Πώς άραγε μπορεί να τιμηθεί ένας Ολυμπιονίκης από τη χώρα του; Μα φυσικά με… θάνατο. Δεν είχε καμία σημασία το γεγονός ότι κατέκτησε μετάλλια στους πρώτους σύγχρονους Ολυμπιακούς Αγώνες της Αθήνας το 1896 με το εθνόσημο της Γερμανίας.
Ο Γκούσταβ Φέλιξ Φλάτοφ «έσβησε» πριν από ακριβώς 73 χρόνια (29 Ιανουαρίου), σε κάποιο από τα στρατόπεδα συγκέντρωσης των Ναζί, διότι το… λάθος που υπέπεσε ήταν να γεννηθεί από Εβραίους γονείς.
Όταν γεννήθηκε στις 7 Ιανουαρίου 1875 στο Μπέρετ της τότε Δυτικής Πρωσίας, κανείς δεν θα μπορούσε να φανταστεί την τραγική πορεία που μπορούσε να διανύσει αυτός ο άνθρωπος, που από τα χρυσά ολυμπιακά μετάλλια έμελλε να πεθάνει ταπεινωμένος, φυλακισμένος από τους «ομοεθνείς» του στο στρατόπεδο συγκέντρωσης του Tερέζιενσταντ στη Βοημία.
Στην είσοδό του υπήρχε το μότο “η εργασία σε απελευθερώνει”, γεγονός που στην περίπτωση ενός τόσο δραστήριου πολίτη (σ.σ. είχε ανοίξει εργοστάσιο κλωστοϋφαντουργίας ονόματι “Texilfirma”) αποτελούσε τραγική ειρωνεία.
Το 1892 εγκαταστάθηκε στο Βερολίνο και το 1893 άρχισε να φοιτά στην εμπορική σχολή της πόλης, επηρεασμένος από την οικογενειακή του παράδοση, αφού ο πατέρας του ήταν έμπορος και διατηρούσε την εταιρεία “S. Flatow, Silk Bazar”.
Ως λάτρης της γυμναστικής και προερχόμενος από αθλητική οικογένεια, ο Γκούσταβ εγγράφηκε στον «Βερολινέζικο Γυμναστικό Σύλλογο 1850», όπου παράλληλα με τις σπουδές του ασκούνταν συστηματικά.
Αφού αποσύρθηκε από τη δράση, ειδικεύθηκε αποκλειστικά στο εμπόριο υφασμάτων στην εταιρεία «Edmond Leon», ενώ το 1905 παντρεύτηκε την Μάργκαρετ Λαμ και μαζί απέκτησαν 2 παιδιά: την Αν και τον Στέφαν.
Τα χρόνια που έζησε στο Ρότερνταμ ίδρυσε την κλωστοϋφαντουργία “Brandel”, ωστόσο δεν αποχωρίστηκε ποτέ τον αθλητισμό, δεδομένου ότι ασχολήθηκε με την ποδηλασία και την πυγμαχία στον εβραϊκό σύλλογο «Maccabi Boxklubs», όπου άρχισε την καριέρα του και ο γιος του.
Οι συμμετοχές σε Ολυμπιακούς Αγώνες
Ο Γκούσταβ πήρε μέρος ως αθλητής της γυμναστικής σε δύο συνεχόμενες Ολυμπιάδες: το 1896 στην Αθήνα και το 1900 στο Παρίσι, όπου βίωσε τις πιο ένδοξες στιγμές της καριέρας του.
Στην Ελλάδα ήταν μέλος της δεκαμελούς αποστολής της Γερμανίας, μαζί με τον ξάδερφό του Άλφρεντ Φλάτοφ, ο οποίος ήταν εξίσου ικανός στο αντίστοιχο άθλημα.
Στις ατομικές κατηγορίες που αγωνίστηκε, δηλαδή στους κρίκους, τον πλάγιο ίππο και στο άλμα σε πλάγιο ίππο, δεν κατάφερε να κατακτήσει κάποιο μετάλλιο όπως ο Άλφρεντ.
Τα κατάφερε περίφημα, όμως, συνεργαζόμενος με τους συναθλητές του, στο μονόζυγο και δίζυγο ομαδικό (2 χρυσά μετάλλια, τα μοναδικά της καριέρας του).
Αντίθετα, στη γυμναστική των Ολυμπιακών Αγώνων του 1900 δεν έκαναν τη διαφορά οι Γερμανοί αλλά οι Γάλλοι και ο Γκούσταβ αρκέστηκε στη χαρά της συμμετοχής, καθώς μοιράστηκε την 102η θέση με δύο αντιπάλους, λαμβάνοντας 204 βαθμούς.
Έπειτα από την ολοκλήρωση της διοργάνωσης του Παρισιού, ο Φλάτοφ άφησε τον επαγγελματικό αθλητισμό σε ηλικία μόλις 25 ετών για χάρη του εμπορίου, το οποίο είχε σπουδάσει νωρίτερα.
Το πρωτοχρονιάτικο… δώρο του
Το 1933 το ναζιστικό καθεστώς κατέλαβε την εξουσία της χώρας και προχώρησε σε κατάσχεση της περιουσίας του, λόγω της εβραϊκής του καταγωγής, γεγονός που τον εξώθησε να μεταναστεύσει στην Ολλανδία με την οικογένειά του.
Αρχικά, όταν οι Εβραίοι στέλνονταν στα στρατόπεδα συγκέντρωσης, η οικογένεια Φλάτοφ εξαιρέθηκε εξαιτίας των ολυμπιακών μεταλλίων του Γκούσταβ, ωστόσο αργότερα, όταν έσφιξε ο κλοιός τα μέλη της αναγκάστηκαν να καταφύγουν σε υπόγεια κρησφύγετα.
Η Πρωτοχρονιά αποτελεί ημέρα ανταλλαγής ευχών και δώρων, όμως η παραμονή της το 1944 έμελλε να αποδειχθεί εντελώς διαφορετική και άκρως δραματική για τον πρώην αθλητή και τους κοντινούς του ανθρώπους.
Τότε ήταν που συνελήφθη από τους Ναζί και οδηγήθηκε στη φυλακή, ενώ τον Φεβρουάριο του 1944 οδηγήθηκε στο στρατόπεδο συγκέντρωσης του Tερέζιενσταντ, όπου το 1942 είχε εγκλειστεί και πεθάνει ο ξάδερφός του Άλφρεντ.
Σε διάστημα ενός χρόνου, καταβεβλημένος από τις κακουχίες και την πείνα, ο Γκούσταβ άφησε την τελευταία του πνοή, όντας μια σκιά του εαυτού του, ένα σκαρίφημα ανθρώπου όπως ανέφεραν κάποιοι διασωθέντες.
Η τύχη σε αυτό το σημείο του έπαιξε άσχημο παιχνίδι, καθώς λίγο αργότερα και συγκεκριμένα τον Μάιο του 1945, οι σύμμαχοι απελευθέρωσαν το Τερεζίν.
Μόλις το 1986 βρέθηκε η τεφροδόχος του από τον ερευνητή Φόλκερ Κλούγκε, κοντά στο στρατόπεδο συγκέντρωσης, και στη συνέχεια ενταφιάστηκε στο μέρος που μαρτύρησε.
Η αναγνώριση άργησε να έρθει
Είχε εβραϊκή καταγωγή, αλλά αγωνίσθηκε με το γερμανικό εθνόσημο σε διεθνείς αγώνες και προσέφερε ολυμπιακά μετάλλια, γεγονός που αποτελεί ύψιστη τιμή για έναν αθλητή και, βέβαια, για τη χώρα που εκπροσωπεί.
Εντούτοις, τόσο εκείνος όσο και ο ξάδερφός του Άλφρεντ, επί σειρά ετών ήταν ξεχασμένοι από την ομοσπονδία της γυμναστικής και, κατ’ επέκταση, από ολόκληρο το έθνος.
Η αρχή έγινε με την είσοδό τους στο διεθνές εβραϊκό «Hall of Fame» το 1989, ώσπου το 1997 η οδός Reichssportfeldstraße έξω από το Ολυμπιακό Στάδιο του Βερολίνου μετονομάστηκε σε Flatowallee.
Στην τελετή παρευρέθηκε και ο 80χρονος τότε Στέφαν Φλάτοφ, γιος του Γκούσταβ, ο οποίος είδε τον αγώνα του ιδίου και ορισμένων μελών της εβραϊκής κοινότητας να δικαιώνεται.
Υπήρξαν πολλές διαμαρτυρίες πολιτών αλλά τελικά αυτές απορρίφθηκαν από το δημοτικό συμβούλιο και στις 21 Φεβρουαρίου 1997 η τελετή έγινε παρουσία του δημάρχου της πόλης.
Επιπλέον, ένα γυμναστήριο στην ευρύτερη περιοχή έλαβε το όνομά τους, ενώ όταν τα γερμανικά ταχυδρομεία εξέδωσαν επετειακά γραμματόσημα με αφορμή τη συμπλήρωση ενός αιώνα Σύγχρονων Ολυμπιακών Αγώνων, ένα εξ αυτών απεικόνιζε τα ξαδέρφια Φλάτοφ.
Τέλος, τιμητικές πλάκες με τα μέλη της οικογενείας του τοποθετήθηκαν έξω από την οικία Φλάτοφ στην οδό Schlüterstraße 49.
***
Ήταν πρωταθλητής, Ολυμπιονίκης, επιχειρηματίας… Τι σημασία είχε; Όπως χιλιάδες ακόμη Εβραίοι, δεν γλίτωσε από την κτηνώδη επέλαση των Ναζί. Στις 29 Ιανουαρίου 1945, καταβεβλημένος, ο Γκούσταβ Φλάτοφ “έφυγε” από αυτό τον μάταιο κόσμο, αφού 2 ημέρες νωρίτερα οι σύμμαχοι είχαν καταφέρει να απελευθερώσουν το Άουσβιτς…
Στέφανος Κλιάφας
Τελειόφοιτος Κέντρου Αθλητικού Ρεπορτάζ
Διαβάστε ακόμη:
Άλφρεντ Φλάτοφ: Πήρε μετάλλια με τη Γερμανία, πέθανε σε στρατόπεδο συγκέντρωσης
Το πιο λαμπρό αστέρι των πρώτων Ολυμπιακών Αγώνων δεν ήταν ο Σπύρος Λούης…
Μπερντ Ροζεμάγερ: Απαρνήθηκε τη ναζιστική στολή, σκοτώθηκε για το Παγκόσμιο ρεκόρ
Ποδόσφαιρο
Πορτοκαλί και άλλα