας Μάνγκα, ο Iγκνάσιο Πριέτο, ο Λουίς Κουμπίγια και ο Λουίς Αρτίμε.
Οι προαναφερθέντες και οι υπόλοιποι συμπαίκτες τους έμειναν στην Ιστορία ως μέλη της “La Gran Jugada”, ανάλογος χαρακτηρισμός με το “O Jogo Bonito”, γεγονός που μαρτυρά ότι απέδιδαν υπέροχο ποδόσφαιρο.
Ήττα στο… ορεκτικό
Ο Τότης Φυλακούρης θυμάται: «Η Νασιονάλ, τρεις μήνες πριν από τους αγώνες, έκανε μια περιοδεία στην Ευρώπη και έδωσε φιλικά ματς για να δει πως παίζουν οι ευρωπαϊκές ομάδες. Παίξαμε, λοιπόν, μαζί της και χάσαμε 3-0, ενώ ο ΠΑΟΚ “έφερε” ισοπαλία 1-1.
Μετά από τρεις μήνες, αφού ο Άγιαξ δεν ήθελε να παίξει γιατί φοβόταν τους τραυματισμούς – και καλά έκανε, βγήκε απόφαση ότι έπρεπε να πάει ο Παναθηναϊκός ως φιναλίστ.
Ο Πούσκας μας είπε έχουμε άλλο ένα παιχνίδι και θα παίξουμε με την πρωταθλήτρια της Ουρουγουάης. Αν τους νικήσουμε θα είναι ακόμα ένας μεγάλος άθλος. Είναι το Διηπειρωτικό.
Ήρθε, λοιπόν, η ομάδα στο Στάδιο Καραϊσκάκη το οποίο ήταν γεμάτο. Υπήρχαν και Ολυμπιακοί και ΑΕΚτσήδες με πανό που έγραφαν: ‘Οι φίλαθλοι του Ολυμπιακού μαζί σας, της ΑΕΚ μαζί σας’. Δεν ήταν, μάλιστα, η πρώτη φορά. Ήταν διαφορετικά τα χρόνια τότε».
Κατά συνέπεια, ο Παναθηναϊκός καλούνταν να αντιμετωπίσει μια πολύ δύσκολη ομάδα, το καμάρι του Μοντεβιδέο που γνώριζε ημέρες δόξας και βρισκόταν στην καλύτερη περίοδο της ιστορίας του.
Ο πρώτος αγώνας της 15ης Δεκεμβρίου διεξήχθη στο Στάδιο Καραϊσκάκη, κυρίως για εισπρακτικούς λόγους, υπό το βλέμμα 40.000 θεατών.
Στο πρώτο ημίχρονο οι «πράσινοι» πατούσαν καλύτερα και δημιούργησαν φάσεις για να προηγηθούν, αλλά το 0-0 παρέμεινε.
Ύστερα από την ανάπαυλα, το «τριφύλλι» επανήλθε πολύ δυνατά και με κεφαλιά του Τότη Φυλακούρη άνοιξε το σκορ στο 48′.
Τέσσερα λεπτά αργότερα, όμως, μια αδράνεια της άμυνας, έδωσε την ευκαιρία στο Αργεντινό σπουδαίο σκόρερ Λουίς Αρτίμε να ισοφαρίσει.
«Κλαίγαμε κι εμείς μαζί του…»
Ο Παναθηναϊκός ανέκτησε τα ηνία στον χώρο της μεσαίας γραμμής, ωστόσο στο 60′ έγινε η φάση που σημάδεψε τον αγώνα και έκανε τους πάντες να τραβούν τα μαλλιά τους.
Πρόδρομος κακού μαντάτου είχε αποτελέσει από το 20ό λεπτό η αποχώρηση του τραυματία Σάκη Κουβά, στη θέση του οποίου μπήκε ο Γιώργος Δεληγιάννης.
Ο «χασάπης» Γιάννης Τομαράς, όπως ήταν το παρατσούκλι που του είχε δώσει ο Φέρεντς Πούσκας, όχι γιατί ήταν αντιαθλητικός παίκτης αλλά γιατί διατηρούσε κρεοπωλείο, δέχθηκε ένα δολοφονικό τάκλιν εκτός φάσης από έναν… πραγματικό χασάπη, τον Χούλιο Σέζαρ Μοράλες.
Αποτέλεσμα της… αγαθοεργίας του επιθετικού της Νασιονάλ ήταν ένας σοκαριστικός τραυματισμός για έναν από τους καλύτερους Έλληνες μπακ της εποχής.
Ο άσος του «τριφυλλιού» έπεσε σχεδόν λιπόθυμος στον αγωνιστικό χώρο, καθώς από το αντιαθλητικό μαρκάρισμα είχε υποστεί διπλό κάταγμα κνήμης και το πόδι του είχε κοπεί στα δύο.
Οι συμπαίκτες του τραβούσαν τα μαλλιά τους κι έκλαιγαν με την εικόνα, όπως εξηγεί στο Sport-Retro.gr ο Τότης Φυλακούρης: «Προηγηθήκαμε 1-0 με δικό μου γκολ, αλλά όλο το παιχνίδι κρίθηκε στον τραυματισμό του Τομαρά από τον Μοράλες. Ακούστηκε ένα μπαμ σε όλο το γήπεδο και τότε έπεσε το ηθικό μας. Εκείνη τη στιγμή τελείωσε η καριέρα του.
Το πόδι κόπηκε από το καλάμι. Σαν να παίρνεις ένα κόκαλο με κρέας και του ρίχνεις μία και το κόβεις στη μέση. Του το έσπασε. Δεν μπορούσαν να του το κολλήσουν. Τον πήγαν στο νοσοκομείο και έκαναν 2-3 ημέρες να το φτιάξουν, να το φέρουν στη θέση του.
Ο Τομαράς ήταν παλικάρι. Σαν τσακάλι. Δεν καταλάβαινε τίποτα ο κρεοπώλης. Έκοβε τέτοια κομμάτια κρέας που δεν φοβόταν τίποτα. Έκλαιγε όμως από τους πόνους κι εμείς κλαίγαμε μαζί του μόλις είδαμε ότι κρεμόταν το πόδι του».
Αποζημίωση και… παράπονα!
Η αποβολή του Μοράλες δεν απάλυνε καθόλου τον πόνο του Τομαρά, ο οποίος επέστρεψε στη δράση έναν χρόνο μετά αλλά δεν ήταν ποτέ ο ίδιος και το 1980 έκλεισε την καριέρα του στον Ήφαιστο Περιστερίου.
Είχε ήδη προλάβει να καταγράψει 3 εμφανίσεις με τη φανέλα της Εθνικής ομάδας και θα τις αύξανε σίγουρα, όμως η Μοίρα είχε διαφορετική άποψη.
Τα πόδια των παικτών του «τριφυλλιού» «κόπηκαν» έπειτα από αυτό το εφιαλτικό μαρκάρισμα, το τελευταίο μισάωρο η σκέψη όλων ήταν στον Τομαρά και το σκορ δεν άλλαξε.
Ο Παναθηναϊκός είχε ακυρωθέν γκολ με τον Αντώνη Αντωνιάδη (σ.σ. ορθώς δεν μέτρησε), αλλά δεν αξιοποίησε και τις υπόλοιπες ευκαιρίες που του παρουσιάστηκαν.
Η Νασιονάλ ήρθε με ξεκάθαρους αμυντικούς προσανατολισμούς, προκειμένου να πάρει ένα θετικό αποτέλεσμα εν όψει του δεύτερου αγώνα με την ελληνική ομάδα και τα κατάφερε.
Ο προπονητής της, πάντως, μετά το τέλος του ματς, αφού είπε ότι θέλει η ομάδα του να αποζημιώσει τον Τομαρά, έκανε παράπονα για το σκληρό παιχνίδι του Αντώνη Αντωνιάδη και του Κώστα Αθανασόπουλου.
Συγκεκριμένα, ο Γουάσινγκτον Ετσαμέντι, εξέφρασε τη θλίψη του για τον τραυματισμό, δήλωσε ότι θα κάνει ό,τι χρειαστεί αυτός και η ομάδα του για να αποζημιωθεί, ενώ ανέφερε ότι ήταν νευρικό παιχνίδι όπως κάθε τελικός μιας διοργάνωσης.
Η ομάδα του δεν πήγε καλά και δεν προσπάθησε να ακολουθήσει το τέμπο του Παναθηναϊκού γιατί το ελληνικό ποδόσφαιρο είναι αρκετά γρήγορο και οι παίκτες του θα κουράζονταν. Ξεχώρισε τους Σούρπη, Ελευθεράκη και Δομάζο.
Πέταξε τα καρφιά του, όμως, για το σκληρό παιχνίδι του Αθανασόπουλου και του Αντωνιάδη, ειδικά του τελευταίου, ο οποίος σε μία φάση τραυμάτισε τον τερματοφύλακα της Νασιονάλ που λίγο έλειψε να αποχωρήσει τραυματίας.
«Έρανος για τον Τομαρά»
Ο σκόρερ Αρτίμε απένειμε τα εύσημα στον Παναθηναϊκό: «Μου άρεσε ο Παναθηναϊκός, εμείς δεν παίξαμε όπως θα έπρεπε. Πιστεύω στο Μοντεβιδέο θα είμαστε πολύ καλύτεροι».
Εγκωμιαστικές δηλώσεις για τους «πράσινους» έκανε και ο Βραζιλιάνος διαιτητής του αγώνα Νέτο που δήλωσε: «Μου έκανε εντύπωση η άνοδος του ελληνικού ποδοσφαίρου, διότι στο πρόσωπο του Παναθηναϊκού είδα μια πολύ σπουδαία ομάδα να υπερέχει, να παίζει επιθετικά και να χάνει από ατυχία τον αγώνα».
Οι παίκτες του «τριφυλλιού”, όπως ήταν λογικό, στάθηκαν στον τραυματισμό του Τομαρά, αρχής γενομένης από τον «στρατηγό» Μίμη Δομάζο: «Χάσαμε μια μεγάλη ευκαιρία να νικήσουμε τη Νασιονάλ. Ο τραυματισμός του Τομαρά επηρέασε την απόδοσή μας και μπορώ να πω ότι μετά την αποχώρηση του συμπαίκτη μας, το παιχνίδι πλέον είχε χάσει και τον ρυθμό και τον σκοπό για τον οποίο παίζαμε».
Ο Αθανασόπουλος, ο οποίος «έσβησε» σε εκείνο το παιχνίδι τον σπουδαίο Κουμπίγια, σχολίασε: «Παίξαμε πολύ καλά. Ο τραυματισμός του Τομαρά προσωπικά εμένα και τους συμπαίκτες μου, όπως αντελήφθην, μας έκοψε τα πόδια».
Ο Τάκης Οικονομόπουλος, από την πλευρά του, ενημέρωσε: «Είμαστε λυπημένοι για τον τραυματισμό του Τομαρά και αποφασίσαμε να κάνουμε έρανο μεταξύ μας, προκειμένου να αποζημιωθεί για τα παιχνίδια που δεν θα λαμβάνει πριμ».
Τέλος, ο Φέρεντς Πούσκας δήλωσε: «Ο Παναθηναικός έχασε ίσως τη μοναδική ευκαιρία που του παρουσιάστηκε να νικήσει έναν μεγάλο αντίπαλο όπως είναι η Νασιονάλ. Είχαμε την υπεροχή, αλλά δυστυχώς στο ποδόσφαιρο μετρούν τα γκολ και όχι οι ευκαιρίες».
Διαιτητής: Ζοάο Φαβίλ Νέτο (Βραζιλία)
ΠΑΝΑΘΗΝΑΪΚΟΣ (Φέρεντς Πούσκας): Οικονομόπουλος, Τομαράς (60′ Βλάχος), Αθανασόπουλος, Ελευθεράκης, Καψής, Σούρπης, Δημητρίου, Φυλακούρης, Αντωνιάδης, Δομάζος, Κουβάς (20′ Δεληγιάννης).
ΝΑΣΙΟΝΑΛ (Γουάσινγκτον Ετσαμέντι): Μάνγκα, Μπρουνέλ, Μάσνικ, Ουμπίνια, Καστίγιο, Μπλάνκο, Κουμπίγια, Εσπάραγο (82′ Ντουάρτε), Μανέιρο, Αρτίμε, Μοράλες.
“Σας το είπα θα βάλω γκολ”
Ήξεραν όλοι ότι ήταν πολύ δύσκολο να πάρει ο Παναθηναϊκός θετικό αποτέλεσμα στη ρεβάνς του Μοντεβιδέο, μπροστά σε ένα αφιονισμένο κοινό, απέναντι σε μια σπουδαία ομάδα, η οποία συν τοις άλλοις διέθετε παίκτες που δεν χάριζαν κάστανα και είτε θα περνούσε η μπάλα είτε ο παίκτης.
Ο λόγος περνά στον πάντα απολαυστικό Τότη Φυλακούρη: “Δεχθήκαμε το γκολ, ήρθαμε 1-1 και σε λίγες μέρες έπρεπε να πάμε στο Μοντεβιδέο. Πήγαμε εκεί, είχα ένα τράβηγμα στο πόδι και λέω του Πούσκας ‘δεν μπορώ να παίξω’. Μου λέει ‘εντάξει, όμως κάτσε στον πάγκο μήπως χρειαστείς’, γιατί όλοι κι όλοι είχαμε πάει 18 παίκτες. Δηλαδή 19, αλλά εγώ ήμουν τραυματίας. Πράγματι έκατσα στον πάγκο.
Όσο ήμουν στον πάγκο, ήρθε ένας δημοσιογράφος με μια κάμερα και μου έπαιρνε συνέντευξη με έναν Έλληνα διερμηνέα. Λέω εγώ από μέσα μου ‘τώρα εδώ στο Μοντεβιδέο ποιος υπάρχει και ποιος θα δώσει βάση, μπορώ να του πω ό,τι θέλω’.
Με ρωτάει, λοιπόν, ‘πώς νιώθεις για τον εαυτό σου;’ Του λέω ‘είμαι ο καλύτερος παίκτης της Ελλάδας, έβαλα γκολ και στην Αθήνα, αν δεν πονούσε το πόδι μου θα έμπαινα και θα έβαζα πάλι γκολ, θα σας νικούσα μόνος μου’.
Του αράδιαζα ό,τι μπορείς να φανταστείς, αλλά δεν ήξερα ότι το μικρόφωνό του ήταν συνδεδεμένο με τα μεγάφωνα του γηπέδου και ακούγονταν σε όλο το γήπεδο αυτά που έλεγα.
Ο κόσμος άκουγε τις βλακείες που έλεγα εγώ, αλλά ήταν ενθαρρυντικές βλακείες, ότι δηλαδή με προσέχει ο Πούσκας, γι’ αυτό δεν με βάζει, αλλά αν χρειαστεί να παίξω στο ημίχρονο θα μπω μέσα και θα βάλω πάλι γκολ και τέτοια.
Όταν, λοιπόν, μπήκαμε στα αποδυτήρια και είχε χτυπήσει ο Καμάρας, μου λέει ο Πούσκας: ‘Τότη μπορείς;’. Λέω ‘ναι μπορώ’. Μόλις μπήκα μέσα κι έκανα ζέσταμα άρχισαν και χειροκροτούσαν αυτοί.
Με ρωτάει ο Πούσκας: ‘Είπες τίποτα στη συνέντευξη;’ Του λέω ‘ναι, είπα’. Μου εξηγεί ‘ό,τι έλεγες στη συνέντευξη ακουγόταν από τα μεγάφωνα’. Λέω ‘πωωωω’!
Για καλή μου τύχη έβαλα γκολ στο 89′. Γενικά είχα καλό αγώνα. Το αριστερό τους μπακ, επειδή εγώ έπαιζα δεξιά, το περνούσα πολύ εύκολα και συνέχεια. Ο κόσμος, λοιπόν, με χειροκροτούσε.
Όταν έβαλα το γκολ και σηκώθηκαν και με χειροκροτούσαν εγώ επιδεικτικά τους έδειξα το μυαλό μου, σαν να έλεγα: ‘Σας το είπα, θα βάλω γκολ’.
Στα αποδυτήρια ήρθε ο ίδιος δημοσιογράφος και του λέω: ‘Στο είπα. Αν είχα παίξει από την αρχή θα είχα κερδίσει την ομάδα μόνος μου'”.
Έπεσε με ψηλά το κεφάλι
Ο Παναθηναϊκός πάλεψε στον επαναληπτικό του “Σεντενάριο” μπροστά σε 63.000 αφιονισμένους Ουρουγουανούς, αλλά ο Λουίς Αρτίμε “χτύπησε” στο 34′ και το 75′, με συνέπεια η πλάστιγγα να γείρει για τα καλά προς την πλευρά της Νασιονάλ.
Το γκολ του Φυλακούρη στο 89′ απλώς διαμόρφωσε το τελικό 2-1, αφού οι γηπεδούχοι κατέκτησαν το πρώτο από τα τρία Διηπειρωτικά Κύπελλα της ιστορίας της (σ.σ. 1980 και 1988 τα υπόλοιπα – δεν είχε χάσει ποτέ στον συγκεκριμένο τελικό).
Βέβαια, ο Έλληνας σκόρερ των αγώνων δεν παρέλειψε να βάλει στην εξίσωση και τον παράγοντα διαιτησία: “Ήταν μια ομάδα σκληρή και εμείς ήμασταν κάπως φοβισμένοι. Ειδικά μετά το τραγικό συμβάν του Τομαρά.
Μπορώ να πω με βεβαιότητα και δεν είναι υπερβολή ότι μπορούσαμε να τους νικήσουμε, αλλά δεν μας άφησε ο διαιτητής. Φάουλ στο φάουλ για εμάς, ενώ στους άλλους άφηνε πολύ το σκληρό παιχνίδι. Αυτοί ενώ είναι τεχνίτες έβαλαν πάρα πολύ δύναμη στο δικό τους το γήπεδο γιατί φοβούνταν. Σου λέει μην πάθουμε καμιά ζημιά.
Τελικά δεν τα καταφέραμε, αλλά ο αγώνας αυτός ήταν πραγματικά τεράστια στιγμή για την ιστορία του Παναθηναϊκού, γιατί διεκδικούσαμε έναν παγκόσμιο τίτλο”.
Διαιτητής: Γουίλιαμ Μακ Κένζι (Σκωτία)
ΝΑΣΙΟΝΑΛ (Γουάσινγκτον Ετσαμέντι): Μάνγκα, Μπρούνελ, Μάσνικ, Ουμπίνια, Καστίγιο, Μπλάνκο, Κουμπίγια (81′ Μουχίκα), Εσπάραγο, Μανέιρο, Αρτίμε, Μαμέλι (81′ Μπαρένιο).
ΠΑΝΑΘΗΝΑΪΚΟΣ (Φέρεντς Πούσκας): Οικονομόπουλος, Μητρόπουλος, Αθανασόπουλος, Ελευθεράκης, Καψής, Σούρπης, Δημητρίου, Καμάρας (46′ Φυλακούρης), Αντωνιάδης, Δομάζος, Κουβάς.
***
Ο Παναθηναϊκός έχασε μια χρυσή ευκαιρία για να κατακτήσει έναν παγκόσμιο τίτλο, όμως μεγαλύτερη απώλεια ήταν αυτή του Γιάννη Τομαρά, ο οποίος ουδέποτε επανήλθε στο προηγούμενο επίπεδο και η Εθνική ομάδα στερήθηκε των υπηρεσιών ενός ολοκληρωμένου μπακ.
Είτε υποστηρίζεις το “τριφύλλι” είτε όχι, οφείλεις να του βγάλεις το καπέλο για όσα πέτυχε εκείνη τη χρονιά και κάθε υγιής φίλαθλος εύχεται να ξαναβρεί τον δρόμο του.
Ο Παναθηναϊκός του “Γουέμπλεϊ”, ο Παναθηναϊκός του Διηπειρωτικού Κυπέλλου και των τόσων ακόμα επιτυχιών δεν αξίζει να παλεύει για τη σωτηρία του…
Ποδόσφαιρο
Πορτοκαλί και άλλα