Κάθε ποδοσφαιρόφιλος που σέβεται τον εαυτό του οφείλει να γνωρίζει το περίφημο «γκολ-φάντασμα» που σημείωσε ο Τζεφ Χερστ σε βάρος της Δυτικής Γερμανίας στον τελικό του Παγκοσμίου Κυπέλλου το 1966.
Για όσους αγνοούν το συμβάν, ο Άγγλος επιθετικός επιχείρησε ένα σουτ στο ύψος της μικρής περιοχής, η μπάλα χτύπησε με δύναμη στο εσωτερικό τμήμα της οριζόντιας δοκού και προσγειώθηκε με φόρα πάνω στη γραμμή του τέρματος ή μέσα απ’ αυτή.
Πόσοι, όμως, έχουν υπόψη τους τον Τοφίκ Μπαχράμοφ, τον άνθρωπο που διαβεβαίωσε τον ρέφερι ότι η μπάλα πέρασε εξ’ ολοκλήρου τη γραμμή και κατ’ επέκταση ότι το γκολ έπρεπε να μετρήσει;
Χάρη στην επίτευξη (και) του συγκεκριμένου τέρματος, οι διοργανωτές επιβλήθηκαν 4-2 των «πάντσερ» και στέφθηκαν για πρώτη και μοναδική μέχρι σήμερα φορά πρωταθλητές κόσμου.
Ανήμερα της διεξαγωγής εκείνου του πολυσυζητημένου τελικού (30 Ιουλίου), το Sport-Retro.gr «ακτινογραφεί» τον Σοβιετικό (Αζέρο συγκεκριμένα) επόπτη, παραθέτοντας ταυτόχρονα κάποιες ενδιαφέρουσες λεπτομέρειες αναφορικά με αυτήν τη συναρπαστική ιστορία της διοργάνωσης.
Έγινε διαιτητής λόγω τραυματισμού
Ο Τοφίκ Μπαχράμοφ αντίκρισε το φως της ζωής στην πόλη Αγκστάφα του Αζερμπαϊτζάν στις 29 Νοεμβρίου 1926 (σ.σ. σύμφωνα με τα λεγόμενα του γιου του, αφού η Wikipedia αναφέρει ως ημερομηνία γέννησής του την 29η Ιανουαρίου 1925) από Αρμένιους και όχι ιδιαίτερα ευκατάστατους γονείς.
Οι άνθρωποι που τον έφεραν στον κόσμο κατείχαν ξεχωριστή θέση στην καρδιά του, όπως προκύπτει από μία πολύ τρυφερή ιστορία.
Ήδη από παιδάκι επιθυμούσε διακαώς να ασχοληθεί επαγγελματικά με το ποδόσφαιρο, συνεπώς αφιέρωνε ατέλειωτες ώρες προπονήσεων σε μία αλάνα που βρισκόταν κοντά στο πατρικό του.
Μία μέρα έσκισε το παπούτσι του κι επειδή δεν ήθελε να στενοχωρήσει τη μητέρα του, επισκέφθηκε έναν τσαγκάρη και με το χαρτζιλίκι του ανέλαβε την επιδιόρθωσή του.
Τον Σεπτέμβριο του 1942 οι Ναζί εισέβαλαν στο Μπακού, προκειμένου να εκμεταλλευτούν το πλούσιο σε πετρέλαιο έδαφός του.
Το αγόρι που έκανε τον θρυλικό Λεβ Γιασίν να κλαίει…
Ο Κόκκινος Στρατός προσπάθησε να αναχαιτίσει τα γερμανικά στρατεύματα και στις μάχες που ακολούθησαν χιλιάδες αθώοι άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους.
Εκείνη τη χρονιά ο Τοφίκ διένυε την περίοδο της εφηβείας και προφανώς η όλη κατάσταση τον είχε καταβάλει ψυχολογικά.
Το 1943 εντάχθηκε στις ακαδημίες της Σπαρτάκ, έπειτα από 6 μήνες πραγματοποίησε το ντεμπούτο του στο εφηβικό πρωτάθλημα του Μπακού και τον επόμενο χρόνο μεταγράφηκε στην Ντινάμο, η οποία λάμβανε μέρος στον δεύτερο όμιλο του τότε πρωταθλήματος της Σοβιετικής Ένωσης. Ένα υπέροχο όνειρο βρισκόταν ήδη σε εξέλιξη!
Το 1950 αγωνίστηκε για λογαριασμό της Νεφτιάνικ, κατά τη διάρκεια μίας προπόνησης συγκρούστηκε με έναν συμπαίκτη του, τραυματίστηκε σοβαρά στο πόδι και… αυτό ήταν: το όνειρο έσβησε…
Ο 24χρονος τότε ποδοσφαιριστής αναγκάστηκε να εγκαταλείψει τη δράση, ωστόσο, στα τέλη της δεκαετίας του 1950 αποφάσισε να υπηρετήσει το αγαπημένο του άθλημα από το πόστο του διαιτητή.
Το 1964 χρίστηκε διεθνής, την ίδια χρονιά συμπεριλήφθηκε στη λίστα της FIFA με τους καλύτερους ρέφερι του κόσμου και το 1966 έγινε ο δεύτερος Σοβιετικός, μετά τον Νικολάι Λάτισεφ, που σφύριξε σε ματς τελικής φάσης Παγκοσμίου Κυπέλλου.
Ο μοναδικός τελικός που έγινε Παρασκευή και η προσπάθεια συγκάλυψης του Τσερνόμπιλ
«Γκολ α λα Γουέμπλεϊ»
Ανάμεσα στους ρέφερι που ορίστηκαν να σφυρίξουν στην τελική φάση του Παγκοσμίου Κυπέλλου της Αγγλίας το 1966 ήταν και ο Μπαχράμοφ.
Συγκεκριμένα, υπήρξε βοηθός στο εναρκτήριο και στο τελευταίο ματς της διοργάνωσης, ενώ ήταν διαιτητής στο Ελβετία-Ισπανία της φάσης των ομίλων, όπου είχε προκαλέσει με την απόφασή του να μην μετρήσει ένα καθόλα νόμιμο τέρμα των τυπικά γηπεδούχων.
Στον τελικό, οι θεατές στο “Γουέμπλεϊ” δημιούργησαν καυτή ατμόσφαιρα (κυριολεκτικά και μεταφορικά, αφού η αναμέτρηση διεξήχθη 30 Ιουλίου), προκειμένου να βοηθήσουν τους Άγγλους να κάμψουν την αντίσταση των Δυτικογερμανών και να σηκώσουν το βαρύτιμο τρόπαιο.
Ο Χέλμουτ Χάλερ με το γκολ που πέτυχε στο 12’ πάγωσε το… θερμόαιμο κοινό, ώσπου 6 λεπτά αργότερα ο Τζεφ Χερστ ισοφάρισε και αποκατέστησε την τάξη.
Ο Μάρτιν Πίτερς έγραψε το 2-1 στο 78’, όμως, μερικά δευτερόλεπτα προτού ολοκληρωθεί η αναμέτρηση, ο Βόλφγκανγκ Βέμπερ έφερε το ματς στα ίσια και έδωσε το… φιλί της ζωής στη Δυτική Γερμανία.
Έπειτα από 32 ολόκληρα χρόνια και τον τελικό Ιταλία-Τσεχοσλοβακία του Εθνικού Σταδίου της Ρώμης που έληξε 2-1 το τρόπαιο θα κρινόταν στην παράταση.
Στο 101’ ο Άλαν Μπολ γύρισε από τα δεξιά την μπάλα στον Χερστ, ο οποίος εξαπέλυσε βολίδα από το ύψος της μικρής περιοχής.
Η μπάλα προσέκρουσε στο εσωτερικό τμήμα του οριζόντιου δοκαριού, «έσκασε» πάνω ή μέσα από τη γραμμή του τέρματος του Χανς Τιλκόφσκι, ο οποίος παρεμπιπτόντως το 1981 κάθισε στον πάγκο της ΑΕΚ, αναπήδησε και επανήλθε στον αγωνιστικό χώρο.
Ο Βέμπερ απομάκρυνε βιαστικά σε κόρνερ, τη στιγμή που οι Άγγλοι, με πρώτο και καλύτερο τον Ρότζερ Χαντ, πανηγύριζαν και οι Δυτικογερμανοί έκαναν νοήματα ότι δεν υπάρχει γκολ.
Ο Ελβετός διαιτητής Γκόντφριντ Ντινστ απευθύνθηκε στον Μπαχράμοφ, εκείνος χωρίς να το πολυσκεφτεί έδειξε σέντρα και η Αγγλία προηγήθηκε με 3-2.
Ο Χερστ σημείωσε ένα ακόμη γκολ στην εκπνοή του τελικού και οι ποδοσφαιριστές του Αλφ Ράμσεϊ, ο οποίος έναν χρόνο μετά χρίστηκε «Σερ» από τη βασίλισσα Ελισάβετ, αναδείχθηκαν για πρώτη φορά Παγκόσμιοι Πρωταθλητές.
(Trivia: Η Αγγλία είναι η μόνη μέχρι σήμερα εθνική που έχει σηκώσει το τρόπαιο, ντυμένη στα κόκκινα, καθώς η Ισπανία το 2010 φορούσε την μπλε εμφάνιση)
Επίσης, ο Χερστ είναι ο μόνος που έχει σημειώσει χατ-τρικ σε τελικό, καθώς έβαλε ένα γκολ με το κεφάλι, ένα με το δεξί πόδι κι ένα με το αριστερό! Βέβαια, σε όλα υπήρχαν σκιές…
Το πρώτο προήλθε από φάουλ που εκτελέστηκε τη στιγμή που ο διαιτητής τοποθετούσε τους Δυτικογερμανούς στο τείχος, το δεύτερο ήταν… φάντασμα και το τρίτο θα έπρεπε να είχε ακυρωθεί, καθώς λίγο πριν από την επίτευξή του τρεις φίλαθλοι είχαν ήδη εισβάλει στον αγωνιστικό χώρο για να πανηγυρίσουν.
H περιγραφή της φάσης από τον Κένεθ Γούλστενχολμ, τον Άγγλο εκφωνητή του BBC, είναι χαρακτηριστική: «Κάποιοι θεατές έχουν μπει στο τερέν, νομίζουν ότι όλα έχουν τελειώσει (ο Χερστ σκοράρει). Τώρα τελείωσαν… Είναι τέσσερα!».
Ο Μπαχράμοφ δίχασε με την απόφασή του να μετρήσει το επίμαχο γκολ, με τον ίδιο να δηλώνει έπειτα από τη λήξη της αναμέτρησης: «Δεν έβλεπα καλά, αλλά επειδή το κοινό ζητωκραύγαζε, θεώρησα ότι η μπάλα πέρασε τη γραμμή».
Πάντως, στη φωτογραφία είναι ξεκάθαρο πως είχε καλό οπτικό πεδίο, αν και δεν βρισκόταν στην ίδια ευθεία.
Αρκετοί ισχυρίζονταν ότι βοήθησε τα «τρία λιοντάρια» να προηγηθούν, επειδή ήθελε να πάρει πίσω το… αίμα της Σοβιετικής Ένωσης που αποκλείστηκε στον ημιτελικό από τους μισητούς Δυτικογερμανούς.
Ο Αζέρος συχνά αποκαλείται «Ρώσος βοηθός», ενώ στη Γερμανία κάθε φορά που σε ένα ματς κατακυρώνεται ένα αμφιλεγόμενο τέρμα, αυτό για προφανείς λόγους χαρακτηρίζεται ως «γκολ-φάντασμα» ή «γκολ α λα Γουέμπλεϊ».
Πριν από μερικά χρόνια το αγγλικό ειδησεογραφικό δίκτυο «Sky Sports» σε συνεργασία με τις εταιρείες ηλεκτρονικών παιχνιδιών «Opta» και «EA Sports» πραγματοποίησε έρευνα, τα αποτελέσματα της οποίας έδειξαν ότι το γκολ είναι έγκυρο.
Η συγκεκριμένη εξήγηση δόθηκε από βρετανικό και όχι ουδέτερο Μέσο, συνεπώς ελάχιστοι δημοσιογράφοι και φίλαθλοι την αποδέχονται.
Οι ερευνητές του «Imperial London College» και του «University of Oxford» έδωσαν τη δική τους εξήγηση, αφού χρησιμοποιώντας προηγμένες τεχνικές ανάλυσης φιλμ, κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι η μπάλα χρειαζόταν τουλάχιστον 6 εκατοστά για να περάσει τη γραμμή!
Οι τίτλοι τέλους της διαιτητικής καριέρας του «Ρώσου βοηθού» έπεσαν το 1974, αφού προηγουμένως είχε σφυρίξει συνολικά σε 146 αγώνες στο πρωτάθλημα της Σοβιετικής Ένωσης, το οποίο εκείνη τη δεκαετία θεωρείτο ένα από τα σπουδαιότερα του κόσμου.
Επίσης, υπήρξε διαιτητής σε αγώνες του Ευρωπαϊκού Πρωταθλήματος το 1968 και το 1972, στον τελικό του Διηπειρωτικού Κυπέλλου μεταξύ της Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ και της Εστουντιάδες το 1968, όπως επίσης σε τρία παιχνίδια του Παγκοσμίου Κυπέλλου το 1970.
Στη διάρκεια της περίπου 15ετούς πορείας του ως διαιτητής, δεν απέβαλε ποτέ κανέναν ποδοσφαιριστή, δεδομένου ότι η χρήση των καρτών καθιερώθηκε στο Mundial του Μεξικού το 1970.
Αυτό σήμαινε ότι μόνο κατά τα τελευταία 4-5 χρόνια της καριέρας του είχε τη δυνατότητα να «κιτρινίσει» ή να απομακρύνει κάποιον με την επίδειξη της κόκκινης.
Φύλακας άγγελος της οικογένειας
Αν στην Αγγλία δημιουργείτο ένα παραμύθι με θέμα τον τελικό του Παγκοσμίου Κυπέλλου 1966, τότε σίγουρα ο Μπαχράμοφ θα ήταν ο κακός αυτού.
Άλλωστε, η στολή του ήταν μαύρη, διέθετε δηλαδή το χρώμα που είθισται να φορούν οι κακοί στα παραμύθια, προκειμένου να αντικατοπτρίζεται ο «σκοτεινός» χαρακτήρας τους.
Βέβαια, στο μυθιστόρημα του γιου του θα ήταν ο ήρωας, αφού πριν από μερικά χρόνια σε Μέσο του Αζερμπαϊτζάν «φωτογράφισε» τον πατέρα του ως εξής:
«Ήταν απίστευτα δίκαιος, νηφάλιος, ευγενικός, θετικός, στοργικός… Ποτέ δεν θυμάμαι να ύψωσε τη φωνή σε κανένα μέλος της οικογένειας.
Ενοχλείτο μόνο αν η στολή του δεν ήταν πλυμένη στην ώρα της. Ως άντρας ήταν η ‘κεφαλή’ του σπιτιού, ποτέ όμως δεν ασκούσε πίεση στα παιδιά και στη σύζυγό του. Γενικώς, θα τον χαρακτήριζα πολύ φίνο».
Επίσης, ο γιος του δήλωσε ότι ένιωθε υπερήφανος κάθε φορά που έβγαιναν οικογενειακώς και κάποιος ζητούσε από τον πατέρα του αυτόγραφο.
Μάλιστα, ένας θαυμαστής στην παραλία είχε προβεί σε μία άκρως συγκινητική ενέργεια, αφού πρόσφερε στον Τοφίκ έναν δίσκο με κεμπάπ την ώρα που κολυμπούσε!
Ως χαρακτήρας δεν ήταν ιδιαίτερα ρομαντικός, δεν χάριζε στη γυναίκα του δώρα, ούτε της αφιέρωνε στιχάκια, εντούτοις, τη λάτρευε και στο πρόσωπό της είχε βρει την απόλυτη ευτυχία.
Αρκετές ήταν οι φορές που είχε επισκεφτεί το σχολείο των παιδιών του, με σκοπό να εμφυσήσει στους μαθητές την αξία της άθλησης, ενώ συνήθιζε να προωθεί τη διεξαγωγή αρκετών σχολικών τουρνουά.
«Στάλινγκραντ»
Το 1993 ο Μπαχράμοφ υπέστη για δεύτερη φορά εγκεφαλικό επεισόδιο και έφυγε από τη ζωή.
Την ίδια χρονιά το Εθνικό Στάδιο του Μπακού «Βλάντιμιρ Λένιν» μετονομάστηκε σε «Τοφίκ Μπαχράμοφ», το μόνο γήπεδο στον πλανήτη που φέρει όνομα διαιτητή.
Έναν χρόνο νωρίτερα η Μάργκαρετ Θάτσερ τον είχε επισκεφτεί στη χώρα του, προκειμένου να τον ευχαριστήσει προσωπικά που χάρη στη συνδρομή του τα «τρία λιοντάρια» γνώρισαν την απόλυτη αποθέωση.
Τον Οκτώβριο του 2004, στο πλαίσιο των προκριματικών του Παγκοσμίου Κυπέλλου της Γερμανίας, το Αζερμπαϊτζάν κοντραριζόταν με την Αγγλία στην αζερική πρωτεύουσα και λίγο πριν από τη σέντρα της αναμέτρησης, έγινε μία τελετή προς τιμή του ανθρώπου που δίχασε.
Σε αυτήν πραγματοποιήθηκαν τα αποκαλυπτήρια του αγάλματος του διαιτητή-επόπτη, ενώ ανάμεσα στους παρευρισκόμενους ήταν οι Χερστ, Μισέλ Πλατινί και Ζεπ Μπλάτερ.
Όλως περιέργως, κατά τη διάρκεια εκείνου του Παγκοσμίου Κυπέλλου προβλήθηκε από τη γερμανική τηλεόραση ένα ντοκιμαντέρ που πραγματευόταν τον βίο του «Ρώσου επόπτη».
Ο Μπαχράμοφ μέχρι τη στιγμή που ξεψύχησε είχε στο προσκεφάλι του τον γιο του. Όταν εκείνος τον ρώτησε για πολλοστή φορά αν τελικά η μπάλα πέρασε ή όχι τη γραμμή στο περιβόητο παιχνίδι, ο πατέρας του αποκρίθηκε: «Στάλινγκραντ»…
Ποδόσφαιρο
Πορτοκαλί και άλλα