Ο Άρθουρ Γουόρτον γεννήθηκε στις 28 Οκτωβρίου 1865 και ήταν ο πρώτος μαύρος που έπαιξε επαγγελματικά ποδόσφαιρο, ανοίγοντας τον δρόμο αν και χρειάστηκε να περάσουν δεκαετίες για να καθιερωθούν ομόχρωμοι του στη μεγάλη κατηγορία του αγγλικού ποδοσφαίρου.
Γεννήθηκε στη σημερινή πρωτεύουσα της Γκάνας, την Άκρα (σ.σ. τότε λεγόταν Τζέιμστάουν) μέσα σε μία πλούσια οικογένεια και στα 17 του χρόνια μετακόμισε στην Αγγλία, προκειμένου να γίνει ιεροκήρυκας. Αντί γι’ αυτό, όμως, απέκτησε γρήγορα φήμη στη χώρα ως αθλητής ποδηλασίας, κρίκετ, στίβου και ποδοσφαίρου.
Το 1886 έγινε ο κορυφαίος αθλητής του στίβου, αφού σημείωσε παγκόσμιο ρεκόρ τρέχοντας τις 100 γιάρδες (σ.σ. περίπου 91,50 μέτρα) σε 10 δευτερόλεπτα. Παράλληλα, ήδη από το 1885 έπαιζε ερασιτεχνικά στην Ντάρλινγκτον, ενώ τη διετία 1886-1888 αγωνίστηκε ως τερματοφύλακας στην Πρέστον Νορθ Εντ, σε όλα τα ματς του Κυπέλλου. Η ομάδα, μάλιστα, ήταν φαβορί για να κερδίσει το τρόπαιο, όμως αποκλείστηκε στα ημιτελικά από τη Γουέστ Μπρομ.
Ο Γουόρτον δεν ήταν, όμως, παρών στην περίφημη σεζόν 1888-89, όταν η Πρέστον κέρδισε το νταμπλ, καθώς το διάστημα εκείνο είχε αφήσει το ποδόσφαιρο για να αφοσιωθεί στον στίβο.
Η συνέχεια θα τον βρει στη Ρόδεραμ, όπου έγινε ο πρώτος μαύρος επαγγελματίας ποδοσφαιριστής που έπαιξε στην Αγγλία. Εκεί διατηρούσε και την ταβέρνα “Αlbert Tavern”, ενώ πέντε χρόνια μετά μεταγράφηκε στη Σέφιλντ Γιουνάιτεντ, με τη φανέλα της οποίας έπαιξε μόλις τρία ματς, μένοντας στη σκιά του θρυλικού Γουίλιαμ “Φάτι” Φουλκ.
Αργότερα, μεταπήδησε στη Στάλιμπριτζ Ρόβερς, αλλά αφού δεν ευδοκίμησε η απόπειρα του ως προπονητής πήγε στην Άστον Νορθ Εντ όπου άνοιξε και καπνοπωλείο. Επέστρεψε στη Στάλιμπριτζ Ροβερς και ολοκλήρωσε την καριέρα του το 1901 στη Στόκπορτ. Αφού τελείωσε την καριέρα του δούλεψε πολλά χρόνια ως ανθρακωρύχος.
Τσιγάρα, γυναίκες, ποτά… Τα ζούσε ο Άρθουρ Γουόρτον ήδη από το 1900, αυτό που λένε 100 χρόνια μπροστά! Όμως αυτά και ειδικά τα τελευταία ήταν που τον οδήγησαν στο θάνατο στις 13 Δεκεμβρίου 1930.
Υπάρχει, όμως, μια επιστολή που δημοσιεύθηκε το 1942 στη “Sheffield Telegraph and Independent”, που περιγράφει τις ποδοσφαιρικές του ικανότητες και μεγαλώνει τον μύθο του.
Αναφέρεται χαρακτηριστικά: «Τον είδα να πηδάει, να πιάνεται από το οριζόντιο δοκάρι, να μπλοκάρει την μπάλα ανάμεσα στα πόδια του και να κάνει τρεις επιτεθέμενους να πέφτουν μέσα στο τέρμα. Δεν έχω δει από τότε παρόμοια επέμβαση και παρακολουθώ ποδόσφαιρο για πάνω από πενήντα χρόνια»
Αυτό που πέτυχε ο Άρθουρ Γουόρτον ήταν απίστευτα σημαντικό για την εποχή. Σε μια εποχή που ο ρατσισμός άνθιζε και μπορεί να ήταν η αιτία -χωρίς υπερβολή- να βρεθεί κάποιος κρεμασμένος, κατάφερε να σπάσει τα δεσμά, να ξεχωρίσει και να γίνει ο πρώτος μαύρος επαγγελματίας ποδοσφαιριστής, κάτι που ήταν αδιανόητα ρηξικέλευθο για την εποχή.
Αυτός ήταν και ο λόγος που αποτελεί σύμβολο ενάντια στον ρατσισμό και την ξενοφοβία, ενώ έχει δημιουργηθεί ίδρυμα στο όνομά του, με στόχο να προάγει τη φυλετική αρμονία, την ισότητα και την πολυπολιτισμικότητα. Σε μια εποχή γεμάτη αντιξοότητες και προκατάληψη κατάφερε και πήγε κόντρα σε όλες τις θεωρίες.
Στο Μπέρτον, σήμερα, υπάρχει ένα τεράστιο άγαλμα που κοσμεί το ποδοσφαιρικό κέντρο της πόλης, τα αποκαλυπτήρια του οποίου έγιναν το 2014. Για να γίνει, όμως, αυτό έπρεπε να περάσουν πολλά χρόνια που το όνομά του δεν είχε ακουστεί καθόλου και τα επιτεύγματά του κινδύνευαν να μείνουν άγνωστα στο ευρύ κοινό.
Το άγαλμα αυτό ήταν το επιστέγασμα της καμπάνιας που άρχισε ο γλύπτης Σον Κάμπελ, με καταγωγή από τα νησιά Μπαρμπέιντος και την Αγγλία. Ο Κάμπελ έμαθε για τον Γουόρτον όταν κάποτε στα πλαίσια του “Βlack History Month”, εκδηλώσεων για τους πολύ σημαντικούς μαύρους της Ιστορίας, έδινε μια διάλεξη στο Μίντλεσμπρο.
Εκεί διάβασε τυχαία για εκείνον, όταν έπεσε στα χέρια του ένα φυλλάδιο, και συνειδητοποίησε πόσο πολλά και σημαντικά ήταν αυτά που είχε καταφέρει. Αποφάσισε, λοιπόν, να ενημερώσει σχετικά το ευρύ κοινό. Αφού έφτιαξε ένα πορτρέτο του σε συνεργασία με έναν τοπικό δημοσιογράφο, δημιούργησε την καμπάνια για να διαδώσει την ιστορία του σε εθνικό επίπεδο.
Κάπου στο 2008 μπήκε στην εξίσωση και ο Στίβι Γουόντερ! Σε μια συναυλία του όπου βρέθηκε ο Κάμπελ, κατέληξαν από κοινού στη σκηνή να τραγουδούν και ο διάσημος τραγουδιστής να φτιάχνει επί σκηνής στίχους για τον Γουόρτον και την πρώτη του ομάδα, την Ντάρλινγκτον.
«Μην με ρωτήσετε πώς έγινε αυτό, δεν μπορώ καν να το συνειδητοποιήσω», δήλωνε αργότερα ο Κάμπελ για το σκηνικό με τον Γουόντερ. Ο διάσημος τραγουδιστής του συνέστησε να ανοίξει τα σύνορα της καμπάνιας προς ενημέρωση του κόσμου και να δημιουργηθεί ένα άγαλμα προς τιμήν του Γουάρτον.
Έτσι “γεννήθηκε” το ίδρυμα και το 2009, μάλιστα, η UEFA δώρισε 17.500 λίρες στην καμπάνια, λαμβάνοντας μια μακέτα του αγάλματος που βρισκόταν στα σκαριά.
Βέβαια, η ιστορία του Γουόρτον δεν αναδύθηκε από τον Κάμπελ. Ήδη τη δεκαετία του 1980 ένας ιστορικός, ο Ρέι Τζένκινς, ήταν αυτός που έκανε γνωστή την ιστορία του στο κοινό και το 1998 ο συγγραφέας Φιλ Βασίλι έγραψε το βιβλίο με τίτλο «Ο πρώτος μαύρος ποδοσφαιριστής».
Το 1997 ταυτοποιήθηκε και ο τάφος του, ο οποίος μέχρι τότε δεν έφερε καν όνομα. Η εγγονή του Σίλα Λίσον, μετά το θάνατο της μητέρας της, βρήκε ένα κουτί με φωτογραφίες στις οποίες απεικονιζόταν ένας αθλητής με το κύπελλο για την κατάρριψη του παγκοσμίου ρεκόρ στις 100 γιάρδες.
Προσπάθησε να αναζητήσει τον άνθρωπο αυτόν και έπειτα από ένα σαφάρι αναζήτησης, κατέληξε σε ένα τάφο χωρίς όνομα που αποδείχθηκε ότι ανήκε στον ξεχασμένο παππού της.
Η Λίσον φυσικά σήμερα είναι μέλος του ιδρύματος μαζί με τον Ρίο Φέρντιναντ, τον Άντι Κόουλ, τον Θίο Γουόλκοτ, οι οποίοι είναι μερικοί από εκείνους που έχουν συμμετάσχει στην καμπάνια.
Μεταξύ των πρωτεργατών του ιδρύματος είναι και ο Βιβ Άντερσον, ο άνθρωπος που το 1979 έγινε ο πρώτος μαύρος διεθνής Άγγλος ποδοσφαιριστής.
Το 2012 τα μέλη του ιδρύματος ταξίδεψαν στην Γκάνα, όπου δύο ομάδες αναμετρήθηκαν για το «Κύπελλο Άρθουρ Γουόρτον». Τα μέλη γνώρισαν τους απογόνους του και πήγαν στο παλιό του σχολείο στο Μφάντσιπιμ, απόφοιτος του οποίου είναι και ο Κόφι Ανάν.
Όπως προαναφέρθηκε, ο Γουόρτον δεν ήταν μόνο τερματοφύλακας αλλά είχε διακρίσεις και στο στίβο, γι’ αυτό και το 2013 μπήκε στο Hall of Fame των αθλητών του κλασικού αθλητισμού στην Αγγλία.
Η καμπάνια για την προώθηση των επιτευγμάτων του ακόμα και σήμερα συνεχίζεται μέσα από το ίδρυμα που φέρει το όνομά του. Ήταν ο πρώτος που κατάφερε να κάνει κάτι τόσο ξεχωριστό, να σπάσει τα δεσμά, να πάει κόντρα σε όλους και σε όλα, να νικήσει τη μισαλλοδοξία και τελικά να βάλει τα θεμέλια για κάτι που ακόμα και σήμερα δυστυχώς δεν θεωρείται αυτονόητο.
Κατάφερε να αποδείξει ότι όλοι οι άνθρωποι ανεξαρτήτως χρώματος και φυλής έχουν την ίδια αξία και αξίζουν τις ίδιες ευκαιρίες. Μπορεί τελικά να μην έγινε ιεροκήρυκας, μέσα όμως από τον αθλητισμό κήρυξε όσα δεν θα μπορούσε ποτέ να κηρύξει, αν ακολουθούσε τον αρχικό προορισμό του. Και παρά τις όποιες ανθρώπινες αδυναμίες του, αυτό είναι κάτι που όσα χρόνια κι αν περάσουν δεν θα ξεθωριάσει ποτέ…
Ποδόσφαιρο
Πορτοκαλί και άλλα