Ανδρέας Παπαεμμανουήλ: Οι ιστορίες του

Ο Παναθηναϊκός, η ΑΕΚ, το ελληνικό ποδόσφαιρο κατ’ επέκταση, πενθούν τις τελευταίες ημέρες για την απώλεια του Ανδρέα Παπαεμμανουήλ.

«Έφυγε» 12 ημέρες μετά τα 81α του γενέθλια, συγκεκριμένα την 1η Μαρτίου 2020, και «πέταξε» για να βρει παλιούς αγαπημένους φίλους και συμπαίκτες, όπως ο Τάκης Λουκανίδης, ο Βαγγέλης Πανάκης, ο Κώστας Λινοξυλάκης, ο Ζαχαρίας Πιτυχούτης…

Με τη βοήθεια του βετεράνου ποδοσφαιριστή Γιώργου Ροκίδη και οικείων του Παπαεμμανουήλ, το Sport-Retro.gr «ταξιδεύει» πολλά χρόνια πίσω και παραθέτει ιστορίες μιας άλλης εποχής.

Απώτερος σκοπός; Να τιμηθεί η μνήμη του θρυλικού «Παπαμανώλη» και όλων εκείνων των ποδοσφαιριστών που συγκέντρωναν χιλιάδες φιλάθλους κάθε Κυριακή στα ελληνικά γήπεδα.

 

«Ο αγαπημένος μου παίκτης»

Στις αρχές της δεκαετίας του 1960, η «Αθλητική Ηχώ» παρουσίαζε κάθε Κυριακή έναν ποδοσφαιριστή από τις μεγάλες ομάδες της χώρας.

Οι άσοι των ελληνικών γηπέδων καλούνταν να απαντήσουν μεμιάς σε 100 ερωτήσεις, ενώ η στήλη αυτή είχε αρχίσει με τον Κώστα Νεστορίδη.

Κάποια στιγμή κλήθηκε ο Γιώργος Ροκίδης, τότε νεαρός παίκτης του Αιγάλεω, και μεταξύ άλλων ρωτήθηκε από τον δημοσιογράφο ποιον θεωρούσε κορυφαίο ποδοσφαιριστή. Η απάντησή του; «Ανδρέας Παπαεμμανουήλ».

Μάλιστα, στον επόμενο αγώνα του «Σίτι» με τον Παναθηναϊκό, οι δυο τους είχαν βγάλει αναμνηστική φωτογραφία ως αντίπαλοι.

Γιατί, όμως, ο «Παπαμανώλης» ήταν τόσο σπουδαίος; Καταρχήν, διέθετε πανίσχυρο σουτ και με τα δύο πόδια, εξ ου και το «Παπακανόνης», ενώ δεν υστερούσε ούτε σε ακρίβεια.

Πρόσφατα ο Μιχάλης Βουτσαράς είπε σε συζήτηση ότι το τιμώμενο πρόσωπο έστελνε την μπάλα εκεί που ήθελε και πως είχε εντυπωσιαστεί πάρα πολύ όταν τον πρωτοείδε να σουτάρει.

Επίσης, ήταν περίφημος στα τρεξίματα με την μπάλα στα πόδια. «Εντυπωσιακός! Χάρμα ιδέσθαι!», όπως λένε χαρακτηριστικά οι συμπαίκτες του.

Ο Παπαεμμανουήλ, γεννηθείς στις 18 Φεβρουαρίου 1939 στο Νέο Φάληρο, άρχισε να παίζει ντεμί δεξιά (σε διάταξη 2-3-5), ενώ στη συνέχεια αγωνίστηκε ως χαφ στο 4-3-3 (πλάι σε Μίμη Δομάζο, Τάκη Λουκανίδη), ως έξω αριστερά και ως έξω δεξιά.

 

Ένα σουτ προς την «Αρζεντίνα»

Ο Παπαεμμανουήλ ήταν το 9ο παιδί μιας οικογένειας με 10 αδέρφια, 7 κορίτσια και 3 αγόρια, τα οποία έγιναν ποδοσφαιριστές.

Ωστόσο, ούτε ο Πέτρος ούτε ο Γιώργος (ανήκε για τρία χρόνια στον Ολυμπιακό, αλλά δεν κατέγραψε επίσημη συμμετοχή) κατάφεραν να κάνουν καριέρα σε υψηλό επίπεδο.

Σε ηλικία 19 ετών, παρά τις έντονες πιέσεις του Ολυμπιακού, ο Πειραϊκός έδωσε την «ελευθέρας» για να μεταπηδήσει στον Παναθηναϊκό και να συμβάλει στις πιο χρυσές εγχώριες σελίδες του.

Έξι πρωταθλήματα (κι άλλο ένα αργότερα με την ΑΕΚ), δύο κύπελλα και… ένα γκολ, το πρώτο ευρωπαϊκό στην ιστορία του Παναθηναϊκού (1-1 με τη Γιουβέντους), ήταν μερικά από τα ανδραγαθήματά του.

Παράλληλα, αποτελεί τον μοναδικό παίκτη που έχει σημειώσει χατ-τρικ σε ντέρμπι «αιωνίων» στο πρωτάθλημα (στις 24/7/1960, όταν το «τριφύλλι» επιβλήθηκε 4-1 στο Στάδιο Καραϊσκάκη).

Πίστευε πολύ στα πόδια του και οι φίλαθλοι τον χειροκρότησαν άπειρες φορές. Σε ένα ματς με υποδεέστερο αντίπαλο στο γήπεδο της Λεωφόρου, ο Ροκίδης έστησε την μπάλα κοντά στο κέντρο και ετοιμάστηκε να εκτελέσει με κοντινή πάσα ένα φάουλ. «Άστο Γιώργο, φύγε», του λέει τότε ο Παπαεμμανουήλ. «Είναι μακριά, ρε», απαντά ο Ροκίδης, αλλά μάταια.

Ο «Παπακανόνης» εξαπολύει ένα τρομερό σουτ προς την εστία που βρισκόταν ο κινηματογράφος «Αρζεντίνα», όπως έλεγαν τότε οι ποδοσφαιριστές, ή το πέταλο της Θύρας 13 για να καταλάβουν οι νεότεροι.

Η μπάλα δεν κατέληξε στα δίχτυα, όμως η προσπάθεια ήταν τόσο σπουδαία που όλο το γήπεδο σηκώθηκε στο πόδι και χειροκρότησε τον «κούνελο».

Γιατί «κούνελος»; Διότι ο Κώστας Λινοξυλάκης τον είχε δει κάποιο πρωινό να έχει τρυπώσει σε ένα περιβολάκι του ξενοδοχείου «Village» στην Πεύκη και να τρώει κουκιά, μαρούλια κ.τ.λ.!

 

«Σας πήρε την καλύβα ο Κηφισός!»

Ο Ανδρέας Παπαεμμανουήλ, εκτός από τρανός άσος, ήταν και λαοφιλής λόγω του χαρακτήρα του. Αλέγρος, πρόσχαρος, πειραχτήρι… Έλεγε ανέκδοτα, προστάτευε και συμβούλευε τους μικρότερους άσους.

Πολλές φορές εκείνα τα χρόνια, οι μετακινήσεις των ομάδων γίνονταν με πούλμαν. Όταν ο «Παπαμανώλης» έπιανε το μικρόφωνο, οι αποστάσεις… μίκραιναν και το γέλιο ήταν άφθονο. Σατίριζε παίκτες, προπονητές, παράγοντες…

Είχε πολύ καλή σχέση με τον Γιώργο Σιδέρη του Ολυμπιακού και, κατά συνέπεια, πέραν της αμοιβαίας εκτίμησης, τα πειράγματα εκατέρωθεν έπεφταν βροχή.

Όταν ο Κηφισός γέμιζε νερό, ο Παπαεμμανουήλ έλεγε στον μεγάλο του αντίπαλο και φίλο: «Ρε, θα σας πάρει την καλύβα ο ποταμός και θα ψάχνετε να τη βρείτε». Τότε, υπήρχε φτώχεια και πολλά σπίτια ήταν καλυμμένα με πισσόχαρτα, όμως οι πλάκες δεν έλειπαν ποτέ.

Παράλληλα, ο άσος με το «φονικό» σουτ και την αξιοθαύμαστη ταχύτητα είχε ανοίξει την πόρτα του κοσμικού χώρου, βαδίζοντας στα χνάρια ποδοσφαιριστών όπως ο Κώστας Λινοξυλάκης και ο Λάκης Πετρόπουλος.

 

Όπου παρουσιαζόταν ο Ανδρέας, γινόταν ντόρος. Έκανε παρέα με ανθρώπους της έβδομης τέχνης, των γραμμάτων, του πολιτισμού… Συνέβαλε όσο λίγοι στην αποτίναξη του χαρακτηρισμού «αλήτης» πλάι στην ιδιότητα «ποδοσφαιριστής».

Ο συμπαίκτης του και διακεκριμένος νομικός Αριστείδης Καμάρας τον πίστευε σε όλα, τον έβλεπε και μεμιάς του έφτιαχνε η διάθεση, του είχε τρομερή αδυναμία.

Ήταν όμως και εξαιρετικός χαρακτήρας, ενώ όπως λένε όσοι τον γνώριζαν πολύ καλά, ο Παπαεμμανουήλ δεν μπορούσε να χτυπήσει αντίπαλο. «Δεν ήταν στην υφή του χαρακτήρα του», όπως αναφέρουν.

 

Προφητεία και… κορδόνια

Στις 22 Απριλίου 1968, ο Παναθηναϊκός υποδεχόταν τον ΠΑΟΚ και χρειαζόταν πάση θυσία τη νίκη για να παραμείνει στη διεκδίκηση της 2ης θέσης.

Εκείνη την περίοδο για ένα διάστημα οι «πράσινοι» κατέλυαν σε ξενοδοχείο στον Άλιμο και ο Παπαεμμανουήλ μοιραζόταν το δωμάτιο με τον Ροκίδη.

Στον «Παπαμανώλη» άρεσε να κάνει προβλέψεις – ενίοτε κατάφερνε και να βγαίνει αληθινός. Όπως σε εκείνο το ντέρμπι που είχε πει στον συγκάτοικο/συμπαίκτη του: «Γιώργο, θα νικήσουμε και θα βάλεις εσύ το γκολ».

Πράγματι, ο Παναθηναϊκός επικράτησε 1-0 του ΠΑΟΚ στο γήπεδο της Λεωφόρου Αλεξάνδρας, με σκόρερ τον 23χρονο τότε Ροκίδη.

Μάλιστα, ήταν μια ξεχωριστή αναμέτρηση, αφού οι «πράσινοι» παρατάχθηκαν με ριγωτή φανέλα για να τιμήσουν την ομάδα του 1930 που είχε συντρίψει με 8-2 τον Ολυμπιακό.

Ο Παπαεμμανουήλ δεν είχε αγωνιστεί σε εκείνο το ντέρμπι. Γενικώς είχε αρχίσει να χάνει τη φανέλα του βασικού, απόρροια της περίφημης ανανέωσης. Αυτό που δεν έχανε σχεδόν ποτέ ήταν το χιούμορ του.

Κατά τη διάρκεια ενός ματς που βρισκόταν στον πάγκο, αναζητούσε τρόπο για να «σκοτώσει» την ώρα του. Πλάι του καθόταν ο νεαρός, αείμνηστος κι εκείνος, Τάκης Παπαδημητρίου.

Τότε, οι παίκτες που βρίσκονταν στον πάγκο είχαν λυμένες τις περίφημες «φακαρόλες» για να μην πιέζονται τα πόδια. Κάποια στιγμή ο «κούνελος» έσκυψε και άρχισε να δένει, χωρίς να γίνει αντιληπτός, τα κορδόνια του πιτσιρικά με τα δικά του.

Έλα όμως που ο Λάκης Πετρόπουλος έκανε νόημα στον Παπαδημητρίου να περάσει ως αλλαγή στον αγωνιστικό χώρο… Σηκώθηκε και πήρε μαζί τον Παπαεμμανουήλ, ο οποίος φώναξε «εεε, εσένα είπε να μπεις, όχι εμένα». Και, βέβαια, το γέλιο έφερε για λίγο σε δεύτερη μοίρα το ματς.

 

Τα δάκρυα του τέλους και η Γιουβέντους

Έπειτα από τίτλους, γκολ και δεκάδες διακρίσεις, η περίφημη ανανέωση που χώρισε σε στρατόπεδα τους φιλάθλους του Παναθηναϊκού, έφερε το τιμώμενο πρόσωπο του Sport-Retro.gr στην πλευρά των παραγκωνισμένων.

Πίστευε ότι είναι ικανός να ξαναγίνει ο μεγάλος Ανδρέας, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι υπήρξε ποτέ ψηλομύτης ή φαντασμένος. Εξάλλου δεν τον είχαν πάρει τα χρόνια – ήταν μόλις 30.

Τελικά, μία παρεξήγηση με τον Στιέπαν Μπόμπεκ που έκανε τον ευαίσθητο Παπαεμμανουήλ να βάλει τα κλάματα στ’ αποδυτήρια, αποτέλεσε την αρχή του τέλους.

Ο θρυλικός «Παπαμανώλης» γυμνάστηκε ατομικά για ένα διάστημα, εν συνεχεία αγωνίστηκε για μερικούς μήνες σε ομάδα της Αυστραλίας με Έλληνα ιδιοκτήτη και από τα τέλη του 1969 μέχρι το 1972 φόρεσε τη φανέλα της ΑΕΚ, κατακτώντας μάλιστα το πρωτάθλημα του 1971.

Αποφάσισε να αποσυρθεί και να ασχοληθεί με την προπονητική, με αποκορύφωμα την παρουσία σε Εθνική Παίδων, Νέων και Ελπίδων.

Βέβαια, το highlight της καριέρας του ήταν η νίκη με 4-2 επί της Γιουβέντους (1/10/1980) στο πλαίσιο του 1ου γύρου του Κυπέλλου UEFA, όταν κλήθηκε να καλύψει το κενό του Ρόνι Άλεν στον πάγκο του Παναθηναϊκού.

Στο «τριφύλλι» θήτευσε ως υπηρεσιακός από τις 18/9/1980 ως τις 6/10/1980 και από τις 8/3/1983 ως τις 13/4/1983, ήτοι για 7 αναμετρήσεις συνολικά σε επίπεδο Α’ Εθνικής.

 

Έτσι έζησε τα τελευταία χρόνια

Ο Ανδρέας Παπαεμμανουήλ πέρασε όμορφα χρόνια στα Στύρα της Εύβοιας (διαθέτει σπίτι η σύζυγός του Σόφι), απολαμβάνοντας οικογενειακές στιγμές με τις δυο τους κόρες.

Στην Αθήνα κατοικούσε πολύ κοντά στο γήπεδο της Λεωφόρου Αλεξάνδρας, ενώ είχε εξασφαλίσει μία σύνταξη από τη ΔΕΗ, που του επέτρεπε να ασχολείται με το μεγάλο του πάθος: το ψάρεμα.

Γενικώς, ήταν άνθρωπος που δεν καθόταν στον καναπέ του. Γυμναζόταν, έτρεχε δρόμους αντοχής, έκανε ψαροντούφεκο κι αναζητούσε καινούργιες μεθόδους για να ψαρεύει.

Τα τελευταία χρόνια δεν έδειχνε την ίδια διάθεση. Μάταια, οι συμπαίκτες του στον Παναθηναϊκό προσπαθούσαν να τον ξεκουνήσουν. Απέφευγε τις κοινωνικές εκδηλώσεις και είχε αποτραβηχτεί. Είχε δώσει το «παρών» στην κηδεία του Βαγγέλη Πανάκη, αλλά δεν τα είχε καταφέρει σε εκείνη του Τάκη Λουκανίδη.

Και μια ιστορία για το τέλος, που ίσως δεν είναι γνωστή σε πολλούς. Ο Ανδρέας Παπαεμμανουήλ ήταν ο άνθρωπος που έπεισε τον Τάκη Λουκανίδη να κατηφορίσει στον Παναθηναϊκό.

Οι δυο τους και μερικοί ακόμη παίκτες χάρισαν στον σύλλογο με την πράσινη φανέλα και το λευκό τριφύλλι τις μεγαλύτερες εγχώριες στιγμές της ιστορίας του. Οι νεότεροι φίλαθλοι δεν θα πρέπει να το ξεχνούν ποτέ…