Πρωτοπόρος, Ευρωπαίος, Κορυφαίος < Μίζερος, Εγκαταλειμμένος, Ακέφαλος. Η νέα αρχή του Παναθηναϊκού

Μάνος Ανδρουλάκης 22 Σεπ, 2017

Τα κάστρα πέφτουν από μέσα. Γνωστό είναι αυτό. Πάντα υπάρχουν οι καλοθελητές, οι προσκυνημένοι αν θέλετε, οι οποίοι προθυμοποιούνται να ανοίξουν μία Κερκόπορτα, προκειμένου να εισβάλλει ο εχθρός.

Ο Παναθηναϊκός, όμως, δεν ήταν ένα απλό κάστρο. Ο Παναθηναϊκός ήταν ένας… ουρανοξύστης. Συνέβαλε τα μέγιστα στην ανάπτυξη των ομαδικών αθλημάτων στην Ελλάδα. Ήταν ο, πλέον, πρωτοπόρος σύλλογος συνολικά.

Δεν σκοπεύουμε να ανατρέξουμε στα χρόνια του Μεσοπολέμου ούτε να υπενθυμίσουμε το ευρωπαϊκό μεγαλείο του συλλόγου, το «Γουέμπλεϊ», το Άμστερνταμ, τους αμέτρητους τίτλους σε μπάσκετ, ερασιτεχνικά σπορ κ.τ.λ.

Τα κατορθώματα του παρελθόντος, ανεξαρτήτως συλλόγου, βρίσκουν πρόσφορο έδαφος στο… Sport-Retro.gr. Τώρα, όμως, το κείμενο αφορά στο παρόν.

Αλλά, ρε παιδί μου, από τα τέλη της δεκαετίας του 1980 με αρχές 1990 πρέπει να ξεκινήσουμε την ιστορία. Τότε που ο καλομαθημένος κόσμος του Παναθηναϊκού άρχισε να εγκαταλείπει μαζικά το ΟΑΚΑ. Καλόμαθε ο κόσμος του Παναθηναϊκού σε «Γουέμπλεϊ», «Ούλεβι», «Κομουνάλε» και «τεσσάρες» στον Ολυμπιακό.

Το παραπάνω video από τις 26 Ιανουαρίου 1992 τα λέει όλα. Ο Παναθηναϊκός του Σαραβάκου, του Βαζέχα, του Βάντσικ, του Καλιτζάκη, του Αποστολάκη, του, του… Πρωταθλητής του 1990 και νταμπλούχος του 1991. Με νωπές τις εκπληκτικές πορείες της σεζόν 1984-85 στο Κύπελλο Πρωταθλητριών (ημιτελικά) και της περιόδου 1987-88 στο Κύπελλο UEFA (προημιτελικά).

Λίγα μέτρα πιο δίπλα τους, οι οπαδοί του Ολυμπιακού του 1 πρωταθλήματος σε… 9 χρόνια (απίστευτο ε;), της ανύπαρκτης ευρωπαϊκής ιστορίας, της μετά-Κοσκωτά εποχής, του Αργύρη Σαλιαρέλη στον προεδρικό θώκο.

Και μην «πατήσει» κανείς στο γεγονός ότι οι φιλοξενούμενοι ήταν πάντα πιο συσπειρωμένοι από τους γηπεδούχους λόγω εχθρικού εδάφους. Τίγκα ήταν το Στάδιο Καραϊσκάκη στα ντέρμπι με τον Παναθηναϊκό.

Ειρήσθω εν παρόδω, οι φίλαθλοι του «τριφυλλιού» (στο σχεδόν γεμάτο πάνω διάζωμα και… σκόρπια διαδήλωση στο κάτω) απόλαυσαν ένα άνετο 3-0 επί του Ολυμπιακού. Ικανοποιήθηκαν σίγουρα, αλλά ίσως κάτι να τους έλειπε…

Επόμενο δείγμα. 28 Απριλίου 1996. Ο Παναθηναϊκός νταμπλούχος και πορθητής του Άμστερνταμ, οδεύει προς έναν ακόμη τίτλο (τον κατέκτησε). Η απόγνωση των οπαδών του Ολυμπιακού αποτυπώνεται στα πανό που έγραφαν «Ευχαριστούμε Άγιαξ».

Οι μεν «πράσινοι» άγγιξαν για 2η φορά τη συμμετοχή σε τελικό Κυπέλλου Πρωταθλητριών με εκτός έδρας νίκη επί της τότε κορυφαίας ομάδας του πλανήτη, οι δε «ερυθρόλευκοι» δεν… άγγιζαν πρωτάθλημα από το 1987 (ένα πήραν από το 1983 μέχρι το 1997). Κι όμως, πέραν τις μιζέριας που τους περιέβαλε, ήταν εκεί ενωμένοι-δυνατοί (μοιραία η ταύτιση και με τα πολιτικά συνθήματα της εποχής).

Οι φίλοι του Παναθηναϊκού; Δείτε εδώ πόσα κενά καθίσματα υπάρχουν όχι σε 1, αλλά σε 6 θύρες. Άβυσσος η ψυχή του ανθρώπου. Η φωτογραφία δεν είναι σημερινή, δηλαδή δεν προέρχεται από την περίοδο που γράφεται η πιο “μαύρη” σελίδα στην Ιστορία του συλλόγου. Προέρχεται από την πιο επιτυχημένη σεζόν ελληνικής ομάδας σε όλα τα σπορ (ποδοσφαιρική πορεία στους «4» με νίκη επί του Άγιαξ, μπασκετική κατάκτηση Κυπέλλου Πρωταθλητριών).

Σε μία προσπάθεια να δώσουμε απάντηση, μία δήλωση του Στράτου Αποστολάκη σε επετειακό βιβλίο για τα 90 χρόνια του συλλόγου, ίσως βοηθά κάπως την κατάσταση.

Ο βετεράνος άσος είχε ερωτηθεί αν το σύγχρονο πλαίσιο λειτουργίας (Παιανία, ακαδημίες κ.τ.λ.) και οι ευρωπαϊκές επιτυχίες επιδρούν θετικά ή αρνητικά στη γενική μιζέρια των διοργανώσεων και της ατμόσφαιρας του ελληνικού ποδοσφαίρου.

«Αρνητικά επιδρούν με την έννοια ότι πολλές φορές όταν βλέπεις και καταλαβαίνεις πόσο οργανωμένο και σε πόσο ψηλά και σύγχρονα πρότυπα έχει φτάσει το ποδόσφαιρο στην Ευρώπη, σε πιάνει μελαγχολία κάνοντας θες-δεν θες τις συγκρίσεις με όσα ζεις καθημερινά στα ελληνικά γήπεδα. Χάνεις και το κουράγιο, αλλά και τα κίνητρα να προσπαθήσεις για κάτι καλύτερο, λειτουργώντας μέσα στις ελληνικές συνθήκες.

Από την άλλη, όμως, οι επιτυχίες αυτές του Παναθηναϊκού έχουν ανεβάσει συνολικά και το ελληνικό ποδόσφαιρο και αν θέλετε πολλές φορές λειτούργησαν και σαν εφαλτήριο για να πετύχει αυτό κάποια σημαντικά πράγματα, όπως η πρόκριση στην τελική φάση του Mundial στην Αμερική.

Πάντως, αντικειμενικά το ένα επηρεάζει το άλλο έτσι κι αλλιώς. Κι ο Παναθηναϊκός επηρεάζεται από τα κακώς δρώμενα του ελληνικού ποδοσφαίρου και το ελληνικό ποδόσφαιρο παίρνει μερίδιο από τις επιτυχίες του Παναθηναϊκού έξω από τα σύνορά μας».

Η δεκαετία του 1990 ολοκληρώνεται με τον Ολυμπιακό να έχει πάρει τα ηνία του ποδοσφαίρου, αλλά τον Παναθηναϊκό να χτίζει μία περίφημη ομάδα αποτελούμενη κατά κύριο λόγο από καρπούς των ακαδημιών του.

*******

Ο κόσμος του «τριφυλλιού» είχε απαξιώσει το ελληνικό προϊόν. Επί τούτου αναφέρθηκαν δύο χαρακτηριστικά ντέρμπι των 90s’ με την τότε τρίτη δύναμη της Α’ Εθνικής, πλην «αιώνιο» αντίπαλο Ολυμπιακό. Φανταστείτε ή θυμηθείτε πόσα κενά καθίσματα υπήρχαν στους αγώνες με τις μικρομεσαίες ομάδες…

Δεν γυάλιζε πια το μάτι των Παναθηναϊκών. Όταν η ομάδα τους έχασε τα πρωτεία (σε όλα τα μέτωπα), τότε άρχισαν ξανά να συσπειρώνονται με την πολύτιμη βοήθεια του θρυλικού γηπέδου της Λεωφόρου Αλεξάνδρας. Οι θύρες γέμισαν, το «πέταλο» των οργανωμένων έδειξε τον σύγχρονο οπαδικό δρόμο με τα coreos, τα πλακάτ και τα καπνογόνα…

Σαν να επιζητούσαν την απώλεια της κορυφής για να αποκτήσουν επιπλέον κίνητρο. Τότε, στις αρχές του αιώνα που διανύουμε, το «Απόστολος Νικολαΐδης» ήταν φίσκα όπως κι αν λεγόταν ο αντίπαλος. Πολύ κόσμο μάζεψε και το ΟΑΚΑ τη σεζόν 2000-01 στο Champions League, παρά την τετραετή απουσία από τους τίτλους και τις καλές ευρωπαϊκές πορείες.

Α ναι, ας βγάζουμε και κανένα συμπέρασμα: Ο κόσμος του Παναθηναϊκού ΔΕΝ απείχε από το γήπεδο λόγω οικογένειας Βαρδινογιάννη. Όταν λες ΑΠΕΧΩ, εννοείς ‘’δεν πάω ούτε με τον Ιωνικό για την… τάδε αγωνιστική της Α’ Εθνικής ούτε με τον Άγιαξ για την ημιτελική φάση του Champions League’’. Πώς είναι οι βουλευτικές εκλογές ένα πράμα με τα… σταλινικά ποσοστά αποχής; Ε, έτσι ακριβώς.

Μπήκαμε, λοιπόν, στη δεκαετία του 2000. Με την οικογένεια Βαρδινογιάννη να μην βρίσκεται σε πρώτο πλάνο (βλ. Άγγελος Φιλιππίδης, Αργύρης Μήτσου κ.τ.λ.), αλλά επί της ουσίας να κρατά τα γκέμια μιας ομάδας που με τους «Γκουμομπασινάδες» έθελξε στην Ευρώπη από το 2000 μέχρι και το 2003. Μιας ομάδας που αποτέλεσε τη μαγιά για το «χρυσό» καλοκαίρι του 2004.

Η αδιαφορία και η αυτοκαταστροφή, όμως, αποτελούν κύρια χαρακτηριστικά αυτού του συλλόγου. Ο Παναθηναϊκός χάλασε την εικόνα του στα αίσχη του 2002 με την επίθεση στον διαιτητή Ευθυμιάδη. Κι άλλες φορές είχαν προκληθεί εντάσεις από “πράσινους” παράγοντες, αλλά ποτέ τόσο απροκάλυπτα, εντός αγωνιστικού χώρου και μπροστά από τις κάμερες.

Ο Παναθηναϊκός που γονάτιζε την αγγλική Άρσεναλ, τη γερμανική Σάλκε, την ισπανική Μαγιόρκα, άφηνε εκτός προημιτελικών την Πόρτο και έκλεινε την Μπαρτσελόνα στην περιοχή της στο «Καμπ Νόου», μάτωνε κάποιον Μάκη Ευθυμιάδη επειδή είχε… παίξει Ολυμπιακό.

Αυτοκαταστροφική ομάδα θα πει κανείς. Ναι, αυτή είναι η μία όψη του νομίσματος. Η άλλη λέει ότι στον «τελικό» της Ριζούπολης την επόμενη χρονιά οι «πράσινοι» κατέβηκαν απροστάτευτοι στη ζούγκλα (χωρίς εισαγωγικά). Η αυτοκαταστροφική συμπεριφορά μετατράπηκε σε αδιαφορία; Ποιος ξέρει… Ίσως τελικά να ίσχυσαν και τα δύο εκείνο το ηλιόλουστο απόγευμα της 11ης Μαΐου 2003.

Εν ολίγοις, ο Παναθηναϊκός των ακαδημιών των 90s’ και των εξαιρετικών ευρωπαϊκών διακρίσεων των 00s’ καταστράφηκε το καλοκαίρι του 2003 είτε λόγω αυτοκαταστροφικής συμπεριφοράς είτε λόγω αδιαφορίας.

*******

Η αντίστροφη μέτρηση άρχισε τη διετία 2002-2003. Για το τέλος του ποδοσφαιρικού Παναθηναϊκού που ΓΝΩΡΙΖΑΜΕ. Για τον ποδοσφαιρικό Παναθηναϊκό που, όπως κάθε τεράστια δύναμη συνδεόταν με το παρασκήνιο (Ρεάλ=Φράνκο, Γιουβέντους=Ανιέλι, Μίλαν=Μπερλουσκόνι κ.ο.κ.), αλλά εξωτερίκευε μία καπατσοσύνη, μία αρχοντιά, ένα αίσθημα ανωτερότητας που δεν διέθετε καμία άλλη ομάδα.

Πλέον, από τη στιγμή που δεν γκρεμιζόταν για να ξαναχτιστεί από την αρχή, η θρυλική Λεωφόρος δεν του έκανε καλό. Ούτε, φυσικά, τον ανέβασε επίπεδο η διετία 2005-2007 στο πιο σύγχρονο ΟΑΚΑ. Οι οργανωμένοι χωρίστηκαν σε «Ανεξάρτητους» και «Athens Fans». Οι πορείες για το φλέγον και… αιώνιο γηπεδικό ζήτημα δεν ξεπερνούσαν ποτέ τα 1.000 άτομα.

Αρκετοί φίλαθλοι του Παναθηναϊκού, ιδίως νεαροί, άρχισαν να δείχνουν μία συμπεριφορά λιγότερο… αστική. Ασχολήθηκαν παραπάνω με τις ευρωπαϊκές αποτυχίες του Ολυμπιακού, έπιασαν περισσότερο στο στόμα τους την οικογένεια Βαρδινογιάννη και μερίδα δημοσιογράφων, έβαλαν στο μάτι ακόμη και τα κόκκινα παπούτσια του Σωτήρη Λεοντίου!

Διοίκηση, ποδοσφαιρικό τμήμα, μεγάλη μερίδα δημοσιογράφων και φιλάθλων «έπεσε» στα μάτια της ίδιας της συντριπτικής πλειοψηφίας των υποστηρικτών του κορυφαίου συλλόγου της χώρας.

Εκείνοι που γέμιζαν τη Λεωφόρο ή το ΟΑΚΑ για να δουν έναν Κώστα Λινοξυλάκη, έναν Βαγγέλη Πανάκη, έναν Μίμη Δομάζο, έναν Αντώνη Αντωνιάδη, έναν Χουάν Ραμόν Ρότσα, έναν Βέλιμιρ Ζάετς ή έναν Δημήτρη Σαραβάκο, γύρισαν την πλάτη σε Ευθυμιάδηδες, ζούγκλες Ριζούπολης, Μίτου-Άντριτς-Ραγκουέλ, κόκκινα παπούτσια και… πράσινα άλογα. Και καλά έκαναν!

Για τη συντριπτική πλειοψηφία του κόσμου χάθηκε η αρχοντιά, η πάστρα, η πράσινη φανέλα με τη λευκή τριφυλλάρα στο στήθος. Δεν μπορούσαν να ακολουθήσουν τη νέα τάξη πραγμάτων με το παρασκήνιο να βρίσκεται σε πιο περίοπτη θέση κι από το… προσκήνιο.

Τα όμορφα παράγωγα της Παιανίας μαράθηκαν και αντικαταστάθηκαν από πλαστικά φυτά εσωτερικού χώρου τύπου Βόουτερ, Ενακαρίρε, Ζουτάουτας που δεν έπαιζαν ούτε με… πότισμα.

Το «τριφύλλι» γέμισε με ξένους που -στην τελική- και μπάλα να ήξεραν, δεν μπορούσαν να αποδώσουν, απόρροια της νοσηρής κατάστασης που δημιουργήθηκε σε όλα τα επίπεδα (ομάδα, «πράσινο» Τύπο, οπαδούς).

Επιγραμματικά, ο Παναθηναϊκός έφτασε στο ναδίρ εξαιτίας της, εν μέρει δικαιολογημένης, απαξίωσης από τον ίδιο του τον κόσμο. “Ναι, αλλά ο Ολυμπιακός και το «στημένο» πρωτάθλημα;” Τι να το κάνεις, ρε μάγκα, το πρωτάθλημα και τι σε νοιάζει ο Ολυμπιακός αν νικάς Μπαρτσελόνα, Άρσεναλ, Γιουβέντους, Σάλκε, Αμβούργο, Πόρτο, Φενέρμπαχτσε, Άντερλεχτ και δεν κολώνεις σε κανένα γήπεδο του κόσμου;

Στην πορεία μόνο ο πρωταθλητής προκρινόταν απευθείας στους ομίλους, θα πει κάποιος. Ε και; Βγάζε «Γκουμομπασινάδες», νίκα στην Ευρώπη και όλα καλά. Εξάλλου, όλες οι καλές πορείες του συλλόγου από προκριματικές φάσεις άρχισαν. Και στο φινάλε, στο μπάσκετ δεν τον αποκαλούν… 35άστερο για τα πρωταθλήματα, αλλά 6άστερο για τα Ευρωπαϊκά.

Ό,τι έγινε, έγινε…

*******

Συσπείρωση για την απομάκρυνση της οικογένειας με 35-40.000 στους δρόμους, πολυμετοχικότητα, Ζιλμπέρτο, Σισέ, Λέτο, 30.000 διαρκείας, νταμπλ 2010, ευρωπαϊκή διετία 2008-2010, Παναθηναϊκή Συμμαχία, Αλαφούζος, χρέη. Ένα rewind ΠΑΣΟΚ-Ν.Δ., σε ποδοσφαιρικό επίπεδο, με φόντο τα -βαμμένα- κάγκελα της Λεωφόρου Αλεξάνδρας. Οι άλλοι χρειάστηκαν 35 χρόνια, ο Παναθηναϊκός ούτε 10.

Όλες οι ομάδες έχουν συμμετάσχει ή θα έπρεπε να έχουν συμμετάσχει στη Γ’ Εθνική. Ο Παναθηναϊκός είναι η ύστατη. Έτσι είναι. Ο κορυφαίος σύλλογος, το πιο γερό κάστρο που λέγαμε, έπεσε τελευταίο.

Σε όποια κατηγορία κι αν αγωνιστεί, το κέρδος του συλλόγου θα είναι να ξαναφέρει μαζικά στο γήπεδο τους αρχοντικούς φιλάθλους του. Με παλιά αστική νοοτροπία, με σεβασμό στο τριφύλλι, χωρίς γκρίνια για τους αντιπάλους (όποιοι κι αν είναι αυτοί), τη διαιτησία και τις ποδοσφαιρικές αρχές.

Ο Παναθηναϊκός πρέπει να γίνει… σνομπ. Να έχει έναν κόσμο που δεν θα ασχολείται ούτε με τα γκολ που έφαγε ο Ολυμπιακός από τη Σπόρτιγκ ούτε με τον διαιτητή που θα σφυρίξει το Χ ντέρμπι ούτε με τις εκλογές της ΕΠΟ. Ποιος μυαλωμένος άνθρωπος θέλει να πλησιάσει έναν γκρινιάρη ή μίζερο; Αν ο σύλλογος γίνει σε όλα τα επίπεδα όπως ήταν μέχρι το 2003, τότε θα προσελκύσει όχι κάποιον καιροσκόπο, αλλά έναν τρανό νοικοκύρη.