Τζιόρτζιο Ασκαρέλι: Ο ιδρυτής της Νάπολι που της έχτισε γήπεδο και πέθανε τρεις εβδομάδες μετά

Κώστας Μπράτσος 12 Μαρ, 2018

Αν η ιστορία του γραφόταν μόνη της σε ένα βιβλίο, θα ήταν ημιτελής. Για την ακρίβεια, υπάρχει σχετικό βιβλίο, το “Presidenti” του Άνταμ Σμούλεβιτς, που περιγράφει τον βίο των τριών ιδρυτών της Καζάλε, της Νάπολι και της Ρόμα, οι οποίοι χάθηκαν στη λήθη λόγω της εβραϊκής καταγωγής τους, σε μία άκρως φασιστική εποχή στην Ιταλία.

Ο Τζιότζιο Ασκαρέλι “έφυγε” από τη ζωή σε ηλικία 35 ετών στις 12 Μαρτίου 1930, με ένα τεράστιο “αν” να πλανιέται πάνω από το φέρετρό του. “Έφυγε” ως ιδρυτής και πρόεδρος της Νάπολι, “έφυγε” ως ο άνθρωπος που έχτισε ιδιόκτητο γήπεδο για τον ιταλικό σύλλογο, “έφυγε” ως ο πρώτος διακεκριμένος πολίτης της πόλης που κατάφερε να συνδέσει μία ποδοσφαιρική ομάδα με την τοπική κοινότητα της Νάπολης.

“Έφυγε” προτού προλάβει να κλιμακωθεί το φασιστικό καθεστώς στην Ιταλία, που ίσως επιφύλασσε φρικιαστική μοίρα για τον ίδιο…

Μεγάλωσε την επιχείρηση του πατέρα του

Γεννήθηκε στις 18 Μαΐου 1894 από τον Σαλομόνε Πατσίφικο Ασκαρέλι, έναν πρώην αντιγερουσιαστή της Νάπολης, υπεύθυνο για το εμπόριο, ο οποίος το 1879 είχε ιδρύσει μία μεγάλη κλωστοϋφαντουργία, που κατέστησε εύπορη την οικογένειά του.

Ο Τζιόρτζιο Ασκαρέλι λάτρεψε τις τέχνες και έγινε αυτοδίδακτος ζωγράφος μεγαλώνοντας, ενώ υπήρξε από τα πιο σημαντικά μέλη του φημισμένου “Circolo del Remo e della Vela Italia”, ενός εκ των πιο σημαντικών yacht clubs στην Ιταλία.

Από μικρός έμαθε να διαχειρίζεται σωστά την περιουσία και τις επιχειρήσεις του πατέρα του και κατόρθωσε σε μικρή ηλικία να επεκτείνει τις εργασίες κι εκτός Καμπάνια, φτάνοντάς τες μέχρι τον πλούσιο βορρά, στη Λομβαρδία.

Συγχώνευσε τις ομάδες της Νάπολης

Η μεγαλύτερη αγάπη του, όμως, ήταν το ποδόσφαιρο. Μπορεί να μην υπήρξε ποτέ παίκτης, ωστόσο από το 1925 άρχισε η ενασχόλησή του με το άθλημα ως παράγοντας. Το καλοκαίρι εκείνου του έτους διαδέχθηκε τον Εμίλιο Ρεάλε στην προεδρία της Ιντερνέιπλς, μιας ομάδας που προέκυψε το 1922 μετά από τη συγχώνευση της Νέιπλς, του πρώτου μεγάλου συλλόγου της πόλης, και της Ιντερνατσιονάλε Νάπολι. Ήταν μία χρονιά που ο σύλλογος απέτυχε να εγγραφεί στην πρώτη κατηγορία, έχοντας δεχθεί αρκετό πόλεμο από τους αξιωματούχους που πρόσκειντο στο φασιστικό καθεστώς, λόγω του αγγλικού ονόματος.

Η έλευση του Ασκαρέλι προσέδωσε την οικονομική ισχύ που αναζητούσε η ομάδα. Ο Ιταλός επιχειρηματίας προσέλαβε τον Κάρλο Καρκάνο για προπονητή και απέκτησε από την Αλεσάντρια έναν νεαρό ταλαντούχο μέσο που θα συνέδεε το όνομά του με τα δύο Μουντιάλ της εθνικής Ιταλίας το 1934 και το 1938, το “alter ego” του Τζιουζέπε Μεάτσα, Τζιοβάνι Φεράρι.

“Νάπολι” για να συμμετάσχει στο πρωτάθλημα

Οι κινήσεις αυτές δεν ήταν αρκετές. Η CONI, η ολυμπιακή επιτροπή της Ιταλίας που μέχρι σήμερα παραμένει η ανώτατη αθλητική αρχή της χώρας με σημαντικές εξουσίες, δημιούργησε τη Χάρτα του Βιαρέτζιο το 1926, η οποία ρύθμιζε ένα εθνικό πρωτάθλημα που θα περιελάμβανε για πρώτη φορά ομάδες του ισχυρού Βορρά, αλλά και ομάδες του Νότου: από τη Νάπολη και από τη Ρώμη.

Προϋπόθεση για να γίνει αυτό είναι να αποτινάξουν το αγγλικό όνομά τους κι έτσι την 1η Αυγούστου 1926, ο Ασκαρέλι ίδρυσε τη Νάπολι Κάλτσιο, τη μετεξέλιξη της Ιντερνέιπλς, ώστε να συμμετάσχει απρόσκοπτα στο πρώτο εθνικό πρωτάθλημα Ιταλίας.

Την “παρθενική” σεζόν της νέας τάξης πραγμάτων, η Νάπολι τερμάτισε ουραγός με μόλις έναν βαθμό σε 18 αγώνες στον 1ο όμιλο. Δεν υποβιβάστηκε για γεωγραφικούς λόγους, κατόπιν απόφασης της FIGC (ιταλική ποδοσφαιρική ομοσπονδία).

Η Άλμπα Αουντάτσε από τη Ρώμη, που τερμάτισε από πάνω της, υποβιβάστηκε και συγχωνεύτηκε με την έτερη ομάδα της ιταλικής πρωτεύουσας, Φορτιτούντο Προ Ρόμα, η οποία είχε τερματίσει ουραγός στον 2ο όμιλο με μόλις 5 βαθμούς. Το προϊόν της συγχώνευσης, η Ρόμα όπως τη γνωρίζουμε μέχρι και σήμερα, αγωνίστηκε κανονικά στην εθνική κατηγορία τη νέα σεζόν, επίσης μετά από απόφαση της FIGC.

Τη σεζόν 1927-1928, ο Ασκαρέλι έβαλε ξανά βαθιά το χέρι στην τσέπη για να ενισχύσει αγωνιστικά την ομάδα και να δικαιολογήσει την εύνοια της FIGC. Μπορεί να τερμάτισε πάνω από Λάτσιο και Ρετζιάνα, ωστόσο βρέθηκε ξανά σε θέση υποβιβασμού και πάλι, όμως, πάρθηκε διοικητική απόφαση να μην πέσει η εκπρόσωπος του ιταλικού νότου.

Τη νέα σεζόν, το 1928-1929, η Νάπολι τερμάτισε μία θέση πάνω από τη ζώνη του υποβιβασμού, με τις ομάδες στους δύο ομίλους να έχουν αυξηθεί σε 16 στον καθένα. Στο τέλος της χρονιάς, έπεισε τη FIGC στο επόμενο πρωτάθλημα που σχεδιαζόταν με έναν όμιλο, στην πρώτη Serie A της ιστορίας, να υπάρχουν δύο ομάδες παραπάνω, ήτοι 18.

Το καλοκαίρι του 1929 ήταν ιστορικό για τον Ασκαρέλι, όχι μόνο διότι η Νάπολι συμμετείχε στην πρώτη σεζόν της Serie A αλλά κι επειδή τον Αύγουστο, στην περιοχή Ριόνε Λουτσάτι, ο αρχιτέκτονας Αμεντέο ντ’ Αλμπόρα άρχιζε την κατασκευή του “Στάντιο Βεζούβιο”, του ιδιόκτητου γηπέδου των “παρτενοπέι”.

**Η πρώτη πέτρα για την κατασκευή του γηπέδου**

Η αρχική χωρητικότητα του γηπέδου ήταν 20.000 θεατές και η χρηματοδότηση πραγματοποιήθηκε αποκλειστικά από την περιουσία του Ασκαρέλι, ο οποίος είχε μεγάλο όραμα για τον σύλλογο, βλέποντας και ανοδική πορεία στον αγωνιστικό χώρο, μιας και τερμάτισε στην 5η θέση τη σεζόν 1929-1930.

Οι εργασίες στο γήπεδο ολοκληρώθηκαν στις αρχές του 1930, με το πρώτο παιχνίδι να πραγματοποιείται στις 16 Φεβρουαρίου του ίδιου έτους, η νίκη της Νάπολι με 4-1 επί της Τριεστίνα. Μάλιστα, ο Ασκαρέλι δεν βρισκόταν στα επίσημα με τους VIP που παρευρέθηκαν στα εγκαίνια, αλλά κάθισε μαζί με τον κόσμο σε απλές θέσεις για να απολαύσει το θέαμα.

Στις 3 Μαρτίου, η εθνική Ιταλίας β’ υποδέχθηκε στο “Στάντιο Βεζούβιο” την Εθνική Ελλάδας, στο πρώτο παιχνίδι της “γαλανόλευκης” σε video. Οι Ιταλοί επικράτησαν με 3-0 σε ένα κατάμεστο γήπεδο, όπου πιθανότατα βρισκόταν και ο Ασκαρέλι. Για τελευταία φορά…

Νεκρός λίγες ημέρες μετά

Την Τετάρτη 12 Μαρτίου, η είδηση έσκασε σαν “βόμβα”. Ο Ασκαρέλι ήταν νεκρός από περιτονίτιδα! Σε ηλικία μόλις 35 ετών, ο Ιταλός βιομήχανος άφησε την τελευταία πνοή εντελώς αναπάντεχα, εν μέσω ενός τεραστίου πρότζεκτ που ονομάζεται Νάπολι.

Στην κηδεία του, που πραγματοποιήθηκε την τρεις ημέρες μετά, κηρύχθηκε πένθος σε όλη την πόλη. Οι δρόμοι έκλεισαν κατά τη μεταφορά του φερέτρου από το σπίτι του στο εβραϊκό κοιμητήριο της Νάπολης, με χιλιάδες κόσμου να τον αποχαιρετούν.

Η αποστολή της ομάδας είχε καταλύσει στο Αρέζε, δίπλα στο Μιλάνο, για αγώνα κόντρα στη Μίλαν. Με το άκουσμα των μαντάτων, πήρε το τρένο το απόγευμα της Παρασκευής, ώστε να παρευρεθεί στην κηδεία του Σαββάτου και αμέσως μετά, αργά το βράδυ, ταξίδεψε ξανά με το τρένο (στη δεύτερη θέση) για την πρωτεύουσα της Λομβαρδίας.

Πήραν το γήπεδο και το μετονόμασαν λόγω Χίτλερ

Η ζωή συνεχίστηκε για τη Νάπολι, η οποία τερμάτισε αρκετά ψηλά στη βαθμολογία. Τα επόμενα χρόνια διατηρήθηκε στο πάνω μισό του βαθμολογικού πίνακα και μάλιστα το 1932-1933 και το 1933-1934 τερμάτισε στην 3η θέση. Όλα αυτά χρησιμοποιώντας το ιδιόκτητο γήπεδό της ως έδρα, το οποίο, κατόπιν πιέσεων του κόσμου, πήρε το όνομα του χρηματοδότη του και ιδρυτή της ομάδας.

Από το θάνατο του Ασκαρέλι μέχρι το 1934, το γήπεδο μετονομάστηκε από “Στάντιο Βεζούβιο” σε “Στάντιο Τζιόρτζιο Ασκαρέλι”.

Το καλοκαίρι εκείνου του έτους, όμως, η φασιστική Ιταλία ετοιμαζόταν να διοργανώσει το πρώτο Παγκόσμιο Κύπελλο ποδοσφαίρου επί ευρωπαϊκού εδάφους και τα πάντα έπρεπε να φαίνονται και να δείχνουν σωστά για το καθεστώς.

Μία από τις λεπτομέρειες που έκαναν τη διαφορά ήταν κι η ονομασία του γηπέδου, ενός από τα καλύτερα στην Ιταλία εκείνη την εποχή, το οποίο δεν ήταν δυνατό να φέρει το όνομα ενός Εβραίου, σε μία διοργάνωση όπου συμμετείχε κι η εθνική Γερμανίας.

Με κυβερνητική εντολή, το γήπεδο ανακατασκευάστηκε εσωτερικά με ενισχυμένο σκυρόδεμα κι έφτασε σε χωρητικότητα τα 40.000 άτομα για τις ανάγκες του Μουντιάλ, ενώ πέρασε στην κατοχή του Δήμου της Νάπολης, φεύγοντας από την ιδιοκτησία του συλλόγου. Μετά από αυτό, ήταν αναμενόμενη η μετονομασία του από “Τζιόρτζιο Ασκαρέλι” σε “Στάντιο Παρτενοπέο”.

Με αυτήν την ονομασία, μεταξύ άλλων, φιλοξένησε τον μικρό τελικό της διοργάνωσης μεταξύ της Γερμανίας του Αδόλφου Χίτλερ και της εκπληκτικής Αυστρίας της εποχής, που βρήκε νικήτρια την πρώτη με 3-2.

Βομβαρδίστηκε από τους Συμμάχους

Χωρίς τον ιδρυτή και το γήπεδό της, η Νάπολι δεν εκτοξεύθηκε ποτέ όπως προμήνυαν τα πάντα το 1929. Η οικογένεια Ασκαρέλι “δέθηκε” με την κοινωνία της πόλης, ωστόσο τίποτα δεν ήταν ίδιο πια. Η Νάπολι συνέχισε να χρησιμοποιεί το γήπεδο ως έδρα και μάλιστα το 1937 πρωτοπόρησε, προσφέροντας δωρεάν είσοδο στις γυναίκες.

Το 1942, όμως, το οικοδόμημα ισοπεδώθηκε κατά τη διάρκεια βομβαρδισμών από τους Συμμάχους στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Τα συντρίμμια έφταναν μέχρι τα γύρω κτίσματα που επίσης καταστράφηκαν, με συνέπεια η περιοχή Ριόνε Λουτσάτι να θυμίζει εγκαταλελειμμένη πόλη. Μετά από το διαρκές πλιάτσικο με το τέλος του πολέμου, ο δήμος παράτησε κάθε σχέδιο ανακατασκευής και αποφάσισε απλά τον καθαρισμό της περιοχής.

Το μόνο που θυμίζει την ύπαρξή του γηπέδου πλέον είναι η λαϊκή ονομασία που απέκτησε, το “Ριόνε Ασκαρέλι”. Ακόμα και η τοπική κοινότητα με τον καιρό λησμόνησε τον Ασκαρέλι και την οικογένειά του. Το 2011 η εγγονή του, Ρομπέρτα, τιμήθηκε με μία πλακέτα, ενώ παρά την υπόσχεση του δημάρχου Λουίτζι ντε Ματζίστρις, ότι η πλατεία “Βιντσέντζο Τέκιο” (τοπικός γραμματέας του φασιστικού κόμματος της Ιταλίας προπολεμικά), η οποία βρίσκεται απέναντι από το σημερινό γήπεδο της ομάδας, “Σαν Πάολο”, θα μετονομαστεί σε “Τζιόρτζιο Ασκαρέλι”, μέχρι στιγμής δεν έχει συμβεί κάτι τέτοιο.