«Γουέμπλεϊ», «Καμπ Νόου», «Ολίμπικο» και τόσα άλλα γήπεδα αποτελούν «ναούς» του ποδοσφαίρου. Στο χορτάρι και τις κερκίδες τους έχουν γραφτεί και γράφονται, ιστορίες οι οποίες αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι της ιστορίας του αθλήματος. Τι τα έκανε όμως τόσο «ιερά»;

Οι ομάδες που έπαιξαν σε αυτά; Τα ίδια τα περιστατικά που εκτυλίχθηκαν στον αγωνιστικό χώρο και τις εξέδρες τους; Η χωρητικότητά τους; Όλα αυτά μαζί; Ρόλο σίγουρα έπαιξε το φοβερό μάρκετινγκ που πλέον προωθεί με φανταχτερό τρόπο το καθετί, ειδικά όταν μιλάμε για ευρωπαϊκό ποδόσφαιρο.

Υπάρχουν όμως «καθαγιασμένα» ποδοσφαιρικά εδάφη και στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού, όπου κυριαρχεί η φαντασία και το χρώμα που οι Ευρωπαίοι προσπαθούν να φέρουν στο γήπεδο με τις μεταγραφές Λατίνων ή τις αντιγραφές σε εξέδρες, όπως του «Μπομπονέρα» ή του «Μαρακανά».

Όποιος έχει αναρωτηθεί τι κάνει τόσο διαφορετικό το λατινοαμερικάνικο ποδόσφαιρο από το ευρωπαϊκό, πέρα από τις γενικές θεωρίες περί «πάθους», «τσαμπουκά» και «φαντασίας», δεν έχει παρά να κάνει ένα «ταξίδι στο κέντρο της γης», όπως έλεγαν τα Ξύλινα Σπαθιά, και να ρίξει μία ματιά στην ιστορία του βραζιλιάνικου «Ζεράο».

Ένα σύμβολο του τρόπου με τον οποίο αντιλαμβάνονται το ποδόσφαιρο και ίσως την ίδια τη ζωή σε σχέση με τους Ευρωπαίους οι Νοτιοαμερικανοί.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΤΑ ΑΦΙΕΡΩΜΑΤΑ ΤΟΥ SPORT-RETRO.GR ΣΤΟ ΒΡΑΖΙΛΙΑΝΙΚΟ ΠΟΔΟΣΦΑΙΡΟ

Στον Αΐρτον Σένα 

Στην πόλη Μακαπά, πρωτεύουσα της πολιτείας Αμαπά που αποτελεί κομμάτι του Αμαζονίου στη βόρεια Βραζιλία, στέκει το γήπεδο «Ζεράο».

Η κατάληξη «άο» σημαίνει «μεγάλο» και με αρχικό συνθετικό το γνωστό από τα αγγλικά «zero», συμπεραίνει κανείς πως το όνομα του γηπέδου είναι «μεγάλο μηδέν».

Από τον καιρό που η βραζιλιάνικη δικτατορία έχτιζε τεράστια στάδια σε όλη τη χώρα για να καλυτερεύσει το προφίλ της, άρχισε να δίνεται η κατάληξη «άο», προκειμένου να υποδηλώσει τη μεγαλοπρέπεια των κτισμάτων.

Αυτό εγκαταλείφθηκε από τους Βραζιλιάνους σαν λογική, αλλά στην περίπτωση του «Ζεράο», το οποίο άνοιξε για πρώτη φορά τις πύλες του το 1990, έγινε μία εξαίρεση.

Ο λόγος απλός, μα συνάμα γοητευτικός, αφού το όνομα αναφέρεται στο γεωγραφικό πλάτος μηδέν μοιρών του γηπέδου και για να γίνει πιο κατανοητό, η μεσαία γραμμή του γηπέδου είναι ευθυγραμμισμένη με τον ισημερινό της Γης!

Κάθε ομάδα δηλαδή παίζει από ένα ημίχρονο σε κάθε ημισφαίριο, ενώ όπως γράφει στο βιβλίο «Futebol» ο Βραζιλιάνος συγγραφέας και δημοσιογράφος Άλεξ Μπέλος: «Ο διαιτητής ρωτάει τους παίκτες όταν στρίψει το κέρμα σε ποιο ημισφαίριο θέλουν να ξεκινήσει το ματς η ομάδα τους».

Στη συνέχεια καταγράφει διάφορες μαρτυρίες φιλάθλων, οι οποίοι χαριτολογώντας λένε πως όταν το παιχνίδι είναι πολύ βαρετό πηγαίνουν στις τουαλέτες και χαζεύουν το νερό στους νιπτήρες, καθώς η δίνη που σχηματίζεται στο ένα ημισφαίριο είναι δεξιόστροφη και στο άλλο αριστερόστροφη.

Ο μύθος του «Ράκερ Παρκ»

Η κατασκευή του γηπέδου ήταν ιδέα του αείμνηστου Μίλτον ντε Σόουζα Κορέα, ο οποίος τότε διατελούσε πρόεδρος της ποδοσφαιρικής ομοσπονδίας της Αμαπά (σ.σ. στη Βραζιλία κάθε πολιτεία έχει τη δική της τοπική ομοσπονδία σαν τις ελληνικές ΕΠΣ).

Το «Ζεράο» των 13.680 θέσεων, χρηματοδοτήθηκε εξ’ ολοκλήρου από την πολιτειακή κυβέρνηση και αποτελούσε ένα σχέδιο εντυπωσιασμού, αλλά ταυτόχρονα μία ελπίδα των κατοίκων της Μακαπά ότι θα γινόταν ποδοσφαιρικό σημείο αναφοράς, τόπος τέλεσης διεθνών αναμετρήσεων και τουριστικό αξιοθέατο.

Στα εγκαίνιά του μία ομάδα βετεράνων της «σελεσάο», με παίκτες όπως ο Ζίκο και ο Πάουλο Σέζαρ Καρπεζιάνι, αντιμετώπισε μία μικτή παλαιμάχων της πολιτείας Αμαπά, υπό το βλέμμα πολλών επισήμων και του Φερνάντο Κολόρ ντε Μέλο, τότε προέδρου της Βραζιλίας.

Το γήπεδο ονομάστηκε αρχικά «Μίλτον Κορέα», ωστόσο το 1994 ακούσια έγινε νονός ο αδικοχαμένος Αΐρτον Σένα, προτού αποβιώσει ο Κορέα και αλλάξουν ξανά τα δεδομένα, επειδή επρόκειτο για τον άνθρωπο που συνέβαλε τα μέγιστα στην ανέγερσή του.

Λίγη σημασία έχουν αυτά, πάντως, καθώς το «Ζεράο» υπερίσχυσε στις τάξεις των φιλάθλων και με αυτό το όνομα πορεύεται στην ιστορία του ποδοσφαίρου.

«Λάτιν» φαντασία και παραλογισμός

Στο πρώτο επίσημο ματς στις 17 Οκτωβρίου 1990, η Ιντεπεντέντε Εσπόρτε Κλουμπ νίκησε 1-0 την τοπική Τρεμ Ντεσπορτίβο, έναν από τους 6 συλλόγους που χρησιμοποιούν ως έδρα το «Ζεράο», ενώπιον 10.000 φιλάθλων.

Πρόκειται για το ρεκόρ προσέλευσης που κρατά μέχρι σήμερα, καθώς η πόλη της Μακαπά διαθέτει 6 επαγγελματικές ομάδες, ασχέτως αν έχει μόλις 10.000 κατοίκους!

Συνολικά, μάλιστα, η πολιτεία της Αμαπά κατέχει ξεχωριστή θέση στον βραζιλιάνικο ποδοσφαιρικό χάρτη, καθώς διαθέτει 12 επαγγελματικούς συλλόγους, ενώ ζουν μόλις 750.000 κάτοικοι.

«Κανείς δεν θέλει να υποστηρίξει μία άλλη ποδοσφαιρική ομάδα. Προτιμά να φτιάξει τη δική του. Αρκετή ματαιοδοξία για ένα τόσο μικρό μέρος», αναφέρει μεταξύ άλλων ο Άλεξ Μπέλος στο «Futebol».

Ο παραλογισμός της συνεχούς μετονομασίας και το αξιοπερίεργο της τοποθεσίας του δεν είναι τα μοναδικά στοιχεία που κάνουν ξεχωριστό το «Ζεράο».

Η κατασκευαστική εταιρεία που είχε αναλάβει την οικοδόμησή του δεν είχε ιδέα από τέτοια έργα, με αποτέλεσμα το σκέπαστρο της μία κεντρικής κερκίδας να το πάρει κυριολεκτικά ο αέρας λίγους μήνες μετά τα εγκαίνια!

Επιπλέον, οι πυλώνες φωτισμού τοποθετήθηκαν εντός του γηπέδου (!) κι αυτό είχε ως συνεπεια να κρύβουν τον αγωνιστικό χώρο σε πολλά σημεία και να μην μπορούν οι θεατές να παρακολουθήσουν τον αγώνα…

Σόκρατες: Ο ηγέτης της «Δημοκρατίας της Κορίνθιανς» όπου κάθε απόφαση προέκυπτε από ψηφοφορία

Με την κατάσταση να μην ευνοεί μία πιο σοβαρή προσπάθεια προώθησης, το γήπεδο αφέθηκε στη μοίρα του και σε μία συνεχή μάχη με τη ζούγκλα του Αμαζονίου, η οποία σχεδόν το περικυκλώνει.

Το 2007 η κυβέρνηση πήρε την απόφαση να το κλείσει οριστικά, επειδή είχε μετατραπεί σε ερείπιο, ώσπου το 2011 μπήκε σε πρόγραμμα ανάπλασης εν όψει του Παγκοσμίου Κυπέλλου 2014, με αποτέλεσμα να ξοδευτούν 12.600.000 δολάρια για την ανακαίνισή του.

Τα εγκαίνια του νέου «Ζεράο» διεξήχθησαν στις 15 Φεβρουαρίου 2014 με πληθώρα εκδηλώσεων και μουσικών κονσέρτων, ματς μεταξύ της Βραζιλίας Κ21 και μιας μικτής από παίκτες της πολιτείας.

Το γήπεδο δεν γέμισε λόγω ακριβού εισιτηρίου και η μετέπειτα άρνηση της FIFA να αποτελέσει κέντρο προετοιμασίας κάποιας εθνικής ομάδας ή να τελεστεί κάποιο φιλικό παιχνίδι, έβαλε οριστικά τέλος στα όνειρα των κατοίκων και της κυβέρνησης.

Μηδέν σε όλα εκτός από το πηλίκον

Το «Ζεράο» σήμερα χρησιμοποιείται κανονικά από τους τοπικούς συλλόγους, αλλά και πάλι αργοσβήνει μέρα με τη μέρα.

Ίσως να ήταν μεγαλεπήβολο το σχέδιο που είχαν οι ιθύνοντες αναλογικά με την τοποθεσία, καθώς μέσα στα υπόλοιπα η Αμαπά αποτελεί μία από τις πιο φτωχές πολιτείες της χώρας και εδρεύει σχεδόν μέσα στη ζούγκλα.

Το «Μαρακανάσο» του 1950 «σκότωσε» τη Βραζιλία

Ωστόσο, η ύπαρξή του αντικατοπτρίζει τη φαντασία, τον αυθορμητισμό και την παιδικότητα με την οποία αντιμετωπίζουν οι Λατινοαμερικάνοι τη ζωή.

Όπως, εξάλλου, γράφει και ο Άλεξ Μπελος: «Ο τόπος επιλεγόταν ανέκαθεν από νέα ζευγάρια για προτάσεις γάμου και ερωτικές συνευρέσεις, σε μία προσπάθεια να δείξει ο ένας στον άλλον ότι αποτελεί το κέντρο της Γης εκείνη τη στιγμή»

Ίσως αυτός είναι ο λόγος που παίζουν ποδόσφαιρο με έναν τόσο θελκτικό τρόπο, αλλά και ότι ταυτόχρονα κάνουν τόσα αψυχολόγητα, σε αντίθεση πάντα με τους… ορθολογιστές Ευρωπαίους.

Αρκεί να σκεφτεί κανείς πως στον πρώτο μεσημβρινό της Γης, σημείο γεωγραφικού μήκους μηδέν, οι Άγγλοι έχτισαν το αστεροσκοπείο του Γκρίνουιτς που έγινε ορόσημο της βρετανικής ακρίβειας.

Οι Βραζιλιάνοι, όμως, για τον ισημερινό προτίμησαν ένα γήπεδο ποδοσφαίρου που απέτυχε μεν στρατηγικά, αλλά φαντασιακά θα αποτελεί πάντα σημείο αναφοράς, συμβολίζοντας με τον δικό του τρόπο και την αιώνια αντίθεση Βορρά-Νότου σε όλα τα επίπεδα…