Συμπληρώθηκαν 25 χρόνια από την ημέρα που το αγγλικό ποδόσφαιρο άλλαξε επίπεδο, έπειτα από αρκετό διάστημα απαξίωσης και μιζέριας.
Στις 20 Φεβρουαρίου 1992, η Premier League απέκτησε υπόσταση και το Sport-Retro.gr ξετυλίγει το κουβάρι της ιστορίας μέχρι την τελική συμφωνία.
Η πατρίδα του σύγχρονου ποδοσφαίρου έπιασε πάτο
Η κατάκτηση του Παγκοσμίου Κυπέλλου του 1966 είχε χάσει προ πολλού τη λάμψη της και οι ευρωπαϊκές επιτυχίες της Λίβερπουλ θάμπωσαν ύστερα από τον αιματοβαμμένο τελικό του «Χέιζελ» το 1985.
Το αγγλικό ποδόσφαιρο έχανε ολοένα και περισσότερο την αίγλη του, απόρροια του πενταετούς ευρω-αποκλεισμού, ενώ ο χουλιγκανισμός βρισκόταν στο pick του, τουλάχιστον στις εξέδρες των γηπέδων.
Κατά τα πρώτα μεταπολεμικά χρόνια, ο μέσος όρος προσέλευσης στους αγώνες της Football League (σ.σ. πρώτες τέσσερις κατηγορίες μέχρι το 1992) άγγιζε τα 77.000.000 εισιτήρια, εν αντιθέσει με τα τέλη της δεκαετίας του 1980 που δεν ξεπερνούσε τα 20.000.000.
Αναφορικά με την ασφάλεια των… αρχαίων αγγλικών γηπέδων ούτε λόγος, αφού στις 11 Μαΐου 1985 κάηκαν ή πέθαναν από αναθυμιάσεις 56 άνθρωποι σε ματς Μπράντφορντ-Λίνκονλν και στις 15 Απριλίου 1989 έγινε η τραγωδία του «Χίλσμπορο» με τους 96 νεκρούς στην αναμέτρηση Λίβερπουλ-Νότιγχαμ.
Ο λόρδος Τέιλορ ορίστηκε από την κυβέρνηση να διερευνήσει τα αίτια των γεγονότων στο «Χίλσμπορο» και μεταξύ άλλων πρότεινε μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του 1990 να έχουν τοποθετηθεί καθίσματα σε όλα τα γήπεδα της χώρας.
Φυσικά, ο τότε εκπρόσωπος του υπουργείου Εσωτερικών της Μεγάλης Βρετανίας, έλαβε υπόψη του και επεσήμανε ότι το κόστος θα είναι πολύ υψηλό.
«Αναμένω ότι οι ποδοσφαιρικές αρχές θα διεκδικήσουν όσο το δυνατόν περισσότερα έσοδα από τα τηλεοπτικά δικαιώματα. Οι τηλεοπτικές εταιρίες γνωρίζουν ότι το άθλημα έχει μεγάλη δημοφιλία.
Συνεπώς, οι μεν θα πρέπει να καταβάλλουν ένα σημαντικό τίμημα για τις μεταδόσεις και οι δε να δαπανούν ένα σεβαστό μέρος των εσόδων για τη βελτίωση των σταδίων», ανέφερε ο λόρδος Τέιλορ στην έκθεσή του.
Ο πρώτος σπόρος
Ο Γκρεγκ Ντάικ, διευθύνων σύμβουλος της London Weekend Television, συναντήθηκε το 1990 με τους εκπροσώπους των τότε κορυφαίων ομάδων της πρώτης κατηγορίας (Λίβερπουλ, Άρσεναλ, Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ, Έβερτον, Τότεναμ).
Ο πασίγνωστος δημοσιογράφος και μετέπειτα πρόεδρος της αγγλικής Ομοσπονδίας πίστευε ότι μόνο αν οι καλύτεροι σύλλογοι, κοινώς 20-22 από τις 90+, «φιλοξενούνταν» στο «γυαλί», η τηλεόραση θα αποκόμιζε σημαντικά έσοδα και ήθελε να διαπιστώσει αν εκείνοι ενδιαφέρονται για μία τέτοια προοπτική.
O Γκρεγκ Ντάικ το 1992
Οι ομάδες βρήκαν καλή την ιδέα του Ντάικ, ωστόσο το πρωτάθλημα δεν θα είχε καμία αξιοπιστία χωρίς την υποστήριξη της FA.
Ο Ντέιβιντ Ντιν της Άρσεναλ ανέλαβε να έρθει σε επικοινωνία μαζί της και το πρώτο δείγμα ήταν θετικό, καθώς η Ομοσπονδία βρήκε ένα γερό πάτημα για την αποδυνάμωση της Football League, με την οποία δεν διατηρούσε τις καλύτερες σχέσεις.
Άλντερσοτ και Μέιντστοουν Γιουνάιτεντ αλλάζουν την Ιστορία
Ο… στόλος της Football League αριθμούσε 93 ομάδες τη σεζόν 1991-92 και το σχέδιο για την περίοδο 1992-93 προέβλεπε αύξηση στις 94.
Εντούτοις, όταν το 1992 χρεοκόπησαν η Άλντερσοτ και η Μέιντστοουν Γιουνάιτεντ, οι υπόλοιποι σύλλογοι διαπίστωσαν ότι αυτή η κατάσταση οδηγεί σε αργό θάνατο το αγγλικό ποδόσφαιρο και πως τα τηλεοπτικά έσοδα δεν φτάνουν για να επιλυθούν τα προβλήματα.
Με τις… ευλογίες της Ομοσπονδίας, οι «big five» αρχίζουν να εξετάζουν πιο σοβαρά τη δημιουργία ενός νέου, ανεξάρτητου, πρωταθλήματος.
Ο Ρικ Πάρι επιστρατεύεται, προκειμένου να προετοιμάσει το έδαφος για τη Football Association Premier League, η οποία δεν θα πορευόταν υπό τη σκέπη της Football League.
O Ρικ Πάρι
O σύμβουλος διαχείρισης μιας εκ των κορυφαίων βρετανικών εταιρειών, της Ernst & Young, ήταν δηλωμένος υποστηρικτής της Λίβερπουλ και από τον Ιούλιο του 1998 μέχρι το τέλος της σεζόν 2008-09 υπήρξε διευθύνων σύμβουλός της.
Ο έξυπνος Πάρι ρίχνει το βάρος στις τηλεοπτικές συμβάσεις και πείθει για το νέο εγχείρημα όσους συλλόγους της Football League διστάζουν να ενωθούν με τους προαναφερθέντες πέντε «μεγάλους».
Οι πρώτες συμφωνίες
Στις 13 Ιουνίου 1991, οι 22 ομάδες συνεδριάζουν και ταυτίζονται για την αποχώρησή τους από τη Football League, ενώ στις 17 Ιουλίου του ίδιου χρόνου υπογράφουν τη «Συμφωνία των Ιδρυτικών Μελών».
Οι βασικές αποφάσεις ήταν οι εξής: α) συνταγματική και εμπορική ανεξαρτησία, β) σύστημα ανόδου από τη δεύτερη κατηγορία και υποβιβασμού, γ) αρχαιρεσίες με μότο «μία ομάδα, μία ψήφος», δ) όχι σε επιτροπή διαχείρισης αλλά σε αρμόδια εκτελεστική ομάδα και ε) συμφωνία για τον διαμοιρασμό των εσόδων από τα τηλεοπτικά.
Από το 50% των τηλεοπτικών το 25% θα μοιραζόταν με βάση τη βαθμολογική κατάταξη και το υπόλοιπο 25% ισόποσα μεταξύ της γηπεδούχου και της φιλοξενούμενης ομάδας – σκοπός ήταν κάθε σύλλογος να «φιλοξενηθεί» τουλάχιστον μία φορά από την TV.
Η ανεξαρτησία από την Ομοσπονδία και τη Football League, σε συνδυασμό με τη λήξη του ευρωπαϊκού αποκλεισμού, έφερνε μερικά δειλά, αχνά χαμόγελα στο «Νησί».
Η πρεμιέρα της Premier
Τον Σεπτέμβριο του 1991, η Ομοσπονδία, η Football League και η Premier League, η οποία τότε λειτουργούσε ως υποδιαίρεση της FL, υπογράφουν συμφωνία.
Αυτή προβλέπει τα εξής: α) το «μεγάλο» πρωτάθλημα θα αρχίσει από τη σεζόν 1992-93, β) οι ομάδες του θα συνεχίσουν να λαμβάνουν μέρος στο FA Cup και το League Cup, γ) κάθε πρωτάθλημα αναλαμβάνει τα δικά του τηλεοπτικά, δ) η Football League υποστηρίζεται οικονομικά για πέντε χρόνια από τους συλλόγους της Premier, λαμβάνοντας μικρό μέρος των εσόδων από τα εισιτήρια και όλα τα έσοδα από τις ισχύουσες συμφωνίες με ποδοσφαιρικές εταιρείες.
Η Premier League ιδρύθηκε στις 20 Φεβρουαρίου 1992, ο Ρικ Πάρι ανέλαβε γενικός διευθυντής της και η Ομοσπονδία του άναψε το πράσινο φως για να διαπραγματευτεί τα τηλεοπτικά.
Αρχικά, έκλεισε την παραπάνω από πενταετή συμφωνία-ρεκόρ με το BSkyB (σ.σ. νυν Sky UK) και το BBC έναντι 214.000.000 λιρών, ενώ το αποκορύφωμα της προσφοράς του καταγράφηκε κατά τη διάρκεια της τελευταίας χρονιάς του στους κόλπους της Premier όταν πέτυχε τη μεγαλύτερη τηλεοπτική διαπραγμάτευση αθλητικού περιεχομένου στο Ηνωμένο Βασίλειο, καθώς οι δύο προαναφερθέντες κολοσσοί προσέφεραν ένα πακέτο άνω των 700.000.000 λιρών για τα δικαιώματα.
Έπειτα από 104 χρόνια, η Football League άλλαξε μορφή και έχασε το πιο εκλεκτό κομμάτι της, ενώ εκείνη κλήθηκε να πορευθεί με τις επόμενες τρεις κατηγορίες.
Η κορυφαία κατηγορία του αγγλικού ποδοσφαίρου είχε μόλις ανοίξει τα φτερά της και είχε βάλει τις βάσεις για την απομάκρυνση από τη μιζέρια, την απαξίωση, την καταραμένη πενταετία 1985-1990.
Μέχρι το 1995 οι ομάδες της Premier League ήταν 22 και έκτοτε μειώθηκαν στις 20, ενώ αξίζει να σημειωθεί πως την πρώτη σεζόν δεν συμμετείχαν οι Λούτον, Νοτς Κάουντι και Γουέστ Χαμ, καθώς είχαν υποβιβαστεί το 1992.
Οι πρώτες συμμετέχουσες: Άρσεναλ, Άστον Βίλα, Γουίμπλεντον, Έβερτον, Ίπσουιτς, Κόβεντρι, ΚΠΡ, Κρίσταλ Πάλας, Λίβερπουλ, Λιντς, Μάντσεστερ Σίτι, Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ, Μίντλεσμπρο, Μπλάκμπερν, Νόριτς, Νότιγχαμ, Όλνταμ, Σαουθάμπτον, Σέφιλντ Γιουνάιτεντ, Σέφιλντ Γουένσντεϊ, Τότεναμ, Τσέλσι.
Οι κατακτήσεις: Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ 13 (1992–93, 1993–94, 1995–96, 1996–97, 1998–99, 1999–2000, 2000–01, 2002–03, 2006–07, 2007–08, 2008–09, 2010–11, 2012–13), Τσέλσι 4 (2004–05, 2005–06, 2009–10, 2014–15), Άρσεναλ 3 (1997–98, 2001–02, 2003–04), Μάντσεστερ Σίτι 2 (2011–12, 2013–14), Μπάκμπερν 1 (1994–95), Λέστερ 1 (2015–16).
Ποδόσφαιρο
Πορτοκαλί και άλλα