Θυμάσαι τον λόγο που ο Άιβαρ Κούουσμα δεν εντάχθηκε στον Παναθηναϊκό παρέα με τον συμπατριώτη του Τιτ Σοκ, το καλοκαίρι του 1992, αλλά μετά από ένα χρόνο;
Ο ξανθομάλλης Εσθονός σουτέρ γεννήθηκε σαν σήμερα (12 Ιουνίου) το 1967 στο Ταλίν και το Sport-Retro.gr αναμοχλεύει τα πάθη και τα λάθη μιας πολύκροτης υπόθεσης που άφησε… μαγουλάδες στο ελληνικό μπάσκετ.
Οι 150.000.000 δραχμές του Παύλου Γιαννακόπουλου, το βέτο του Βασίλη Παπαγεωργόπουλου, ο Βαγγέλης Μεϊμαράκης ως υφυπουργός, η συμβιβαστική υπογραφή της Φάνης Πάλλη-Πετραλιά και η αρπαγή του Εσθονού από την Ιταλία.
***
Στην ευημερούσα μπασκετική (και όχι μόνο) Ελλάδα των 90s’, η οποία από την εφηβεία του ερασιτεχνισμού διάβαινε στην εποχή της ωρίμανσης του επαγγελματισμού, δεν ήταν καθόλου απίθανο ένας υπήκοος ξένης χώρας ν’ αποκτήσει ελληνικό διαβατήριο, να λογίζεται ως γηγενής στο ρόστερ και να μην αποσπά μία από τις τότε δύο θέσεις ξένων, Αμερικανών κυρίως.
Τα παραδείγματα πλείστα όσα. Η φάμπρικα δούλευε νυχθημερόν και δεν έπαυε να παράγει παίκτες με νέα ταυτότητα, μ’ ένα φρέσκο επώνυμο και καταγωγή. Ήταν ένα δαπανηρό χόμπι, μια πάγια τακτική που εφάρμοζαν πολλές διοικήσεις των ΤΑΚ προκειμένου να ενισχυθούν και κατ’ επέκταση ν’ αυξήσουν τις πιθανότητες διάκρισης.
Το βέτο Παπαγεωργόπουλου
Ο εορτάζων Άιβαρ Κούουσμα, που κλείνει τα 52 χρόνια του, ήταν μια τρανή περίπτωση. Όχι φυσικά η μοναδική εκείνα τα χρόνια, αλλά αυτή που σήκωσε, ομολογουμένως, την περισσότερη σκόνη απ’ όλες τις υπόλοιπες και λίγο έλειψε να προκαλέσει διπλωματικό επεισόδιο μεταξύ της νεοσύστατης λίγκας υπό την αιγίδα της ΕΣΑΚ και της «γαλάζιας» Κυβέρνησης της Νέας Δημοκρατίας με πρωθυπουργό τον Κωνσταντίνο Μητσοτάκη.
Διορισμένος Υφυπουργός Αθλητισμού ήταν τότε ο «φτερωτός γιατρός», ο μετέπειτα δήμαρχος Θεσσαλονίκης για τρεις θητείες και καταδικασθείς (για υπεξαίρεση δημόσιου χρήματος) Βασίλης Παπαγεωργόπουλος. Με μουστάκι ακόμα.
Εκλεγόταν σταθερά βουλευτής από το 1981 και στο νέο κυβερνητικό σχήμα ανέλαβε το χαρτοφυλάκιο του αθλητισμού, με προϊστάμενο στο υπουργείο Πολιτισμού τη Φάνη Πάλλη-Πετραλιά.
Γιατί μια τόσο εκτενής αναφορά στον 71χρονο σήμερα Θεσσαλονικιό πολιτικό και άλλοτε σπρίντερ; Διότι ήταν αυτός που επιχείρησε να διακόψει τις «υιοθεσίες» αλλοδαπών παικτών και να βάλει φρένο στην αφελληνοποίηση των ρόστερ των ομάδων που λάμβαναν μέρος στο πρωτάθλημα της Α1.
Επιδίωξή του μάλιστα ήταν ένα νομοθέτημα που θα όριζε επ’ ακριβώς το πλαίσιο και δεν θα επέτρεπε να μετατρέπονται σε γηγενείς παίκτες που είχαν ήδη αγωνιστεί με την εθνική της μητέρας πατρίδας.
Ο Άιβαρ Κούουσμα είχε ήδη αγωνιστεί με την εθνική ομάδα της ΕΣΣΔ, όπως και με την αντίστοιχη της Εσθονίας αμέσως μετά την πτώση του υπαρκτού σοσιαλισμού και τη διάσπαση των δημοκρατιών.
Τον 25χρονο τότε ξανθομάλλη σούτινγκ γκαρντ ο Παναθηναϊκός τον είχε κλείσει ταυτόχρονα με τον συμπατριώτη του Τιτ Σοκ το καλοκαίρι του 1992. Αν ίσχυε ότι πρέσβευε ο Παπαγεωργόπουλος ούτε ο ένας ούτε ο άλλος θα έπρεπε να παίξουν στο πρωτάθλημα της επόμενης σεζόν.
Εκτός κι αν καταλάμβαναν θέσεις ξένων. Τούτο δεν θα μπορούσε να συμβεί, διότι το κροατικό δίδυμο των Στόικο Βράνκοβιτς και Άριαν Κόμαζετς είχε ήδη «κλειδώσει».
Η υπογραφή της Πετραλιά
Μπροστά στο ενδεχόμενο ν’ ανατραπεί ένα βασικό κομμάτι του σχεδιασμού του Ζέλικο Παβλίσεβιτς, ο οποίος πόνταρε στους δύο παίκτες για την οργάνωση και το σουτ, η ακρόαση που ζήτησαν και εξασφάλισαν οι Παύλος και Θανάσης Γιαννακόπουλος από τον υφυπουργό ήταν δεδομένη.
«Θα πρέπει να είναι Υπουργός όλης της Ελλάδας. Τόσα χρόνια ο Παναθηναϊκός δεν έχει δημιουργήσει κανένα θέμα. Δεν έφερε κανέναν ψευτο-ομογενή και τώρα ξεσηκώθηκαν οι πάντες», ανέφερε έξαλλος ο Παύλος Γιαννακόπουλος, συμπληρώνοντας πως «μια ζωή ο Παναθηναϊκός ήταν το κορόιδο, δεν μπορεί να γίνονται διακρίσεις. Αν πρέπει να φύγουν οι ομογενείς, να φύγουν όλοι. Έχω ξοδέψει 150.000.000 για τους δύο παίκτες».
Εξ ανάγκης, για ν’ αποφευχθεί η κρίση στο ελληνικό επαγγελματικό μπάσκετ, η Φάνη Πάλλη-Πετραλιά ανέλαβε να βρει συμβιβαστική λύση. Κάνοντας το χατίρι των «πρασίνων», αλλά ταυτόχρονα χωρίς ν’ αδειάσει τον υφιστάμενο συνεργάτη της, ακυρώνοντας τον αγώνα του.
Η υπογραφή σε διάταξη που επέτρεπε τη χρησιμοποίηση μονάχα ενός εκ των δύο μοίρασε το καρπούζι στη μέση. Ταυτόχρονα ωστόσο άφησε τον Άιβαρ Κούουσμα στην Κάλεβ Ταλίν με σκοπό να επανέλθουν ένα χρόνο αργότερα, ποντάροντας σε ό,τι είχαν συμφωνήσει.
Η «απαγωγή» από την Ιταλία
Μόνο που δεν υπολόγιζαν πως ο Άιβαρ Κούουσμα θα θάμπωνε με την απόδοσή του στο Eurobasket του 1993 στη Γερμανία. Ως ο βασικός σκόρερ της Εσθονίας, η οποία κατετάγη στην 6η θέση, ο βραχύσωμος «μπόμπερ» τέλειωσε το τουρνουά με 19.9 πόντους, έχοντας πετύχει 30 στη νικηφόρα πρεμιέρα με τους μετέπειτα τροπαιούχους Γερμανούς του Βελπ, του Κοχ και του Χάρνις, και άλλους 40 στον αγώνα κατάταξης με τους Βόσνιους!
Παρά το γεγονός πως είχαν κατορθώσει να παρακάμψουν την απόφαση για έναν «ελληνοποιημένο» διεθνή παίκτη, επικαλούμενοι πως δεν αφορούσε τα επαγγελματικά σωματεία αλλά τα ερασιτεχνικά, κινδύνευσαν να χάσουν τον Κούουσμα.
Μάλιστα ο Παύλος Γιαννακόπουλος οργάνωσε ταξίδι στην Ιταλία προκειμένου ν’ αποτρέψει την ένταξη του Εσθονού σε ομάδα της γείτονας χώρας, πείθοντάς τον να φορέσει τα πράσινα μ’ ένα χρόνο καθυστέρηση. Επέστρεψαν μάλιστα μαζί και ο Κούουσμα ανακοινώθηκε επισήμως.
Είχε ένα μοναδικό τρόπο να κερδίζει τους ανθρώπους ο αείμνηστος διοικητικός ηγέτης του «τριφυλλιού», καταφέρνοντας ό,τι έβαζε στο μυαλό του. Ακόμη κι αν χρειαζόταν να βαφτίσει το ψάρι κρέας ή τον Κούουσμα… Μαγουλά.
Θα τους έδιωχνε πρώτος, αν…
Όταν, δε, η ΕΟΚ και ο ΠΣΑΚ έκαναν λόγο για καταστρατήγηση των κανονισμών και απαίτησαν την παρέμβαση Μεϊμαράκη, ο οποίος εν τω μεταξύ είχε διαδεχθεί τον Παπαγεωργόπουλο, εισέπραξαν το «ο Παναθηναϊκός δεν έχει αντίρρηση να καταργηθούν οι ομογενείς και αποσύρει πρώτος τους δικούς του. Αρκεί να συμφωνήσουν όλες οι ομάδες στο ίδιο».
Κάτι που φυσικά δεν συνέβη, αφού όλοι οι πόλοι είχαν ευνοηθεί με τον έναν ή τον άλλον τρόπο, με συνέπεια το ταξίδι του Άιβαρ Κούουσμα στην Ελλάδα ν’ αρχίσει το Αύγουστο του ’93.
Κι αν άρχισε περιπετειωδώς, διήρκησε τρία ολόκληρα χρόνια (1993-1996). Χωρίς πρωτάθλημα και συμμετοχές στην Ευρώπη, καθώς δεν είχε το δικαίωμα, αλλά με ένα κύπελλο και αμέτρητες προσπάθειες για τρεις πόντους.
Μάλιστα ένα τρίποντο από τα πολλά μνημονεύεται ακόμη, στο κλειστό της Γλυφάδας με αντίπαλο τον Πανιώνιο. Άνευ ισορροπίας από τη γωνία. Όπως μνημονεύονται και τα 5/8 στο 134-87 επί των Αμπελοκήπων της σεζόν 1994-95.
Ποδόσφαιρο
Πορτοκαλί και άλλα