Οι πρώτοι 13 κανονισμοί στην ιστορία του ποδοσφαίρου

Στις 5 Δεκεμβρίου 1863 δημοσιεύτηκαν σε μία αθλητική λονδρέζικη εφημερίδα οι πρώτοι κανονισμοί της FA.

Επρόκειτο για 13 κανονισμούς που προσπαθούσαν να ενώσουν τις τότε ποδοσφαιρικές ομάδες κάτω από τις ίδιες συνθήκες διεξαγωγής αγώνων.

Ήταν η καινοτομία η οποία σηματοδότησε την αρχή του ποδοσφαίρου όπως το ξέρουμε σήμερα.

 

Τα σπάργανα του ποδοσφαίρου

Το κούτζου στην Κίνα, ο επίσκυρος και η φαινίνδα στην Ελλάδα, το χαρπαστούμ στη Ρώμη, το κεμάρι στην Ιαπωνία, το τσουκ γκουκ στην Κορέα.

Στην αρχαιότητα, τα παιχνίδια με μπάλα ήταν αρκετά διαδεδομένα σε όλα τα σημεία του πλανήτη, αν και δεν θυμίζουν σημερινά παιχνίδια ποδοσφαίρου.

Η πιο κοντινή μορφή των προηγουμένων αιώνων με το σημερινό παιχνίδι ήταν τα παιχνίδια ποδοσφαίρου πλήθους, όπου ένας τεράστιος αριθμός παικτών προσπαθούσε να μεταφέρει με χέρια και πόδια μια μπάλα σε μία τεράστια απόσταση, καθώς εμποδιζόταν από έναν άλλον τεράστιο αριθμό ατόμων, συνήθως από άλλο χωριό.

Κάθε χώρα, κάθε περιοχή μπορεί να είχε το δικό της παιχνίδι με την μπάλα και όταν διοργάνωνε αναμέτρηση με ομάδα άλλης πόλης, να συμφωνούσε από πριν τους κανόνες.

Το πανεπιστήμιο του Κέμπριτζ στην Αγγλία έπαιξε πρωταγωνιστικό ρόλο στη διάδοση παιχνιδιών με μπάλα. Το 1579 καταγράφηκε αγώνας μεταξύ φοιτητών και κατοίκων της πόλης, ο οποίος τελείωσε με μία τεράστια σύρραξη, που οδήγησε τον υποδιευθυντή στην απαγόρευση του παιχνιδιού.

 

Οι πρώτοι κανονισμοί προέκυψαν σε σχολεία

Το βιβλίο του Φράνσις Γουίλαμπι «Book of Games», το οποίο γράφτηκε περίπου το 1660, δεν είναι το πρώτο στο οποίο περιγράφεται ένας αγώνας που θυμίζει ποδόσφαιρο, αλλά είναι το πρώτο που περιλαμβάνει αναφορά σε έναν κανόνα του παιχνιδιού που παιζόταν εκείνη την εποχή στην Αγγλία: «Οι παίκτες δεν πρέπει να κλοτσούν το πόδι του αντιπάλου πιο ψηλά από την μπάλα».

Τα αγγλικά δημόσια σχολεία, τα κολέγια και τα πανεπιστήμια που έπαιξαν σημαντικό ρόλο στη διάδοση του παιχνιδιού, εισήγαγαν και τους πρώτους κανονισμούς του οφσάιντ στα τέλη του 18ου αιώνα. Ένας παίκτης δεν επιτρεπόταν να βρίσκεται μπροστά από την μπάλα συμπαίκτη του που σούταρε προς το αντίπαλο τέρμα, σύμφωνα με τους κραταιούς κανονισμούς της εποχής.

Επιπλέον, σε κάποια σετ κανονισμών οι παίκτες δεν επιτρεπόταν να δίνουν πάσες μπροστά, είτε με το πόδι είτε με το χέρι. Μπορούσαν να κουβαλήσουν την μπάλα με τα πόδια τους ή στην αγκαλιά τους και να προωθηθούν με αυτόν τον τρόπο. Οι κανόνες του οφσάιντ, όπως και πολλοί κανόνες, άρχισαν να διαφοροποιούνται σε κάθε σχολείο μεταξύ του 1810 και του 1850.

Η πρώτη καταγεγραμμένη σειρά κανονισμών είναι αυτή του Κολεγίου του Ίτον το 1815 και του Σχολείου του Όλντενχαμ το 1825. Κάθε εκπαιδευτικό ίδρυμα έγραφε τους δικούς του κανονισμούς και τασσόταν είτε υπέρ ενός παιχνιδιού με έντονη παρουσία χεριών, που θύμιζε παραλλαγή ράγκμπι, είτε επέλεγε ένα παιχνίδι με περισσότερη συμμετοχή ποδιών και λιγότερες επαφές, που θύμιζε πρόγονο ποδοσφαίρου.

 

Οι διαφορές στους κανονισμούς των σχολών

Το 1848, δύο χρόνια μετά από την ίδρυση ποδοσφαιρικής ομάδας, στο Πανεπιστήμιο του Κέμπριτζ υπήρξε συνάντηση εκπροσώπων διαφόρων σχολών και μετά από 8 ώρες συντάχθηκαν οι Κανονισμοί του Κέμπριτζ. Αν και διαδόθηκαν και υιοθετήθηκαν από πολλά πανεπιστήμια, δεν καταγράφηκαν, με συνέπεια να μην διασωθούν.

Το 1856 υπήρξε μία γραπτή αναθεώρηση των κανονισμών, η οποία διατηρείται μέχρι σήμερα στη Σχολή του Σριούσμπερι. Οι κανόνες επέτρεπαν να πιάσει την μπάλα με το χέρι μόνο αν τη δεχόταν από πόδι και αυτό του έδινε τη δυνατότητα για εκτέλεση φάουλ, ενώ υπήρχε και οφσάιντ.

Έναν χρόνο αργότερα, δημιουργήθηκε ο ποδοσφαιρικός σύλλογος της Σέφιλντ, ο παλαιότερος στην ιστορία του αθλήματος που έχει αναγνωριστεί από τη FIFA. Στην πρώτη ετήσια συνάντηση του συλλόγου, στα τέλη Οκτωβρίου του 1858, καταγράφηκαν οι Κανονισμοί του Σέφιλντ, που περιελάμβαναν κάποιες διαφοροποιήσεις από τους Κανονισμούς του Κέμπριτζ, όπως η απουσία του οφσάιντ.

Οι Κανονισμοί του Κέμπριτζ αποτέλεσαν τη βάση πάνω στην οποία γράφτηκαν οι πρώτοι επίσημοι κανονισμοί, ωστόσο οι Κανονισμοί του Σέφιλντ εισήγαγαν έννοιες όπως ελεύθερα λακτίσματα, κόρνερ, παράβαση με χέρι, πλάγια, οριζόντιο δοκάρι. Για αρκετές δεκαετίες, οι δύο κανονισμοί λειτουργούσαν παράλληλα, με τα περισσότερα σχολεία και πανεπιστήμια να επιλέγουν εκείνους του Κέμπριτζ.

Το 1862 η σχολή του Άπιγχαμ δημοσίευσε τους δικούς της 10 κανονισμούς ποδοσφαίρου, με τον τίτλο «Το Απλότερο Παιχνίδι», ενώ στις αρχές Οκτωβρίου του 1863 έγινε μία αναθεώρηση των Κανονισμών του Κέμπριτζ από επτά μέλη της επιτροπής εκπροσώπων πρώην μαθητών διαφόρων σχολείων.

 

Οι έξι συναντήσεις που όρισαν τη μοίρα

Η ιστορία του ποδοσφαίρου όπως το ορίζουμε σήμερα αρχίζει το πρωί της 26ης Οκτωβρίου 1863, στο Freemasons’ Tavern, διάσημο χώρο συγκεντρώσεων στο δυτικό Λονδίνο, από τον 18ο αιώνα μέχρι την κατεδάφισή του το 1909. Δώδεκα αρχηγοί, γραμματείς ή γενικά εκπρόσωποι σχολών και πανεπιστημίων συναντήθηκαν με στόχο να σχηματίσουν μία Ομοσπονδία και να καταγράψουν τους οριστικούς κανονισμούς του αθλήματος.

Η ομοσπονδία ήταν η FA και από την επόμενη συνάντηση άρχισε η μορφοποίηση των κανονισμών και εγκρίθηκε η ιδέα να μοιραστούν στις εφημερίδες για να διαδοθούν πιο γρήγορα στο κοινό. Στην τρίτη συνάντηση καταγράφηκαν σε ένα πρόχειρο κάποιοι κανόνες, στους οποίους περιλαμβανόταν η χρήση χεριού και οι κλοτσιές στο πόδι αντιπάλου.

Στην αρχή της τέταρτης συνάντησης η προσοχή εστιάστηκε στους αναθεωρημένους Κανονισμούς του Κέμπριτζ και συγκεκριμένα σε δύο διαφορετικούς κανόνες από το πρόχειρο της FA σε σημαντικά πεδία, τον χειρισμό της μπάλας με το χέρι και την κλοτσιά στον αντίπαλο.

Στην πέμπτη συνάντηση προτάθηκε να αφαιρεθούν αυτοί οι κανονισμοί που επέτρεπαν αυτές τις ενέργειες και η συντριπτική πλειονότητα τάχθηκε υπέρ. Διαφοροποιήθηκε μόνο το Σχολείο Μπλάκχιθ και ο πρώτος ταμίας της FA, Φράνσις Κάμπελ, ο οποίος υποστήριξε ότι «οι κλοτσιές είναι το αληθινό ποδόσφαιρο«. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα την απόσυρση του Μπλάκχιθ από την ομοσπονδία (κι ενώ μετά από την πρώτη συνάντηση είχαν αντικατασταθεί ήδη τρεις σχολές).

Μετά από την πέμπτη συνάντηση όλα ήταν έτοιμα για τη θεσμοθέτηση των πρώτων επίσημων κανονισμών του ποδοσφαίρου από την FA. Στις 5 Δεκεμβρίου 1863 δημοσιεύτηκε στην Bell’s Life in London, and Sporting Chronicle, την εβδομαδιαία αθλητική εφημερίδα που κυκλοφορούσε από το 1822 μέχρι το 1886, το πρόχειρο με τους πρώτους κανονισμούς ποδοσφαίρου.

Ήταν η «παρθενική» φορά που το κοινό που έπαιζε αυτό το άθλημα είχε τη δυνατότητα να ενημερωθεί για μία σειρά κανονισμών που τους ένωνε, αφού διαμόρφωνε κοινές συνθήκες για όλους.

Τρεις ημέρες αργότερα, στις 8 Δεκεμβρίου 1863, στην έκτη και τελευταία συνάντηση της FA για το θέμα και 44 ημέρες μετά από την ίδρυσή της, εγκρίθηκαν οι κανονισμοί που ονομάστηκαν Νόμοι του Ποδοσφαίρου. Μάλιστα, κυκλοφόρησαν ως βιβλιαράκι, το οποίο κόστιζε ένα σελίνι και έξι πέννες.

Στις 2 Ιανουαρίου 1867 προγραμματίστηκε από την FA το πρώτο παιχνίδι ποδοσφαίρου που θα διεξαγόταν με αυτούς τους κανονισμούς, ωστόσο ορισμένα ενθουσιώδη μέλη της ομοσπονδίας πρόλαβαν τις εξελίξεις. Στις 19 Δεκεμβρίου 1863 διοργάνωσαν ένα πιλοτικό παιχνίδι μεταξύ των Μπαρνς και της γειτονικής Ρίτσμοντ, παρότι η τελευταία δεν ήταν μέλος της FA, αλλά συμφώνησε να αγωνιστεί με αυτούς τους κανονισμούς.

Το παιχνίδι έληξε 0-0 και η Ρίτσμοντ δεν έμεινε ευχαριστημένη από τους κανονισμούς, με συνέπεια λίγα χρόνια αργότερα να βοηθήσει στην ίδρυση της ομοσπονδίας ράγκμπι, μαζί με την Μπλάκχιθ.

Το πρώτο επίσημο παιχνίδι με τους νέους κανόνες διεξήχθη τελικά το Σάββατο 9 Ιανουαρίου 1864 στο Μπάτερσι Παρκ. Τα μέλη των δύο ομάδων επελέγησαν από τον πρόεδρο της FA, Άρθουρ Πέμπερ, και τον γραμματέα της ομοσπονδίας, Εμπένιζερ Μόρλεϊ (ο επικεφαλής των Μπαρνς), και περιελάμβαναν γνωστούς ποδοσφαιριστές της εποχής.

Μετά από τον αγώνα, σύμφωνα με τους κανονισμούς, πραγματοποιήθηκε πρόποση. «Επιτυχία στο ποδόσφαιρο, ανεξαρτήτως κοινωνικής τάξης ή δόγματος».

 

Οι 13 κανονισμοί

1. Το μέγιστο μήκος του γηπέδου πρέπει να είναι 200 γιάρδες (183 μέτρα) και το πλάτος πρέπει να είναι 100 γιάρδες (91,5 μέτρα). Το μήκος και το πλάτος πρέπει να οριοθετούνται με σημαίες και οι εστίες πρέπει να καθορίζονται από δύο κάθετες δοκούς, σε απόσταση 8 γιαρδών (7,3 μέτρα), χωρίς ταινία ή δοκάρι ανάμεσά τους.

2. Ο νικητής του στριψίματος νομίσματος θα έχει την επιλογή εστίας. Το παιχνίδι αρχίζει με λάκτισμα στο κέντρο του γηπέδου από την ομάδα που έχασε στο νόμισμα. Η άλλη ομάδα δεν μπορεί να πλησιάσει στις 10 γιάρδες (9 μέτρα) την μπάλα μέχρι το πρώτο λάκτισμα.

3. Μετά από ένα κερδισμένο γκολ, η χαμένη ομάδα πρέπει να κάνει σέντρα και οι εστίες να αλλάξουν.

4. Ένα γκολ κερδίζεται όταν η μπάλα περάσει ανάμεσα από τις δοκούς της εστίας ή πάνω από τον χώρο μεταξύ των δοκών (σε οποιοδήποτε ύψος), αν οι δοκοί δεν έχουν πέσει ή μετακινηθεί.

5. Όταν η μπάλα βγει εκτός (σ.σ. στα πλάγια), ο πρώτος παίκτης που θα την αγγίξει θα πρέπει να την επαναφέρει από το σημείο της γραμμής που βγήκε από το γήπεδο, σε κατεύθυνση κάθετη με τη γραμμή.

6. Όταν ένας παίκτης κλοτσήσει την μπάλα, κάθε άλλος παίκτης της ίδιας ομάδας που βρίσκεται πιο κοντά στην αντίπαλη εστία είναι εκτός παιχνιδιού και δεν μπορεί να αγγίξει την μπάλα ο ίδιος ή με οποιονδήποτε τρόπο μέχρι να παιχτεί ξανά η μπάλα. Κανείς παίκτης δεν είναι εκτός παιχνιδιού αν το λάκτισμα της μπάλας γίνει πίσω από τη γραμμή που βρίσκεται η εστία.

7. Σε περίπτωση που μία μπάλα πάει πίσω από τη γραμμή που βρίσκεται η εστία, αν ένας παίκτης της ομάδας στην οποία ανήκει η εστία αγγίξει πρώτος την μπάλα, ένας από την ομάδα του θα κερδίσει ελεύθερο χτύπημα από τη γραμμή που βρίσκεται η εστία. Αν πρώτος αγγίξει την μπάλα παίκτης από την αντίπαλη ομάδα, ένας από την ομάδα του θα κερδίσει χτύπημα (αλλά μόνο προς την εστία) από ένα σημείο 14 μέτρα μακριά από τη γραμμή που βρίσκεται η εστία. Η αντίπαλη ομάδα μπορεί να σταθεί πίσω από τη γραμμή που βρίσκεται η εστία, μέχρι να εκτελέσει.

8. Αν ένας παίκτης πιάσει σωστά την μπάλα με τα χέρια, θα κερδίσει ελεύθερο χτύπημα, εφόσον το ζητήσει κάνοντας ένα σημείο στο έδαφος με τη φτέρνα του άμεσα. Για να εκτελεστεί ένα τέτοιο ελεύθερο χτύπημα, μπορεί να πάρει όση φόρα επιθυμεί και κανείς άλλος παίκτης της αντίπαλης ομάδας μπορεί να προωθηθεί πέραν του σημαδιού του μέχρι να γίνει η εκτέλεση.

9. Κανείς παίκτης δεν μπορεί να κουβαλήσει την μπάλα με τα χέρια.

10. Ούτε οι τρικλοποδιές ούτε οι κλοτσιές επιτρέπονται και κανείς παίκτης δεν μπορεί να χρησιμοποιήσει τα χέρια του για να κρατήσει ή να σπρώξει έναν αντίπαλο.

11. Ένας παίκτης δεν επιτρέπεται να πετάξει με τα χέρια την μπάλα ή να την πασάρει με τα χέρια σε άλλον παίκτη.

12. Κανείς παίκτης δεν μπορεί να σηκώσει με τα χέρια την μπάλα από το έδαφος, ενώ υπάρχει αγώνας, κάτω από οποιεσδήποτε συνθήκες.

13. Κανείς παίκτης δεν επιτρέπεται να φοράει πρόσθετα νύχια, μεταλλικές πλάκες ή καλάμια στις σόλες ή στις φτέρνες των παπουτσιών.

 

Οι διαφορές με το σήμερα

Στους πρώτους κανονισμούς της FA υπήρχαν αρκετές διαφορές σε σχέση με την τρέχουσα μορφή του ποδοσφαίρου. Μία αρκετά σημαντική ήταν η απουσία οριζοντίου δοκαριού, με συνέπεια τα γκολ να μετράει σε οποιοδήποτε ύψος, όπως συμβαίνει στο αυστραλιανό ράγκμπι σήμερα.

Οι παίκτες είχαν το δικαίωμα να πιάσουν την μπάλα με τα χέρια από χτύπημα αντιπάλου, αλλά δεν μπορούσαν να κινηθούν ή να την πασάρουν. Αντιθέτως, με αυτόν τον τρόπο αποκόμιζαν το δικαίωμα να εκτελέσουν ένα ελεύθερο χτύπημα.

Στο οφσάιντ, κανείς παίκτης δεν επιτρεπόταν να βρίσκεται μπροστά από τον εκτελεστή της μπάλας, εκτός αν το λάκτισμα γινόταν πίσω από την εστία του γκολ.

Το πλάγιο εκτελείτο από τον πρώτο παίκτη που θα έφτανε στην μπάλα όταν αυτή έβγαινε από της γραμμές, αλλά έπρεπε να την επαναφέρει (με πόδι ή χέρι) στην πορεία που είχε προτού βγει έξω. Αντί για κόρνερ, οι ομάδες κέρδιζαν φάουλ, ενώ τα σημερινά ελεύθερα χτυπήματα μετά από άουτ μπορούσαν να εκτελεστούν και πίσω από τη γραμμή.

Οι ομάδες μπορούσαν να αλλάξουν τέρμα μετά από γκολ ή και όχι, αν το συμφωνούσαν πριν από τον αγώνα.

Δεν προβλέπονταν οι έννοιες του τερματοφύλακα, του διαιτητή, των ποινών για παραβάσεις κανόνων, της διάρκειας των αγώνων, του ημιχρόνου, του αριθμού των παικτών, άλλων σημαδιών στο γήπεδο.

Παρ’ όλα αυτά, αυτοί ήταν οι πρώτοι κανονισμοί της FA, οι πρώτοι κανονισμοί του ποδοσφαίρου που εμφανίστηκαν για πρώτη φορά στις 5 Δεκεμβρίου, εγκρίθηκαν τρεις ημέρες αργότερα και άρχισαν να εξελίσσονται άμεσα.

Όταν, δε, το 1871 προτάθηκε η διεξαγωγή του πρώτου ποδοσφαιρικού τουρνουά υπό την αιγίδα της FA, η μάχη μεταξύ των Κανονισμών της FA και των Κανονισμών του Σέφιλντ βρήκε νικητή (οι τελευταίοι διατηρήθηκαν ουσιαστικά μέχρι το 1877).

Μάλιστα, το 1870 πραγματοποιήθηκε η πρώτη ανεπίσημη αναμέτρηση μεταξύ Σκωτίας και Αγγλίας, με αρκετούς από τους κανονισμούς της FA να εφαρμόζονται και να αποκτούν διεθνή υπόσταση.

Ακολούθησαν πολλές αναθεωρήσεις, οι οποίες συνεχίζονται μέχρι σήμερα, με πιο πρόσφατη την εισαγωγή του VAR. Όλα άρχισαν όμως, πριν από 155 χρόνια, όταν οι εκπρόσωποι πανεπιστημίων διαφωνούσαν αν ένας παίκτης μπορούσε να πιάσει την μπάλα με το χέρι ή να κλοτσήσει αντίπαλο…