Μπελ vs Νκονό: Μια 15ετής κόντρα με μαύρη μαγεία και… Μπουφόν!

Κώστας Μπράτσος 20 Ιούλ, 2017

Τα ντουέτα στο ποδόσφαιρο έχουν γράψει ιστορία. Πελέ – Γκαρίντσα, Αλφρέντο ντι Στέφανο – Φέρεντς Πούσκας, Ντιέγκο Μαραντόνα – Κλάουντιο Κανίγια, Γιόχαν Κρόιφ – Γιόχαν Νέεσκενς και η λίστα συνεχίζεται. Μόνο που όλα αυτά τα ντουέτα έχουν κάτι κοινό: πρόκειται για συμπαίκτες που ο ένας θέλει και παίζει για το καλό του άλλου.

Υπάρχουν κάποια ντουέτα που δεν ισχύει αυτό. Ακόμα κι αν βρίσκονται στην ίδια ομάδα. Πρόκειται για τα ντουέτα της πιο ιδιαίτερης θέσης στο ποδόσφαιρο, εκείνης του τερματοφύλακα. Εκεί, η κατάσταση είναι άρδην διαφορετική. Εκεί, το ζευγάρι Τάκης Οικονομόπουλος – Βασίλης Κωνσταντίνου σημαίνει ότι ένας εξαιρετικός τερματοφύλακας δεν πρόκειται να αγωνιστεί. Ένας από τους δύο θα πρέπει να καθίσει στωικά στον πάγκο και να περιμένει την ευκαιρία του, η οποία έρχεται μόνο από το… κακό του συμπαίκτη του.

Ενίοτε, αυτό προκαλείται από κάποιον από τους δύο τερματοφύλακες με ίδιον όφελος. Ενίοτε, επιστρατεύονται πολιτικοί, πρόεδροι χώρας, προπονητές, ΜΜΕ, ακόμα και η κοινή γνώμη για να αποφασίσει. Ενίοτε, αυτή η κόντρα “γιγαντώνει” τον μύθο του ενός και του άλλου και όταν πλέον κάποιος από τους δύο δεν είναι σε θέση να προσφέρει περισσότερο, ο άλλος ακολουθεί.

Η ιστορία έχει καταγράψει πως οι δύο μεγαλύτεροι τερματοφύλακες της Αφρικής είναι Καμερουνέζοι και μεσουράνησαν ακριβώς την ίδια εποχή. Γεννήθηκαν με εννέα μήνες διαφορά και μπορεί να μην έπαιξαν στον ίδιο σύλλογο ποτέ, ωστόσο για περίπου 15 χρόνια έριζαν για τη θέση του τερματοφύλακα της εθνικής ομάδας της πατρίδας τους. Αυτή είναι η ιστορία της αιώνιας κόντρας του Ζοζέφ Αντουάν Μπελ με τον Τομά Νκονό, που γεννήθηκε σαν σήμερα, 20 Ιουλίου 1956, πριν από 61 χρόνια…

Μπελ, ο “εγκεφαλικός”

Ο Μπελ γεννήθηκε τον Οκτώβριο του 1954 στην περιοχή Νκονγκμοντό της μεγαλύτερης πόλης του Καμερούν, Ντουαλά. Τα πρώτα βήματά του ως τερματοφύλακας τα έκανε στο δημόσιο σχολείο όπου πήγαινε και μέχρι τα 19 του έπαιξε σε αρκετές μικρές ομάδες, μέχρι να πάρει μεταγραφή στην Ουνιόν Ντουαλά. Παρέμεινε για έξι σεζόν και κατέκτησε δύο πρωταθλήματα, ένα Κύπελλο Πρωταθλητριών και ένα Κύπελλο Κυπελλούχων Αφρικής.

Εγκεφαλικός τερματοφύλακας, σχεδόν λίμπερο, κομμένος και ραμμένος για τη σύγχρονη εποχή, οργάνωνε με θεατρικές κινήσεις την άμυνά του και είχε εμμονή στη λεπτομέρεια. Το αποτέλεσμά του ήταν προϊόν της σκληρής και κοπιαστικής δουλειάς των προπονήσεων και όχι τόσο του έμφυτου ταλέντου.

Έχοντας πια τη φήμη ενός από τους κορυφαίους τερματοφύλακες της χώρας, το 1981 πήρε μεταγραφή στην Άφρικα Σπορτς Νασιονάλ της Ακτής Ελεφαντοστού, όπου εντός των συνόρων κατέκτησε άλλα δύο πρωταθλήματα, ένα κύπελλο και δύο σούπερ καπ. Η άνοδός του στην ποδοσφαιρική “πυραμίδα” συνεχίστηκε με την Ελ Μοκαουλούν της Αιγύπτου, όπου πήρε ένα πρωτάθλημα και έφτασε μέχρι την κατάκτηση του Κυπέλλου Κυπελλούχων Αφρικής.

Οι εμφανίσεις του δεν γινόταν να περιοριστούν στη “Μαύρη Ήπειρο”. Η Μαρσέιγ τον κάλεσε το 1985 και παρότι ετοιμαζόταν να πατήσει τα 31, αποδέχθηκε την πρόκληση. Βασικός και αναντικατάστατος στο “Βελοντρόμ”, βρέθηκε τρεις φορές στην πηγή (μία σε πρωτάθλημα, δύο στο κύπελλο), αλλά δεν ήπιε “νερό”. Όταν αποχώρησε για την Τουλόν, δε, οι Μασσαλοί του Μπερνάρ Ταπί άρχισαν να σαρώνουν τους τίτλους.

Τη σεζόν 1988-1989 ήταν βασικός στην Τουλόν και ένα χρόνο αργότερα μεταπήδησε στην Μπορντό. Στις 15 Απριλίου 1990 έγινε πρωταγωνιστής σε ένα θλιβερό περιστατικό στην επιστροφή του στο “Βελοντρόμ” ως αντίπαλος. Οπαδοί της Μαρσέιγ του πετούσαν μπανάνες σε όλη τη διάρκεια του αγώνα, με το παιχνίδι να διακόπτεται αρκετές φορές.

Το τέλος εκείνης της σεζόν βρήκε τη Μαρσέιγ πρωταθλήτρια και την Μπορντό στη δεύτερη θέση, δύο πόντους πιο πίσω, ενώ ο Μπελ αναδείχθηκε δεύτερος στην ψηφοφορία για τον Παίκτη της Χρονιάς στη Γαλλία. Τη νέα σεζόν, οι “γιρονδίνοι” υποβιβάστηκαν λόγω διοικητικών προβλημάτων και ο Μπελ βρήκε “καταφύγιο” στη Σεντ Ετιέν, όπου ήταν ξανά βασικός για τρεις χρονιές, μέχρι να αποφασίσει να εγκαταλείψει το ποδόσφαιρο το καλοκαίρι του 1994 σε ηλικία 39 ετών.

Νκόνο, το “θαύμα της φύσης”

Ο Νκονό γεννήθηκε στην επαρχία, σε ένα φτωχό χωριό δυτικά της λίμνης Όσα. Το ποδόσφαιρο μέσα στα χώματα και στις λάσπες του Ντιζανγκέ ήταν μονόδρομος για κάθε παιδί της περιοχής, μέχρι που τον ανακάλυψε ένας παράγοντας της Εκλέρ Ντουαλά. Ο Νκονό τη βοήθησε να προβιβαστεί στην πρώτη κατηγορία στην πρώτη σεζόν του και κέρδισε τη μετακίνηση στην πρωτεύουσα Γιαουντέ για την Κανόν και την Τονερέ.

Σε έξι χρόνια κατέκτησε τέσσερις τίτλους: δύο πρωταθλήματα και δύο Κύπελλα Πρωταθλητριών Αφρικής. Το 1979, μάλιστα, αναδείχθηκε Αφρικανός Παίκτης της Χρονιάς για το “France Football”, διάκριση που κατέκτησε ξανά το 1982. Εκείνο ήταν το καλοκαίρι που αποφάσισε να ανοίξει τα φτερά του. Αψήφισε τις προτάσεις από Φλαμένγκο και Φλουμινένσε και αποφάσισε να πάει στην Ευρώπη, για λογαριασμό της Εσπανιόλ.

Στη δεύτερη ομάδα της Βαρκελόνης κάθισε για μία δεκαετία, όπου σχεδόν δεν έχασε παιχνίδι. Τα αξεπέραστα αντανακλαστικά του, τα φυσικά προσόντα, το άλμα και οι γρήγορες αντιδράσεις φόβιζαν κάθε αντίπαλο επιθετικό, που δεν πανηγύριζε το γκολ μέχρι να δει ότι η μπάλα είχε κουνήσει τα δίχτυα.

Το 1987-1988 έφτασε μέχρι τον τελικό του Κυπέλλου UEFA, στο πλευρό του Ερνέστο Βαλβέρδε, όπου ηττήθηκε από τη Λεβερκούζεν στα πέναλτι. Την επόμενη χρονιά, οι Καταλανοί υποβιβάστηκαν και μέχρι να επανέλθουν στην κατηγορία, ο Νκονό είχε χάσει τη θέση του. Το 1991 αποχώρησε για τη Σαμπαντέλ στη Segunda Division και ακολούθησε η Οσπιταλέτ.

Το 1994 ταξίδεψε στη Βολιβία μαζί με έναν φίλο του ατζέντη FIFA για να τον βοηθήσει στις συνεννοήσεις στα αγγλικά με έναν παίκτη και παρακολουθώντας ένα προπονητικό διπλό της Μπολίβαρ, ζήτησε να παίξει. Ο πρόεδρος του συλλόγου εντυπωσιάστηκε και τον υπέγραψε, με συνέπεια να παίξει ακόμα τρία χρόνια ποδόσφαιρο, στα οποία κατέκτησε δύο πρωταθλήματα Βολιβίας και έφτασε μέχρι τα προημιτελικά του Copa Libertadores, μέχρι να σταματήσει το 1997, σε ηλικία 40 ετών.

1982: Η αρχή της κόντρας

Ο Νκονό έγινε διεθνής το 1976 και ο Μπελ, παρότι έναν χρόνο μεγαλύτερος, έκανε ντεμπούτο με την πρώτη ομάδα της εθνικής Καμερούν το 1977. Στα πρώτα χρόνια τους, αμφότεροι είχαν σκύψει το κεφάλι και είχαν αφήσει κατά μέρους τις όποιες διαφορές θα μπορούσαν να έχουν, μέχρι την “παρθενική” συμμετοχή των “αδάμαστων λιονταριών” σε τελική φάση Παγκοσμίου Κυπέλλου.

Ο θρυλικός τερματοφύλακας της Γιουγκοσλαβίας του ’50, Βλάντιμιρ Μπεάρα, είχε αναλάβει την εθνική Kαμερούν το 1973 μέχρι το 1975, χρονιά με την οποία κατέκτησε το Κύπελλο Πρωταθλητριών Αφρικής με την Τονερέ, έχοντας ως βασικό τερματοφύλακα τον Νκονό και βασικό επιθετικό τον Ροζέ Μιλά, είχε θέσει τις βάσεις στη χώρα με τα προπονητικά προγράμματά του. Μερικά χρόνια αργότερα, ο Ζαν Βενσάν θα “καρπωνόταν” τα οφέλη, όταν θα αναλάμβανε το Καμερούν στο Μουντιάλ της Ισπανίας.

Βασικός τερματοφύλακας της χώρας θα ήταν ο Νκονό, ο οποίος έκανε σπουδαίες εμφανίσεις στις δύο ισοπαλίες με Περού και τη μετέπειτα πρωταθλήτρια κόσμου Ιταλία στη φάση των ομίλων, εμφανίσεις που του έδωσαν τη μεταγραφή στην Εσπανιόλ, έστω κι αν η πατρίδα του αποκλείστηκε στη διαφορά τερμάτων με τους “ατζούρι”. Οι εμφανίσεις του τον μονιμοποίησαν στη θέση του βασικού τερματοφύλακα, με τον Μπελ να παρακολουθεί από τον πάγκο. Μοναδική συνεισφορά του τελευταίου στην ομάδα σε εκείνο το Μουντιάλ ήταν ότι πρωτοστάτησε στο ζήτημα των πριμ, που είχαν υποσχεθεί οι διοικούντες την ομοσπονδία και που αθέτησαν στο ταξίδι στην Ισπανία.

Δύο χρόνια αργότερα, το Καμερούν ταξίδευε στην Ακτή Ελεφαντοστού για το Κύπελλο Εθνών Αφρικής. Στα δύο πρώτα παιχνίδια με Αίγυπτο (ήττα 0-1) και Τόγκο (νίκη 4-1), ο Νκονό ήταν βασικός. Ωστόσο, η διοργάνωση διεξήχθη Μάρτιο, μεσούσης της σεζόν στην Ευρώπη, και η Εσπανιόλ κάλεσε τον τερματοφύλακά της πίσω στη Βαρκελόνη για να συμμετάσχει στις υποχρεώσεις της στο πρωτάθλημα.

Με τη FIFA να μην έχει ξεκαθαρίσει ακόμα την ισχύ των εγχώριων ομοσπονδιών έναντι των συλλόγων, η κατάσταση ήταν νεφελώδης. “Ήθελα να γυρίσω στην Ακτή Ελεφαντοστού. Η ομοσπονδία μου είπε ότι δεν ήταν απαραίτητο και δεν γύρισα”, δήλωσε χρόνια αργότερα ο Νκονό στον δημοσιογράφο Τζόναθαν Γουίλσον, για το βιβλίο του τελευταίου “The Outsider: A History of the Goalkeeper”, που αποκαλύπτει πολλές λεπτομέρειες για την κόντρα των δύο τερματοφυλάκων.

Στο τρίτο και καθοριστικό παιχνίδι του 1ου ομίλου, τη θέση του Νκονό πήρε ο Μπελ, ο οποίος κράτησε το μηδέν απέναντι στους διοργανωτές και η νίκη 2-0 έστειλε το Καμερούν στα ημιτελικά. Ο Μπελ κράτησε κι εκεί το μηδέν απέναντι στην Αλγερία, σε έναν αγώνα που οδηγήθηκε στα πέναλτι με νικητές τους Καμερουνέζους. Στον τελικό, το Καμερούν νίκησε 3-1 τη Νιγηρία και κατέκτησε τη διοργάνωση για πρώτη φορά στην ιστορία του, με τον Μπελ να ψηφίζεται στην κορυφαία ενδεκάδα του τουρνουά.

Την ίδια στιγμή, ο Νκονό άρχισε να υποψιάζεται ότι η παρότρυνση της ομοσπονδίας να μην επιστρέψει στο Αμπιτζάν ήταν η τιμωρία του για τη φυγή του, από τη στιγμή που υπήρχε η “δικλείδα” ασφαλείας που άκουγε στο όνομα “Μπελ” για τη θέση του τερματοφύλακα.

Στη διοργάνωση του 1986, ο Νκονό είχε ανακτήσει τα γάντια του βασικού τερματοφύλακα, με το Καμερούν να φτάνει μέχρι τον τελικό της διοργάνωσης, αλλά να χάνει στα πέναλτι από τη διοργανώτρια Αίγυπτο. Με το Καμερούν να μην έχει προκριθεί για το Παγκόσμιο Κύπελλο 1986, η επόμενη συμμετοχή του σε μεγάλη διοργάνωση ήταν το Κύπελλο Εθνών 1988, με τον Μπελ σε ρόλο βασικού. Ο παίκτης της Μαρσέιγ μέχρι εκείνο το καλοκαίρι κράτησε τον Νκονό στον πάγκο και οδήγησε την πατρίδα του ξανά μέχρι το τρόπαιο, με τον ίδιο να ψηφίζεται εκ νέου στην κορυφαία ενδεκάδα του τουρνουά.

Η παρέμβαση του προέδρου και ο Μιλά

Ο Κλοντ Λε Ρουά αποχώρησε μετά από την κατάκτηση του τίτλου και ο πρόεδρος του Καμερούν, Πολ Μπιγιά, ζήτησε βοήθεια από τη Σοβιετική Ένωση, με μερικούς προπονητές που θα ήθελαν να βοηθήσουν τη χώρα. Η ΕΣΣΔ έστειλε τον Βαλερί Νεπομνιάστσι, ο οποίος είχε μόλις μία σεζόν, ως προπονητής, πέντε χρόνια νωρίτερα, όταν βρέθηκε στο τιμόνι μιας ομάδας από το Τουρκενιστάν, στην τρίτη κατηγορία του πρωταθλήματος της Σοβιετικής Ένωσης. Από την Κολχόζτσι Ασκαμπάντ, δίχως γαλλικά και με ελάχιστα αγγλικά, βρέθηκε στο Καμερούν να καθοδηγεί την πρωταθλήτρια Αφρικής. Η κατάσταση ήταν τόσο περίεργη, που χρέη μεταφραστή ανέλαβε ο οδηγός της πρεσβείας του Καμερούν στη Μόσχα, ο οποίος προσέθετε τη δική του πινελιά στις οδηγίες του Σοβιετικού και οι παίκτες ουσιαστικά δεν τον άκουγαν.

Το Καμερούν εξασφάλισε πανηγυρικά την παρουσία του στην τελική φάση του Μουντιάλ 1990, ωστόσο προηγούταν το Κύπελλο Εθνών Αφρικής της Αλγερίας το ίδιο έτος. Σε αυτήν τη διοργάνωση κατέβηκαν ως κάτοχοι και ως φαβορί, ωστόσο στις δύο πρώτες αγωνιστικές έχασαν από Ζάμπια και Σενεγάλη (του Λε Ρουά) και παρά τη νίκη 2-0 επί της Κένυας στο τέλος, αποκλείστηκαν από τη φάση των ομίλων.

Η απογοήτευση ήταν μεγάλη και ο Νκονό έχασε τη θέση του στο βασικό σχήμα από τον Μπελ μετά από τη διοργάνωση. Με τον Μπελ να έχει τα “ηνία” της ομάδας πλέον, το Καμερούν πήγε στο Μπορντό, την πόλη όπου αγωνιζόταν, για προετοιμασία ενόψει Μουντιάλ, ενώ ακολούθησαν προπονήσεις στη Γιουγκοσλαβία. Σε αυτήν την προετοιμασία, ο Νκονό ενημερώθηκε ότι δεν υπολογίζεται ως βασικός για το Μουντιάλ. “Ρώτησα γιατί. Ο προπονητής είπε ότι ήθελε να αλλάξει το σύστημα και να παίξει με έναν τερματοφύλακα ως λίμπερο. Στο ματς με τη Σενεγάλη στο Κύπελλο Εθνών έπαιξα σαν λίμπερο, οπότε δεν υπήρχε λόγος γι’ αυτήν την απόφαση. Είπα στον προπονητή ότι ήθελα να γυρίσω στη Βαρκελόνη, αλλά οι (σ.σ. συνεργάτες του Νεπομνιάστσι και μετέπειτα ομοσπονδιακοί προπονητές του Καμερούν) Ζιλ Νιονγκά, Ζαν Μανγκά Κονγκενέ και ο Νεπομνιάστσι με έπεισαν να μείνω”, δήλωσε ο Νκονό.

Με τον κίνδυνο πανωλεθρίας στο παγκόσμιο σκηνικό να ελλοχεύει, ο πρόεδρος Μπιγιά παρενέβη και πάλι και επέβαλε την επιστροφή του 38χρονου Μιλά στην εθνική, παρότι είχε αποσυρθεί προ τριετίας. Μάλιστα, εκείνη τη σεζόν είχε παίξει με τη φανέλα της Σεν Πιερουάζ στο Ρειουνιόν, ένα μικροσκοπικό νησί στον Ινδικό Ωκεανό, κτήση της Γαλλίας.

Στα φιλικά προετοιμασίας, το Καμερούν γνώρισε ταπεινωτικές ήττες από συλλόγους. Σε ένα παιχνίδι με αντίπαλο τη Χάιντουκ, οι Αφρικανοί βρέθηκαν πίσω με 3-0, αλλά ο Μιλά πέρασε αλλαγή και σημείωσε δύο γκολ. Παρ’ όλα αυτά, η κατάσταση ήταν τραγική και χρειαζόταν άμεση επέμβαση.

“Κάναμε μία συνάντηση ο Μιλά, ο Μπελ, ο Εμανουέλ Κουντέ και ο Εζέν Εκεκέ, οι παλιοί παίκτες, και είπαμε ότι δεν μπορούσαμε να πάμε στο Μουντιάλ παίζοντας αυτό το επιθετικό ποδόσφαιρο. Έπρεπε να αλλάξουμε το σύστημα σε 4-4-1-1 και αποφασίσαμε ποιοι παίκτες έπρεπε να θυσιαστούν. Ο παίκτης που έπρεπε να βγει από την ενδεκάδα ήταν ο Μιλά. Όλοι οι ποδοσφαιριστές είπαμε στον προπονητή τι χρειαζόταν να γίνει. Αλλάξαμε το σύστημα για το τελευταίο φιλικό απέναντι στη Γιουγκοσλαβία, έπαιξα και κερδίσαμε με 1-0. Την επόμενη μέρα πήγαμε στην Ιταλία. Κάναμε την τελευταία προπόνηση και ήταν θαυμάσιο. Ο κόσμος άρχισε να λέει ότι δεν καταλαβαίνει γιατί ήμουν στον πάγκο”, θυμάται ο Νκονό.

Η αποδοχή κατωτερότητας και ο εξοστρακισμός

Στο Μουντιάλ, οι κανονισμοί επέβαλαν ακόμα την παρουσία επτά παικτών στον πάγκο, με τους υπόλοιπους εκτός αποστολής, κάτι που άλλαξε στο επόμενο Παγκόσμιο Κύπελλο. Ο Μπελ παρέμεινε νο1 παρά τα όσα έγιναν στη Γιουγκοσλαβία και μάλιστα έδωσε εντολή να μην βρίσκεται ο Νκονό στον πάγκο, αλλά ο τρίτος τερματοφύλακας, Ζακ Σονγκό. “Δεν είχε σεβασμό”, απάντησε στο βιβλίο “The Outsider: A History of the Goalkeeper” ο Νκονό.

Η καθυστέρηση στην καταβολή των πριμ και η επιστροφή του Μιλά έφεραν και πάλι τον Μπελ σε θέση διαμαρτυρίας και αντίδρασης (είχε απειλήσει ότι θα φύγει εάν επέστρεφε ο Μιλά), εκπροσωπώντας τους περισσότερους συμπαίκτες του. Μόνο που ο τερματοφύλακας της Μπορντό έκανε ένα μεγάλο λάθος και δεν συγκράτησε το μεγάλο στόμα του στην πιο κρίσιμη στιγμή. Μιλώντας στο “France Football”, άσκησε κριτική στην προετοιμασία του Καμερούν.

“Στο Καμερούν υπάρχουν μόνο δύο έθνη: αυτοί που πεινούν και αυτοί που έχουν τα πάντα”, ήταν μία από τις επίμαχες ατάκες του, ενώ υποστήριξε ότι οι συμπαίκτες του δεν είχαν “ελπίδα να αντιμετωπίσουν την Αργεντινή ή οποιαδήποτε άλλη ομάδα” και ότι “θα αποκλειστούν στον 1ο γύρο χωρίς μεγάλη δόξα”. Τα τηλεφωνήματα ήταν σαφή: ο Μπελ έβγαινε από την ενδεκάδα.

Λίγες ώρες πριν από τον αγώνα και ο Νκονό είχε αγοράσει εισιτήρια στη γυναίκα του για να βρεθούν μαζί στην εξέδρα να παρακολουθήσουν την πρεμιέρα με την παγκόσμια πρωταθλήτρια Αργεντινή του Ντιέγκο Μαραντόνα. “Νόμιζα ότι είχαμε μία κακή ομάδα και πως θα χάναμε. Και ξαφνικά, ο προπονητής είπε ότι θα έπαιζα. Πέντε ώρες πριν από το παιχνίδι. Ρώτησα ‘πέντε ώρες πριν από το πρώτο παιχνίδι Παγκοσμίου Κυπέλλου; Πώς μπορώ να αγωνιστώ;’ Κάναμε μία συνάντηση με όλους τους προπονητές και ρώτησα γιατί άλλαξαν το πλάνο τους. Είπαν ότι θα έπαιζα το τελευταίο παιχνίδι και να μην το ξεχάσω ποτέ αυτό. Οπότε προσπαθούσα να βρω τη σύζυγό μου και να της πω ότι τα πράγματα είχαν αλλάξει. Είχε βγει για ψώνια με τις συζύγους των άλλων ποδοσφαιριστών και αυτό πριν από τα κινητά τηλέφωνα”.

“Μετά έπρεπε να πάρω την απόφαση. Μιλούσα με τον Ζακ Σονγκό. Είπα ‘με τίποτα’. Δεν είχα εμπιστοσύνη στον προπονητή. Έψαχνα τη γυναίκα μου. Η ομοσπονδία, ο υπουργός αθλητισμού, 7-8 άτομα μου έλεγαν ότι έπρεπε να παίξω και εγώ έλεγα ότι δεν αισθανόμουν έτοιμος. Είπα εάν δεν έπαιζα, έπρεπε να βάλουν τον Σονγκό και ότι εάν δεν ήθελε ούτε εκείνος να αγωνιστεί, θα έβαζαν κάποιον άλλον στο τέρμα, έστω κι αν δεν ήταν τερματοφύλακας. Ήμουν έμπειρος, ο Σονγκό ήταν πολύ μικρός (σ.σ. στην πραγματικότητα ήταν 26 ετών, αλλά πολύ άπειρος σε σχέση με Μπελ και Νκονό). Οπότε συμφώνησα να αγωνιστών. Πήγα και μίλησα με τον πρόεδρο του Καμερούν, Πολ Μπιγιά. Και τελικώς συμφώνησα να παίξω”.

Ο Μπελ, από την πλευρά του, δεν θεωρούσε ότι δεν θα έχανε τη θέση του από τον Νεπομνιάστσι, αλλά κατέληξε να δηλώνει “πίστευα ότι εκείνος επέλεγε την ομάδα. Δεν το πιστεύω πλέον” και να κατηγορεί “υψηλές εγχώριες πολιτικές δυνάμεις” γι’ αυτήν την εξέλιξη. Την ίδια στιγμή, η ομοσπονδία της χώρας είχε κουραστεί από τις συνεχείς οχλήσεις του Μπελ για αυξημένα πριμ και κυκλοφόρησαν ακόμα και φήμες ότι ο υπουργός αθλητισμού σκεφτόταν να του στερήσει ακόμα και την υπηκοότητα.

Η ερώτηση του Μαραντόνα και η μεταστροφή του Μπουφόν

Μέσα σε αυτό το κλίμα, το Καμερούν ρίχθηκε στην αρένα του Σαν Σίρο, για να αντιμετωπίσει το φαβορί για την κατάκτηση του Μουντιάλ. Στο ημίχρονο κι ενώ το παιχνίδι ήταν στο 0-0 ακόμα, ο Μαραντόνα, που γνώριζε τον Νκονό ως αντίπαλοι στο ντέρμπι της Βαρκελόνης όσο ο Αργεντινός αγωνιζόταν στην Μπαρτσελόνα, ρώτησε τον αντίπαλό του: “Τι κάνεις εδώ; Νόμιζα ότι ο Μπελ ήταν ο βασικός”. Ο Νκονό όχι μόνο κράτησε το μηδέν απέναντι στον καλύτερο ποδοσφαιριστή του κόσμου εκείνη την περίοδο, παρότι το Καμερούν έπαιζε με 10 παίκτες από το 61′ λόγω αποβολής του Αντρέ Κανά Μπιγίκ, αλλά στο τέλος πανηγύρισε την έκπληξη του τουρνουά, αφού οι Αφρικανοί νίκησαν με 1-0 χάρη σε γκολ του Φρανσουά Ομάμ Μπιγίκ στο 67′.

Ο Νκονό είχε προκαλέσει παγκόσμια συζήτηση εξαιτίας της απόδοσής του. Οι εμφανίσεις του άγγιξαν μέχρι και έναν 12χρονο εκκολαπτόμενο ποδοσφαιριστή, ο οποίος αγωνιζόταν ως μέσος και εκείνο το καλοκαίρι, λόγω του Καμερουνέζου που θαύμαζε στα γήπεδα της πατρίδας του, αποφάσισε να αλλάξει θέση και να γίνει τερματοφύλακας. Χρόνια μετά, μάλιστα, θα βάφτιζε τον γιο του Λουίς Τόμας λόγω του Νκονό. “Θυμάμαι ακόμα το παρθενικό παιχνίδι του Μουντιάλ 1990. Ήμουν ένα παιδί και ο Νκονό με τις αποκρούσεις του επέτρεψε στο Καμερούν να νικήσει την Αργεντινή του Μαραντόνα. Από μικρός ήμουν μέσος, όμως, ο Ενκονό άλλαξε το στιλ μου και κατέληξα ανάμεσα στα δοκάρια. Πρόσφατα τον γνώρισα και την προηγούμενη εβδομάδα μου έστειλε ευχές για τη γέννηση του γιου μου”, δήλωνε τον Ιούνιο του 2009 ο θαυμαστής του Νκονό. Το όνομά του; Τζιανλουίτζι Μπουφόν…

Το Καμερούν κατάφερε να φτάσει μέχρι τα προημιτελικά της διοργάνωσης και να αντιμετωπίσει την Αγγλία, έχοντας αποκλείσει την Κολομβία του Κάρλος Βαλντεράμα, του Ρενέ Χιγκίτα και του Αντρές Εσκομπάρ στον προηγούμενο γύρο, με τα περίφημα δύο γκολ του Μιλά στην παράταση. Οι Άγγλοι πήραν προβάδισμα στο σκορ με τον Ντέιβιντ Πλατ, όμως Κουντέ και Εκεκέ έκαναν την ανατροπή στο 2ο μέρος και όλα έδειχναν ότι το Καμερούν θα έκανε το θαύμα. Παρ’ όλα αυτά, ο Νεπομνιάστσι πλήρωσε την επιλογή του Νκονό αντί του Μπελ σε αυτό το τελευταίο ημίωρο του παιχνιδιού. Δύο κάθετες πάσες στην πλάτη της άμυνας του Καμερούν, τις οποίες θα γίνονταν εύκολη λεία για τον Μπελ, δυσκόλεψαν τον Νκονό και κατέληξαν σε δύο πέναλτι. Ο Λίνεκερ ευστόχησε τόσο στο 83′, στέλνοντας το παιχνίδι στην παράταση, όσο και στο 105′, δίνοντας την πρόκριση στην πατρίδα του.

1994: Η κλιμάκωση της κόντρας

Επόμενη μεγάλη διοργάνωση, το Κύπελλο Εθνών Αφρικής 1992. Κάτω από τα δοκάρια του Καμερούν είχε επιστρέψει ο Μπελ, αφού ο Νκονό είχε “υποβιβαστεί” σε καταλανικές ομάδες της Segunda Division, ενώ ο Μπελ αγωνιζόταν στη Σεντ Ετιέν. Η επιλογή του Φιλίπ Ρεντόν δικαιώθηκε, αφού ο βασικός τερματοφύλακας του Καμερούν δέχθηκε μόλις ένα γκολ σε τέσσερα παιχνίδια και έσωσε την εκτέλεση του Εζέν Γιαγκό στη διαδικασία των πέναλτι στα ημιτελικά με αντίπαλο την Ακτή Ελεφαντοστού. Παρ’ όλα αυτά, οι Σιρίλ Μακανακί και Ομάμ Μπιγίκ δεν κατάφεραν να σκοράρουν στις προσπάθειές τους, ενώ το ίδιο συνέβη και με τον Μπελ που κλήθηκε να εκτελέσει το 4ο πέναλτι του Καμερούν, με συνέπεια τα “αδάμαστα λιοντάρια” να αποκλειστούν και οι “ελέφαντες” να κερδίσουν 11-10 την Γκάνα στα πέναλτι του τελικού.

Το Καμερούν δεν κατάφερε να προκριθεί στο επόμενο Κύπελλο Εθνών Αφρικής, ωστόσο ο Μπελ δεν έχασε τη θέση του κάτω από τα δοκάρια. Ο Νκονό, μάλιστα, κλήθηκε στην αποστολή την τελευταία στιγμή, με τον Σονγκό να θεωρείται ο δεύτερος τερματοφύλακας στην ιεραρχία πλέον. Το Καμερούν αποδείχθηκε εκ των υστέρων ότι έπεσε στο “γκρουπ του θανάτου” και στην πρεμιέρα με τη μετέπειτα 3η του Μουντιάλ Σουηδία, αναδείχθηκε ισόπαλο 2-2. Βασικός για τους Καμερουνέζους αγωνίστηκε εκτός τον άλλων ο στόπερ της Παναχαϊκής από το 1995 μέχρι το 1998 Ραϊμόν Καλά και ο επιθετικός της AEΛ από το 1994 μέχρι το 1996 Νταβίντ Εμπέ.

Πέντε ημέρες μετά αντιμετώπιζε τη Βραζιλία, σε έναν αγώνα όπου άνοιξε το Κουτί της Πανδώρας. Το προπονητικό επιτελείο του Καμερούν, δηλαδή ο Ανρί Μισέλ (ο οποίος το 2001 διετέλεσε προπονητής στον Άρη) που είχε αναλάβει την ομάδα για το Μουντιάλ μαζί με τους Νιονγκά και Μανγκά Κονγκενέ είχαν επιλέξει να αγωνιστεί ο Νκονό στον αγώνα απέναντι από τη “σελεσάο”, διότι είχε εμπειρία απέναντι στους Νοτιοαμερικανούς, μετά από την πρώτη σεζόν του στην άλλη όχθη του Ατλαντικού Ωκεανού με τη φανέλα της Μπολίβαρ.

“Έπαιζε στη Βολιβία εκείνον τον καιρό, οπότε είχε καλύτερη κατανόηση του παιχνιδιού στη Νότια Αμερική. Ψυχολογικά, ο Τομί ήταν εκεί, οπότε αποφασίσαμε ότι θα χτίζαμε γύρω από τον Τομί τη στρατηγική του αγώνα. Μία ημέρα πριν από το παιχνίδι, επιβεβαιώσαμε ότι ο Τομί θα άρχιζε στην ενδεκάδα και του το είπαμε στο πρωινό”, εξήγησε ο Νιονγκά στο βιβλίο του Γουίλσον.

Οι τρεις τερματοφύλακες του Καμερούν κάθονταν -από τύχη- στο ίδιο τραπέζι σε εκείνο το πρωινό, όταν ανακοινώθηκε η απόφαση του προπονητικού επιτελείου. “Έπαιζα καλύτερα. Δεν είχαν εμπιστοσύνη στον Μπελ. Είχαν μία συνάντηση οι προπονητές και αποφάσισαν τελικά να αγωνιστώ εγώ σε εκείνο το ματς. Θεώρησαν ότι είχα μεγαλύτερη ικανότητα στο ένας εναντίον ενός και ότι θα ήμουν πιο πολύτιμος απέναντι στη Βραζιλία”, πρόσθεσε ο Νκονό.

Το “αντάρτικο” των παικτών κατά Μισέλ και Νκονό

Στις λίγες ώρες που μεσολάβησαν μεταξύ του πρωινού και της συνάντησης των προπονητών με τους παίκτες στις 11:00 τοπική ώρα, κάτι άλλαξε. “Δεν είμαι βέβαιος, οπότε δεν θέλω να είμαι κατηγορηματικός, αλλά νομίζω ότι ο Μπελ συναντήθηκε με τον Ανρί Μισέλ για να παραπονεθεί ότι οι πολιτικοί τον εξοστράκιζαν από την ομάδα. Ο Μπελ πήγε και οργάνωσε μία συνάντηση με τους συμπαίκτες του και τους είπε ότι οι προπονητές τον είχαν επιλέξει ως τερματοφύλακα για τον αγώνα, αλλά οι πολιτικοί δεν ήθελαν να παίξει”, ισχυρίστηκε ο Νιονγκά.

“Ο Ζαν Μανγκά Ονγκέν κι εγώ δεν γνωρίζαμε αυτές τις κινήσεις ή ότι υπήρχε έστω η πιθανότητα αλλαγής από την ομάδα που είχαμε συμφωνήσει για τον αγώνα. Οι ποδοσφαιριστές είπαν στον Μπελ ότι εάν είχε επιλεγεί, θα έπρεπε να παίξει. Κατά τη διάρκεια της συνάντησης παικτών – προπονητών στις 11:00 το πρωί, ο Ανρί Μισέλ ρώτησε πολύ καθαρά τους παίκτες ‘τι αποφασίσατε;’ Ο Μανγκά κι εγώ ήμασταν αποσβολωμένοι, μετά από όλα όσα είχαμε προετοιμάσει. Ο Μιλά σηκώθηκε και είπε ότι αποφάσισαν πως θέλουν τον Μπελ. Ο Μισέλ είπε ότι συμφωνούσε με τους παίκτες. Τότε, είπα στον Ανρί Μισέλ ότι εάν συμφωνούσε με τους παίκτες, εγώ δεν είχα καμία σχέση με αυτήν την απόφαση. Μετά αποχώρησα τρέχοντας από τη συνάντηση. Ο Μανγκά σηκώθηκε, για μία στιγμή δίστασε, αλλά μετά έμεινε και απλά κάθισε πίσω”.

Με τον Μπελ κάτω από τα δοκάρια, η Βραζιλία σημείωσε ίσως την πιο άνετη νίκη της στις ΗΠΑ. Ο Ρομάριο άνοιξε το σκορ στο 39′, ο Μάρσιο Σάντος διπλασίασε τα τέρματα στο 66′ και ο Μπεμπέτο διαμόρφωσε το τελικό 3-0 στο 73′ κι ενώ δέκα λεπτά νωρίτερα είχε αποβληθεί ο 17χρονος Ριγκομπέρτ Σονγκ. Ο Μιλά δεν ήταν η “χρυσή” αλλαγή του Μισέλ αυτήν τη φορά, ενώ ούτε ο 19χρονος Μαρκ Βιβιάν Φοέ κατάφερε να βοηθήσει στο κέντρο του Καμερούν.

“Ηττηθήκαμε 3-0. Ο Μπελ συγκάλεσε συνάντηση μετά από τον αγώνα, λέγοντας ότι είχε να πει κάτι στους παίκτες. Πήγαμε στο δωμάτιο για τη συνάντηση. Ο Μπελ είπε ότι γνώριζε πως θα τον λίντσαραν όταν γυρνούσε στο Καμερούν, επειδή δέχθηκε τρία γκολ και ήδη πριν από τον αγώνα οι πολιτικοί δεν ήθελαν να αγωνιστεί. Είπα ‘εκτιμώ ότι μιλάς για μένα; Τότε, θα σας πω ακριβώς τι έγινε’. Είπα στους παίκτες πώς είχαμε προετοιμαστεί κατά τη διάρκεια των προπονήσεων πριν από τον αγώνα για να είναι βασικός τερματοφύλακας ο Νκονό.

Αυτό επιβεβαιώθηκε την ημέρα πριν από τη συνάντηση παικτών – προπονητών. Είπα ότι θα ήθελα να καταλάβω τι συνέβη μετά το πρωινό και πριν από τη συνάντηση. Είπα ότι αυτός δεν είναι τρόπος να γίνονται πράγματα και ότι δεν είναι οι παίκτες που αποφασίζουν ποιος πρέπει να είναι στην ομάδα, ειδικά από τη στιγμή που οι προπονητές είχαν αποφασίσει. Έδειξα τον Μισέλ και τον προκάλεσα να με αντικρούσει, εάν έλεγα κάτι λάθος και προσπάθησα να εξηγήσω την τακτική και πώς φτάσαμε στην απόφαση για τον Νκονό”.

“Ο πρώτος άνθρωπος που σηκώθηκε μετά από την ομιλία μου, σχεδόν σαν να επαναστατεί, ήταν ο Ζακ Σονγκό. Προσέβαλε τον Ανρί Μισέλ, χαρακτηρίζοντάς τον με διάφορα επίθετα, λέγοντας ότι είναι άχρηστος και ότι δεν έχει προσωπικότητα. Ένας άλλος που σηκώθηκε ήταν ο Κανά Μπιγίκ. Είπε ‘μπουχτίσαμε με όλες τις συναντήσεις. Μπουχτίσαμε με όλη την ίντριγκα’. Γνωρίζαμε ότι κάτι σοβαρό είχε πάει στραβά με την εθνική ομάδα”, ήταν η διήγηση για τα γεγονότα του Νιονγκά στο βιβλίο του Γουίλσον.

Ο Μπελ, από την πλευρά του, παραμένει αμετακίνητος σχετικά με τα όσα έγιναν το 1994. “Το 1990, 0 Νεπομνιάστσι ήρθε και μου είπε ανοιχτά ‘η χώρα δεν σε θέλει να παίξεις, λόγω πολιτικής’. Το 1994, ο Ανρί Μισέλ μάζεψε τους παίκτες και τους είπε ότι ήθελε να παίξω εγώ, αλλά οι πολιτικοί δεν ήθελαν και είπαν ‘με τίποτα’. Δεν ήμασταν αρκετά θαρραλέοι το 1990. Δεν καταλάβαμε τι συνέβαινε το 1994, δεν θέλαμε να γίνει έτσι και δεν χρειαζόταν να πουν ποιος θα αγωνιστεί. Όποιος θέλει ο προπονητής θα παίξει. Είχαν πραγματικά πρόβλημα με εμένα, αλλά μπορώ να καταλάβω το πρόβλημά τους. Χρησιμοποιηθήκαμε μέσω πολιτικής, για να καταλάβουμε ότι εάν κάποιος αντιδράσει και πει αυτό δεν είναι σωστό, τότε είναι επικίνδυνος. Δεν ήμουν επικίνδυνος για τη χώρα μου, αλλά στον κόσμο που διοικούσε την ομοσπονδία δεν του άρεσαν όσοι αντιδρούσαν και έλεγαν ό,τι σκέφτονταν. Σημαίνει ότι φοβόντουσαν τους ηγέτες”.

Ο Νκονό “ήταν ήρεμος και ποτέ δεν ενοχλήθηκε”, σύμφωνα με τον Νιονγκά. Έστω κι αν στο τρίτο παιχνίδι του ομίλου, το καθοριστικό με αντίπαλο τη Ρωσία, δεν αγωνίστηκε. “Ο Μισέλ αποφάσισε ότι θα έπρεπε να παίξει ο Σονγκό στο τρίτο παιχνίδι, σχεδόν ως αντίποινα για όσα σχόλια απηύθυνε προς το πρόσωπό του. Και ο Κανά Μπιγίκ, ο οποίος επίσης αντέδρασε οργισμένα, του ζητήθηκε να αγωνιστεί, παρότι είχε τραυματισμό στο γόνατο, αντί του Εμίλ Μπου που ήταν η πραγματική πρώτη επιλογή.

Στις 14:00, πριν από τον αγώνα, κάλεσα τον Ροζέ Μιλά και έναν αθλητικό δημοσιογράφο και μετά πήγα να δω τον υπουργό Πληροφοριών, ο οποίος ήταν ο επιτετραμμένος της κυβέρνησης και ο επικεφαλής της αποστολής στο Παγκόσμιο Κύπελλο. Του είπα ότι πρέπει να πάει να δει τον Ανρί Μισέλ, επειδή γνώριζα ότι θα πάει πολύ άσχημα το ματς. Αλλά ο Ανρί Μισέλ είπε ότι δεν επρόκειτο να αλλάξει γνώμη. Και χάσαμε με 6-1. Μετά από τον αγώνα, ήρθε πίσω στο ξενοδοχείο και πέρασε όλη τη νύχτα πίνοντας ουίσκι. Χρειάστηκε να τον κουβαλήσουμε στο δωμάτιό του”.

Το άδοξο τέλος των δύο θρύλων

“Χάσαμε αυτά τα παιχνίδια όχι στον αγωνιστικό χώρο, αλλά στο ξενοδοχείο”, δήλωσε ο Νκονό, ο οποίος δεν αγωνίστηκε ξανά με την εθνική ομάδα ούτε ο Μπελ, μετά από εκείνο το Μουντιάλ. Η “χρυσή” εποχή τους είχε φτάσει στο τέλος, με τον Μπελ να ολοκληρώνει και την καριέρα του ως ποδοσφαιριστής. Στην επιστροφή του στην πατρίδα επιβεβαιώθηκε, αφού άγνωστοι έκαψαν το σπίτι του στην Ντουαλά, κατηγορώντας τον ότι ήταν εκείνος που έφερε τον Μισέλ στην ομάδα και ότι θα έπρεπε να είχε καλύτερη απόδοση. Στο στόχαστρο μπήκε μέχρι και ο ήρωας του 1990, Μιλά.

Οι προσπάθειες του Μπελ να αλλάξει τα πεπραγμένα στην ομοσπονδία της χώρας του κλιμακώθηκαν με την υποψηφιότητά του στις εκλογές ανάδειξης προέδρου, όπου ηττήθηκε με μεγάλη διαφορά. Έκτοτε, απασχολείται περισσότερο με την καμπάνια “Ενωμένοι κατά της Ελονοσίας”, υποστηρίζοντας το 2009 ότι η νόσος επηρέασε την απόδοσή του.

Ο Νκονό συνέχισε για ακόμα τρία χρόνια ως ποδοσφαιριστής και το 1997 κρέμασε τα γάντια του στη Βολιβία. Διατήρησε δεσμούς με την εθνική ομάδα της χώρας του ως βοηθός προπονητή και το 2002 συνελήφθη από την αστυνομία του Μάλι, πριν από τον ημιτελικό του Κυπέλλου Εθνών απέναντι στους διοργανωτές, κατηγορούμενος για χρήση “μαύρης μαγείας”.

Μάλιστα, ένα βίντεο δείχνει τους αστυνομικούς να σέρνουν τον Νκονό στον στίβο του γηπέδου μαζί με τον προπονητή Βίνφριντ Σέφερ και εν τέλει δέχθηκε τιμωρία απαγόρευσης ενασχόλησης με το ποδόσφαιρο για έναν χρόνο, η οποία αργότερα άρθηκε.

Το Καμερούν νίκησε με 3-0 και στον τελικό επικράτησε στα πέναλτι της Σενεγάλης, αν και ο Νκονό δεν καθόταν στον πάγκο. Σύμφωνα με όσα κυκλοφόρησαν αργότερα, στην τσέπη του Νκονό φέρεται να βρέθηκε ένα φυλαχτό μαύρης μαγείας…