Ο Χρίστο Στόιτσκοφ (ή Στοΐτσκοφ όπως τονίζεται σωστά το επώνυμό του) γεννήθηκε στις 8 Φεβρουαρίου 1966. Μέχρι σήμερα, κανείς δεν ισχυρίστηκε ότι δεν επρόκειτο για τον κορυφαίο Βούλγαρο ποδοσφαιριστή στην ιστορία, έναν από τους κορυφαίους παίκτες της δεκαετίας του ’90 και συνάμα έναν από τους πιο οξύθυμους.
Το απέδειξε πολλές φορές στην καριέρα του ως ποδοσφαιριστής, αλλά και αργότερα. Μέχρι σήμερα οι δηλώσεις του προκαλούν διαμάχες. Στην πρώτη σεζόν του στην Μπαρτσελόνα τιμωρήθηκε με δύο μήνες επειδή πάτησε διαιτητή.
Τίποτα δεν ξεπερνάει, όμως, αυτό που συνέβη στον τελικό κυπέλλου Βουλγαρίας το 1985, όταν οι ποδοσφαιρικές αρχές της χώρας αποφάσισαν να ακυρώσουν το αποτέλεσμα του αγώνα, να διαλύσουν τις δύο φιναλίστ του τελικού, να αλλάξουν πρωταθλητή και να τιμωρήσουν τον Στόιτσκοφ με ισόβιο αποκλεισμό από το ποδόσφαιρο.
Απορρίφθηκε από την Μπότεφ
Γεννημένος στο Πλόβντιφ, εντάχθηκε για πρώτη φορά σε ομάδα στα 11 χρόνια του. Ήταν η Μαρίτσα, ομάδα των προαστίων, στην οποία έκανε τα πρώτα βήματά του μέχρι το 1981, όταν και έπαιξε ένα παιχνίδι με την ανδρική ομάδα του συλλόγου.
Οι άνθρωποι της Μαρίτσα δεν είδαν κάτι στον Στόιτσκοφ και αποφάσισαν να τον αφήσουν να φύγει. Τη σεζόν 1981-1982 αγωνίστηκε στην ομάδα του εργοστασίου «Γιούρι Γκαγκάριν» και σε 16 αγώνες σημείωσε 3 γκολ στα ερασιτεχνικά πρωταθλήματα.
Το καλοκαίρι του 1982 τον κάλεσε η Χέμπρος από το Χαρμανλί, η οποία αγωνιζόταν στην 3η τη τάξει κατηγορία του βουλγαρικού πρωταθλήματος. Στην πρώτη σεζόν του, σε ηλικία 16 ετών, έπαιξε σε 11 αγώνες και σημείωσε 4 γκολ. Τη νέα χρονιά ήταν πιο δραστήριος, αγωνίστηκε 21 φορές και σκόραρε 10 στο πρωτάθλημα.
Οι εμφανίσεις του οδήγησαν την Μπότεφ, τη μεγάλη ομάδα της πόλης του και μέχρι σήμερα τον πιο παλιό ποδοσφαιρικό σύλλογο που συνεχίζει να λειτουργεί στη χώρα, να τον καλέσει για δύο εβδομάδες δοκιμής.
Ο Στόιτσκοφ προπονήθηκε με την πρώτη ομάδα, όμως ο παλιός θρύλος της Μπότεφ και διευθυντής της τότε, Βίντιν Αποστόλοφ, δεν έμεινε ευχαριστημένος, με συνέπεια να επιστρέψει στη Χέμπρος.
Τον πλήγωσε η Λέφσκι στο κύπελλο
Στο κύπελλο Βουλγαρίας, η Χέμπρος κληρώθηκε στη φάση των 64 με την επίσης ερασιτεχνική Τσάβνταρ Τρόγιαν. Στο πρώτο παιχνίδι στο Χαρμανλί επικράτησε με 1-0 και στη ρεβάνς πήρε ξανά τη νίκη, με 3-2 αυτήν τη φορά και με τον 18χρονο Στόιτσκοφ να σημειώνει ένα γκολ.
Στον επόμενο γύρο, το έργο έγινε πιο δύσκολο, αφού η Χέμπρος ήρθε αντιμέτωπη με την Αρντά Καρτζαλί της δεύτερης κατηγορίας. Ο Στόιτσκοφ σκόραρε ξανά, στην εντός έδρας νίκη 2-0, και παρά την ήττα 0-1 στη ρεβάνς (χωρίς να αγωνιστεί ο νεαρός επιθετικός), η Χέμπρος προκρίθηκε στη φάση των 16.
Ο αντίπαλος, πλέον, ήταν ακατάβλητος. Η απόλυτη κυρίαρχος του βουλγαρικού ποδοσφαίρου εκείνη την εποχή, η περσινή πρωταθλήτρια και κυπελλούχος Λέφσκι, ήταν η ομάδα που κλήθηκε να αντιμετωπίσει η Χέμπρος.
Οι νταμπλούχοι επικράτησαν 2-1 στο Χαρμανλί χωρίς τον Στόιτσκοφ. Στη ρεβάνς, η Λέφσκι νίκησε εύκολα 4-2, όμως όχι στη Σόφια, αλλά στο Σβίλενγκραντ, κοντά στα ελληνοτουρκικά σύνορα.
Ντεμπούτο και γκολ στο κύπελλο με ΤΣΣΚΑ
Παρά τον αποκλεισμό της Χέμπρος από το κύπελλο, ο Στόιτσκοφ συνέχισε να αγωνίζεται στη διοργάνωση. Κι αυτό γιατί τον Ιανουάριο του 1985, η ΤΣΣΚΑ Σόφιας έκανε την κίνησή της και απέκτησε τον νεαρό επιθετικό.
Τρεις εβδομάδες μετά από τη μετακίνησή του, ο Μανόλ Μανόλοφ, ο οποίος προηγουμένως είχε περάσει από τους πάγκους του Απόλλωνα Αθηνών, του Εθνικού και του Πανσερραϊκού, παίρνει τον Στόιτσκοφ στην αποστολή του αγώνα για τα προημιτελικά του κυπέλλου με αντίπαλο την Τσίρπαν.
Στο 81ο λεπτό, ο Στοΐτσο Μλαντένοφ (προπονητής της Καλλιθέας το 2005-2006) δίνει τη θέση του στον Στόιτσκοφ, που πραγματοποιεί το ντεμπούτο του με την ομάδα του στρατού. Η ΤΣΣΚΑ επικρατεί 4-0 και η ρεβάνς είναι διαδικαστικού χαρακτήρα.
Όχι και για τον Στόιτσκοφ, που σε εκείνο το παιχνίδι κάνει ντεμπούτο ως βασικός και μάλιστα πετυχαίνει και το πρώτο τέρμα με τη νέα ομάδα του, κάνοντας το 2-0 στο 51′. Το τελικό 5-0 στέλνει την ΤΣΣΚΑ στα ημιτελικά του θεσμού.
Μάχη σε δύο «μέτωπα» για Λέφσκι και ΤΣΣΚΑ
Παράλληλα με το κύπελλο εξελίσσεται και το πρωτάθλημα, όπου η Λέφσκι έχει ξανά το κεφάλι, όμως η ΤΣΣΚΑ ακολουθεί από κοντά. Καμία ομάδα δεν θέλει να αφήσει κάποιο τρόπαιο στον «αιώνιο» αντίπαλο και γι’ αυτό όταν τα ημιτελικά του κυπέλλου έφεραν τους «γίγαντες» της πρωτεύουσας απέναντι στους «γίγαντες» του Πλόβντιφ, όλοι γνώριζαν το ζευγάρι του τελικού.
Η ΤΣΣΚΑ διέλυσε με 4-0 τη Λοκομοτίβ εκτός έδρας κι έχασε 2-3 στην πρωτεύουσα, η Λέφσκι έκανε δύο νίκες κόντρα στην Μπότεφ και το ραντεβού κλείστηκε για τις 19 Ιουνίου.
Μέχρι τότε, η Λέφσκι είχε ανοίξει τη διαφορά στο πρωτάθλημα στους 4 βαθμούς και φτάνοντας μία αγωνιστική πριν από τη λήξη, κατέκτησε μαθηματικά το 16ο πρωτάθλημα της ιστορίας της και μείωνε την «ψαλίδα» από τα 23 της ΤΣΣΚΑ.
Ο διαιτητής καλούσε σε βοήθεια
Ο τελικός διεξήχθη στο «Βασίλ Λέφσκι» των νταμπλούχων Βουλγαρίας, αν και τυπικά γηπεδούχος ήταν η ΤΣΣΚΑ. Τρεις εβδομάδες μετά από την τραγωδία στο «Χέιζελ», που στοίχισε τη ζωή σε 39 ανθρώπους, ήταν δύσκολο να φανταστεί κάποιος ότι θα τολμούσε κανείς να οξύνει τα πνεύματα.
Ακόμα κι αν επρόκειτο για δύο ομάδες που είχαν δώσει μόνο ένα φιλικό στην ιστορία τους κι αυτό το μακρινό 1964 (νίκη 6-2 της ΤΣΣΚΑ) η έχθρα θα έπρεπε να επισκιαστεί από το κλίμα εκείνης της περιόδου. Φευ…
Η ομοσπονδία δεν βοήθησε ιδιαίτερα την κατάσταση, ορίζοντας ως διαιτητή του ντέρμπι τον Αχμέντ Γιασάροφ, ο οποίος δεν ήταν κατάλληλος για έναν τέτοιο αγώνα.
«Παιδιά, με έβγαλαν έξω από τα νερά μου. Μου είπαν ότι δεν υπάρχει κανείς άλλος να σφυρίξει αυτόν τον αγώνα. Δεν έχω κάνει προπονήσεις, οπότε βοηθήστε με», ήταν τα λόγια του προς τους βοηθούς του, πριν από τη σέντρα του τελικού.
Η απόδειξη της ανικανότητάς του ήρθε στο 26ο λεπτό, όταν ο Γκέοργκι Σλάβκοφ άνοιξε το σκορ για την ΤΣΣΚΑ, χρησιμοποιώντας το χέρι του πάνω στη φάση. Οι παίκτες της Λέφσκι (η οποία τότε μετρούσε 7 σερί νίκες στο ντέρμπι) σταμάτησαν περιμένοντας σφύριγμα του διαιτητή, ο Γιασάροφ δεν αντέδρασε και το 1-0 ήταν γεγονός.
Οι παίκτες της Λέφσκι γρονθοκοπούσαν τον διαιτητή
Το σοβαρό σφάλμα του διαιτητή άναψε τη «σπίθα» που χρειαζόταν για να πάρει φωτιά ένα παιχνίδι που ούτως ή άλλως μύριζε μπαρούτι. Τα μαρκαρίσματα έγιναν σκληρά έως και αντιαθλητικά, οι διαμαρτυρίες σε κάθε φάση ήταν ανυπόφορες και στο 73ο λεπτό ήρθε το κρεσέντο κι ενώ το σκορ είχε γίνει ήδη 2-1 από τα γκολ των Ίλια Βοΐνοφ της ΤΣΣΚΑ και Νάσκο Σιράκοφ της Λέφσκι.
Ο δεξιός μπακ της Λέφσκι, Πλάμεν Νικόλοφ, ποδοσφαιριστής της χρονιάς στη Βουλγαρία για το 1984, έκανε τάκλιν στην αριστερή κνήμη του Ράντοσλαβ Ζντράβκοφ και αντίκρισε κόκκινη κάρτα.
Πέντε λεπτά αργότερα, απηυδισμένος από τα σκληρά μαρκαρίσματα, ο Κοσταντίν Γιάντσεφ της ΤΣΣΚΑ χτύπησε τον Εμίλ Σπάσοφ και προκάλεσε γενική σύρραξη, στην οποία συμμετείχε και ο Στόιτσκοφ. Ο διαιτητής απέβαλε Γιάντσεφ και Σπάσοφ, ωστόσο δεν ηρέμησαν τα πνεύματα.
Στο τελευταίο σφύριγμα του διαιτητή, ο τερματοφύλακας της Λέφσκι και της εθνικής Βουλγαρίας και νυν πρόεδρος της ποδοσφαιρικής ομοσπονδίας της χώρας και μέλος της Εκτελεστικής Επιτροπής της UEFA, Μπόρισλαφ Μιχαΐλοφ, έτρεξε από την εστία του μέχρι το κέντρο του γηπέδου και έσπρωξε τον διαιτητή στο στήθος.
Προκλήθηκε νέα ένταση η οποία κορυφώθηκε στη φυσούνα που οδηγούσε στα αποδυτήρια, όπου, σύμφωνα με τον βοηθό του Γιασάροφ, Ντίμιταρ Σαρλάτσκι, οι Μιχαΐλοφ, Σιράκοφ και άλλοι παίκτες της Λέφσκι γρονθοκοπούσαν τον διαιτητή.
Παρά το επεισοδιακό φινάλε, η απονομή του τροπαίου στην ΤΣΣΚΑ πραγματοποιήθηκε κανονικά, μέσα στο γήπεδο της Λέφσκι και χωρίς περαιτέρω παρατράγουδα.
«Αύριο δεν θα υπάρχουν Λέφσκι και ΤΣΣΚΑ»
Αυτά ήρθαν αργότερα, όταν οι αρχές, πολιτικές και αθλητικές, εξέταζαν τις τιμωρίες των δύο ομάδων για τις ντροπιαστικές σκηνές ενώπιον του επί 30 χρόνια γενικού γραμματέα του ΚΚΒ και ανώτατου άρχοντα της χώρας, Τόντορ Ζίβκοφ.
Ο πρόεδρος της Λέφσκι, Μπόρις Βέλτσεφ, και ο πρόεδρος της ΤΣΣΚΑ, Μίλκο Μπάλεφ, έδωσαν τεράστια παρασκηνιακή μάχη για τις τιμωρίες. Αρχικός νικητής αναδείχθηκε ο Μπάλεφ, αφού οι φίλοι της Λέφσκι τον κατηγόρησαν για τις πολύ αυστηρές ποινές που επιβλήθηκαν σε παίκτες της ομάδας τους.
Τέσσερις σημαντικοί παίκτες της Λέφσκι τιμωρήθηκαν με ποινή αποκλεισμού από το ποδόσφαιρο εφ’ όρου ζωής, οι Μιχαΐλοφ, Νικόλοφ, Σπάσοφ και Εμίλ Βέλεφ, αλλά μόλις ένας της ΤΣΣΚΑ είχε την ίδια τύχη και ούτε καν ο παίκτης του αντίκρισε κόκκινη κάρτα (Γιάντσεφ). Ο τιμωρημένος παίκτης των κυπελλούχων ήταν ο 19χρονος Στόιτσκοφ, η απουσία του οποίου ακόμα δεν θα συνιστούσε ζημιά για την ομάδα του.
Μόνο που ο πολιτικός κόσμος της εποχής είχε άλλες διαθέσεις. Ο πρωθυπουργός, Γκρίσα Φιλίποφ, φανατικός φίλος του ποδοσφαίρου και δη της Μπότεφ, απευθύνθηκε στον πρόεδρο της ομοσπονδίας και ταυτόχρονα γενικό γραμματέα του υπουργικού συμβουλίου, Ίβαν Σπάτοφ, για να παρέμβει.
«Όταν επιστρέψαμε στο καμαράκι των διαιτητών μετά από τον τελικό, ο Σπάτοφ μας είπε ‘αύριο δεν θα υπάρχουν Λέφσκι και ΤΣΣΚΑ. Θα τις διαλύσω’», θυμάται ο Σαρλάτσκι.
Έχασαν τίτλους και διαλύθηκαν ως σύλλογοι
Ο Σπάτοφ έκανε πράξη τις απειλές του, αφού εκτός από την τιμωρία στους παίκτες και τον διωγμό των δύο προπονητών τους, Βασίλ Μετοντίεφ και Μανόλοφ, επέβαλε ανεπανάληπτες ποινές και σε διασυλλογικό επίπεδο.
Η ομοσπονδία πήρε πίσω το κύπελλο της ΤΣΣΚΑ και δεν το απένειμε πουθενά, ενώ δεν έστειλε εκπρόσωπο της χώρας στο επόμενο Κύπελλο Κυπελλούχων. Επιπροσθέτως, διέλυσε τις δύο ομάδες, με συνέπεια να μην συμμετάσχουν στην τελευταία αγωνιστική του πρωταθλήματος και ως εκ τούτου η Λέφσκι δεν στέφθηκε ποτέ πρωταθλήτρια Βουλγαρίας.
Η δεύτερη στη βαθμολογία ΤΣΣΚΑ επίσης δεν υπήρχε επισήμως στο ποδοσφαιρικό στερέωμα πλέον, με συνέπεια ο τίτλος να καταλήξει στην τρίτη του πρωταθλήματος, που όλως τυχαίως ήταν η Μπότεφ (ή Τράκλα όπως ήταν γνωστή τότε), η οποία στέφθηκε πρωταθλήτρια για τρίτη φορά στην ιστορία της και αγωνίστηκε στο επόμενο Κύπελλο Πρωταθλητριών!
Οι ραγδαίες εξελίξεις προκάλεσαν ανακατατάξεις και στα χαμηλά στρώματα του βαθμολογικού πίνακα, αφού η Ντούναφ Ρούσε πήρε τη νίκη στη Σόφια 3-0 άνευ αγώνα την τελευταία αγωνιστική κόντρα στην ΤΣΣΚΑ και τερμάτισε στην 13η θέση, αφήνοντας τη Μίνιορ Πέρνικ έναν βαθμό πιο πίσω, να υποβιβάζεται στη δεύτερη κατηγορία!
Ευνοημένες στάθηκαν και οι Λοκομοτίβ Σόφιας και Πίριν, αφού τερμάτισαν στην 4η και 5η θέση αντιστοίχως και βγήκαν στο Κύπελλο UEFA. Η Λοκομοτίβ συγκέντρωσε τους ίδιους βαθμούς με την Μπότεφ, όμως μειονεκτούσε στην ισοβαθμία, ειδάλλως θα μπορούσε να πανηγυρίσει το 5ο πρωτάθλημα της ιστορίας της και να γίνει η 4η δύναμη της χώρας, αφήνοντας πίσω τη Τσέρνο Μόρε. Μέχρι και σήμερα παραμένει με τελευταίο πρωτάθλημα εκείνο του 1978.
Άλλαξαν ονομασία και επέστρεψαν
Από τη στιγμή που επρόκειτο για τις δύο μεγαλύτερες ομάδες της χώρας, η διάλυσή τους ήταν πρακτικά αδύνατη. Το σχέδιο που επελέγη ήταν να υπάρξει μια διάδοχη κατάσταση των δύο ομάδων, δύο «νέοι» σύλλογοι που θα έφεραν την ιστορία των παλιών, τους παίκτες των παλιών, τις διοικήσεις των παλιών, τα γήπεδα των παλιών, τους φιλάθλους των παλιών.
Ουσιαστικά, τον Σεπτέμβριο του 1985 πραγματοποιήθηκε μετονομασία της Λέφσκι Σπαρτάκ (όπως ήταν το όνομα της ομάδας από το 1969) σε Βιτόσα και της ΤΣΣΚΑ Σεπτεμβριανή Σημαία (όπως ήταν το όνομα της ομάδας από το 1968) σε Σρέντετς. Με αυτές τις ονομασίες, οι δύο σύλλογοι επέστρεψαν στο πρωτάθλημα την επόμενη σεζόν, αν και αρκετά αποδυναμωμένες, με συνέπεια να τερματίσουν εκτός πρώτης τριάδας.
Οι ποινές στους ποδοσφαιριστές έπεσαν κι αυτές. Από ισόβιο αποκλεισμό, μετατράπηκαν σε αποκλεισμό ενός έτους, με συνέπεια ο Στόιτσκοφ να μην αγωνιστεί καθόλου τη σεζόν 1985-1986, σε ηλικία 20 ετών.
Επιστράφηκαν οι τίτλοι, πανηγύρισε το κύπελλο
Η καριέρα του ουσιαστικά άρχισε ξανά τη νέα χρονιά, το 1986-1987, όταν πλέον αγωνιζόταν ως βασικός στα αριστερά της επίθεσης της ΤΣΣΚΑ και οδήγησε την ομάδα του στην κατάκτηση του πρωταθλήματος με 6 γκολ σε 25 αγώνες, ο πρώτος τίτλος της καριέρας του.
Ταυτόχρονα, τον Σεπτέμβριο του 1987 πραγματοποίησε ντεμπούτο με την εθνική Βουλγαρίας σε προκριματικό του Euro 1988 κόντρα στο Βέλγιο.
Η Μοίρα πήρε τον δρόμο της για τον Βούλγαρο επιθετικό και τον έστρωσε με ροδοπέταλα. Το 1990, όταν έπαιρνε μεταγραφή στην Μπαρτσελόνα κατόπιν επιθυμίας του Γιόχαν Κρόιφ, αποκαταστάθηκαν και οι τίτλοι του 1985.
Ακυρώθηκε η τότε απόφαση της ομοσπονδίας και το πρωτάθλημα κατέληξε στη Λέφσκι και το κύπελλο στην ΤΣΣΚΑ. Χρονικά, το πρώτο τρόπαιο της καριέρας του Στόιτσκοφ ήρθε 5 χρόνια μετά από την κατάκτησή του.
Ποδόσφαιρο
Πορτοκαλί και άλλα